ชุดตัวอักษรอิสมาน
| ชุดตัวอักษรอิสมาน 𐒍𐒖𐒇𐒂𐒖 𐒋𐒘𐒈𐒑𐒛𐒒𐒕𐒖 | |
|---|---|
| ชนิด | |
| ทิศทาง | Left-to-right  |
| ภาษาพูด | ภาษาโซมาลี |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Osma (260), Osmanya |
| ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Osmanya |
ช่วงยูนิโคด | U+10480–U+184AF |
ชุดตัวอักษรอิสมาน (โซมาลี: Farta Cismaanya, 𐒍𐒖𐒇𐒂𐒖 𐒋𐒘𐒈𐒑𐒛𐒒𐒕𐒖) มีอีกชื่อว่า ฟาร์ซอมาลี (𐒍𐒖𐒇 𐒘𐒝𐒈𐒑𐒛𐒘, "ระบบการเขียนโซมาลี") และในภาษาอาหรับว่า อัลกิตาบะฮ์ อัลอุษมานียะฮ์ (الكتابة العثمانية; "ระบบการเขียนอุษมาน") เป็นอักษรที่ประดิษฐ์ขึ้นในช่วง ค.ศ. 1920 ถึง 1922 โดยอิสมาน ยูซุฟ เคนาดีด (Cismaan Yuusuf Keenadiid) โอรสในสุลต่านยูซุฟ อาลี เคนาดีด และพระอนุชาในสุลต่านอาลี ยูซุฟ เคนาดีด แห่งรัฐสุลต่านฮอบยอ เพื่อใช้เขียนภาษาโซมาลี
ประวัติ
[แก้]
ในขณะที่อักษรอิสมานได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางพอสมควรในประเทศโซมาเลีย และมีการผลิตวรรณกรรมจำนวนมากอย่างรวดเร็ว แต่เป็นเรื่องยากที่อักษรนี้จะแพร่หลายในหมู่ประชากร เนืองจากการแข่งขันที่รุนแรงกับอักษรอาหรับที่ดำรงมาอย่างยาวนาน กับชุดตัวอักษรละตินโซมาลีที่เกิดขึ้นใหม่ ได้รับการพัฒนาโดยนักวิชาการภาษาโซมาลีชั้นนำ เช่น Musa Haji Ismail Galal, B. W. Andrzejewski และ Shire Jama Ahmed[1][2]
เมื่อความรู้สึกชาตินิยมเพิ่มมากขึ้น และเนื่องจากภาษาโซมาเลียสูญเสียอักษรโบราณไปนานแล้ว[3] การนำระบบการเขียนที่เป็นที่ยอมรับในระดับสากลมาปรับใช้สำหรับภาษาโซมาลีกลายเป็นประเด็นสำคัญของการสนทนา หลังเป็นเอกราช การพูดคุยในเรื่องนี้ไม่ค่อยมีความก้าวหน้า เนื่องมีความเห็นต่างกันว่าควรใช้อักษรอาหรับหรืออักษรละตินในการเขียนภาษานี้
เนื่องด้วยความเรียบง่ายของอักษรละติน การรองรับเสียงในภาษานี้ทั้งหมด และการมีอยู่ของเครื่องจักรและเครื่องพิมพ์ดีดที่ออกแบบมาเพื่อการใช้งานอย่างกว้างขวาง[4][5] ทำให้ในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1972 ประธานาธิบดีมาฮัมเหม็ด ซิยาด บาร์รี ต้องการให้ใช้อักษรละตินในการเขียนภาษาโซมาลีแทนอักษรอาหรับหรืออิสมาน[6]
รายละเอียด
[แก้]อักษรอิสมานเขียนและอ่านจากซ้ายไปขวา ชื่อตัวอักษรอิงมาจากชื่ออักษรในอักษรอาหรับ และสระยาว uu และ ii แทนที่ด้วยอักษร waaw และ yaa ตามลำดับ
อักษร
[แก้]| อิสมาน | ชื่อ | อักษรละติน | สัทอักษรสากล | อิสมาน | ชื่อ | อักษรละติน | สัทอักษรสากล | อิสมาน | ชื่อ | อักษรละติน | สัทอักษรสากล |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 𐒀 | alef | ʼ | [ʔ] | 𐒁 | ba | b | [b] | 𐒂 | ta | t | [t] |
| 𐒃 | ja | j | [d͡ʒ] | 𐒄 | xa | x | [ħ] | 𐒅 | kha | kh | [χ] |
| 𐒆 | deel | d | [d] | 𐒇 | ra | r | [r] | 𐒈 | sa | s | [s] |
| 𐒉 | shiin | sh | [ʃ] | 𐒊 | dha | dh | [ɖ] | 𐒋 | cayn | c | [ʕ] |
| 𐒌 | ga | g | [ɡ] | 𐒍 | fa | f | [f] | 𐒎 | qaaf | q | [q] |
| 𐒏 | kaaf | k | [k] | 𐒐 | laan | l | [l] | 𐒑 | miin | m | [m] |
| 𐒒 | nuun | n | [n] | 𐒓 | waw, uu | w, uu | [w, ʉː, uː] | 𐒔 | ha | h | [h] |
| 𐒕 | ya, ii | y, ii | [j, iː, ɪː] | 𐒖 | a | a | [æ, ɑ] | 𐒗 | e | e | [e, ɛ] |
| 𐒘 | i | i | [i, ɪ] | 𐒙 | o | o | [ɞ, ɔ] | 𐒚 | u | u | [ʉ, u] |
| 𐒛 | aa | aa | [æː, ɑː] | 𐒜 | ee | ee | [eː, ɛː] | 𐒝 | oo | oo | [ɞː, ɔː] |
ตัวเลข
[แก้]| หน่วย | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อิสมาน | 𐒠 | 𐒡 | 𐒢 | 𐒣 | 𐒤 | 𐒥 | 𐒦 | 𐒧 | 𐒨 | 𐒩 |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Abdullahi, Mohamed Diriye (2001). Culture and Customs of Somalia (ภาษาอังกฤษ). Greenwood Publishing Group. p. 73. ISBN 978-0-313-31333-2.
- ↑ Lewis, I. M. (1999). A Pastoral Democracy: A Study of Pastoralism and Politics Among the Northern Somali of the Horn of Africa (ภาษาอังกฤษ). James Currey Publishers. ISBN 978-0-85255-280-3.
- ↑ Ministry of Information and National Guidance, Somalia, The writing of the Somali language, (Ministry of Information and National Guidance: 1974), p.5
- ↑ Andrew Simpson, Language and National Identity in Africa, (Oxford University Press: 2008), p.288
- ↑ Economist Intelligence Unit (Great Britain), Middle East annual review, (1975), p.229
- ↑ Mohamed Diriye Abdullahi, Culture and Customs of Somalia, (Greenwood Press: 2001), p.73
ข้อมูล
[แก้]- I.M. Lewis (1958) Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 21 pp 134–156.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- Osmanya, Borama, Wadaad's writing and the Somali language
- Afkeenna iyo fartiisa - a book in Osmanya
- Somali Native Alphabet
- The report of the Somali Language Committee
- Unicode assignments for Osmanya characters
- Osmanya Unicode Fonts
- Osmanya online keyboard - Lexilogos
- Somali Osmaniya Transliterator
 | ||
| รายชื่อ | ||
| อักษรไร้สระ (Abjad) | ซัลเตอร์ · ซอกเดีย · ซาบาเอียน · ซามาริทัน · ซีรีแอก · ดิเวส อกุรุ · ทิฟินาค · แนบาทีอา · เบอร์เบอร์โบราณ · เปอร์เซียกลาง · พาร์เทียน · ฟินิเชีย · มันดาอิก · ยาวี · ยูการิติก · แอราเมอิก · อาระเบียใต้ · อาหรับ · ฮีบรู · ฮีบรูระยะแรก · ไฮเออโรกลีฟอียิปต์ | |
| อักษรสระประกอบ (Abugidas) | ตระกูลอักษรพราหมี: กทัมพะ · กลิงคะ · กวิ · กะยา · กันนาดา · กันนาดาโบราณ · ไกถี · ขอม (ขอมไทย · ขอมบาลี) · ขโรษฐี · เขมร · คุชราต · คุปตะ · คุรมุขี · ลายตัย · จาม · ชวา · ชักมา · ซุนดา · ซุนดาโบราณ · โซยอมโบ · ดิเวส อกุรุ · ตกริ · ตักบันวา · เตลุกุ · โทแคเรียน · ทมิฬ · ทิเบต · เทวนาครี · ไทเวียด · ไทใต้คง · ไทย (ฝักขาม · ไทยนิเทศ) · ไทน้อย · ไทลื้อ · ไทใหญ่ · ไทอาหม · ธรรมล้านนา · ธรรมลาว · เนปาล · บาตัก · ไบบายิน · บาหลี · บูฮิด · เบงกอล · ปัลลวะ · พม่า · พราหมี · พักส์-ปา · ม้ง · มณีปุระ · มอญ · มลยาฬัม · มิถิลักศาร์ · โมฑี · รัญชนา · เรอจัง · ลนตารา · ลัณฑา · ล้านนา · ลาว · ลิมบู · เลปชา · วรังจิติ · ศารทา · เสาราษฏร์ · สิงหล · สิทธัม · สิเลฏินาครี · โสรัง สมเป็ง · โอริยา · ฮานูโนโอ · อื่น ๆ: กืออึซ · ทานะ · เบรลล์ญี่ปุ่น · พอลลาร์ด · เมรอยติก · Boyd's Syllabic Shorthand · Hebrew cursive · Pitman Shorthand · Thomas Natural Shorthand | |
| อักษรสระ-พยัญชนะ (Alphabets) | Linear: กรีก · กลาโกลิติก · กอธิก · คอปติก · จอร์เจีย · จู้อิน · ซีริลลิก · ทิฟินาค · ไทลื้อ · บัสซา · เบยทากุกจู · โบสถ์สลาโวนิกโบราณ · เปอร์มิกโบราณ · ฟราเซอร์ · มองโกเลีย · แมนจู · รูน · รูนฮังการี · ละติน · เวเนติก · สันถาลี · สัทอักษรสากล · อเวสตะ · ออร์คอน · อาร์มีเนีย · อิตาลีโบราณ · อิสมาน · อีทรัสคัน · อึนโก · เอลบ์ซาน · โอคัม · ไอริช · ฮันกึล · Greco-Iberian alphabet · Mandaic · Ol Chiki · Shavian alphabet · Visible Speech · ชวเลขเกรกก์ · ชวเลขกาเบลสแบร์เกอร์ · ชวเลขอีเคลกติก · Non-linear: เบรลล์ · เบรลล์ฮีบรู · เบรลล์เกาหลี · รหัสมอร์ส · การตีธงสัญญาณ · ธงประมวลสากล · New York Point · Semaphore line | |
| อักษรคติและอักษรภาพ (Ideograms & Pictograms) | ตงปา · Blissymbol · DanceWriting · Mi'kmaq · New Epoch Notation Painting · SignWriting | |
| อักษรคำ (Logograms) | พื้นฐานจากอียิปต์: เดโมติก · เฮียราติก · ไฮโรกลิฟ พื้นฐานจากพยางค์: อักษรในอานาโตเลีย (คาเรีย · ลิเชีย · ลิเดีย · ลูเวีย) · รูปลิ่ม (ซูเมอร์ · แอกแคด · อีลาไมต์) · ตงปา · ตังกุต · มายา · อี้ | |
| อักษรกึ่งพยางค์ (Semi-syllabaries) | Full semi-syllabaries: จู้อิน · เซลติเบเรียน · ไอบีเรีย Redundant semi-syllabaries: Southwestern script | |
| อักษรพยางค์ (Syllabaries) | ||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
