Bitwa pod Puzyrami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	8 lipca 1920
Miejsce	pod Puzyrami
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Wincenty Nowaczyński O.A. Stigga
Siły
17 Dywizji Piechoty 68 pułk piechoty 33 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Puzyrami – część wielkiej bitwy nad Autą. Walki polskiego 68 pułku piechoty kpt. Wincentego Nowaczyńskiego z sowieckimi oddziałami 33 Dywizji Strzelców w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Polskie ugrupowanie obronne

1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza dysponowała 34 000 żołnierzy i 186 działami, a jej prawe skrzydło armii stanowiła Grupa gen. Władysława Jędrzejewskiego w składzie 7 Brygada Rezerwowa i IX Brygada Piechoty^[2].

Armia Czerwona

Plan Michaiła Tuchaczewskiego zakładał dwustronne oskrzydlenie polskiej 1 Armii gen. Zygadłowicza, okrążenie jej i zniszczenie w rejonie Łużki – Głębokie^[3][4].

Jego 15 Armia Augusta Korka w składzie 4., 11., 15., 16., 33. i 54 Dywizja Strzelców miała wykonać w centrum uderzenie pomocnicze, wiązać oddziały polskie walką i uniemożliwić przerzucenie odwodów na zagrożone skrzydła^[5][6].

4 lipca 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego rozpoczęły natarcie^[2]. Trzy armie sowieckie uderzyły na polską 1 Armię i przełamały jej obronę. 5 lipca, na rozkaz dowódcy frontu gen. Szeptyckiego, 1 Armia przystąpiła do odwrotu na linię Milcza – Budsław – Postawy – Koziany. Front polski nad Autą został przełamany, a sowieckie dywizje parły na zachód^[7].

68 pułk piechoty kpt. Wincentego Nowaczyńskiego obsadził dwoma batalionami odcinek frontu Zadubienie – Puzyry – Mostowe^[8]. Po południu 8 lipca jego pozycje zaatakowały oddziały sowieckiej 33 Dywizji Strzelców. Sowieci nacierali w sile dwóch brygad piechoty, dywizjonu kawalerii, baterii artylerii polowej i baterii artylerii ciężkiej^[9] . Walki o Puzyry były bardzo zacięte, a wieś czterokrotnie przechodziła z rąk do rąk. Około 19.30 górą byli Sowieci. Wtedy kpt. Nowaczyński sformował z plutonu łączności, gońców, obsługi miotaczy min i taborytów kompanię piechoty i wsparł nią walczące resztkami sił bojowe pododdziały pułku. Dzięki temu Polacy zdołali utrzymać wzgórze na południowy zachód od Puzyr^[8]. Po 20.00 dowódca 17 Dywizji Piechoty oddał do dyspozycji dowódcy pułku, będący dotychczas w odwodzie, jego II batalion oraz kompanię techniczną dywizji. Dzięki posiłkom, pułk odrzucił kolejne sowieckie natarcie i następnego dnia, już bez nacisku ze strony nieprzyjaciela, wycofał się na linię „starych okopów niemieckich”^[8].

• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004. ISBN 83-85621-46-6.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Kazimierz Plasota: Zarys historji wojennej 68-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.