«Հավալուսն» (ռուս.՝ Пеликан), ոսկերչական ձու, որը դարձավ Ֆաբերժեի 52 զատկական ձվերից մեկը^[1]՝ պատրաստված Կարլ Ֆաբերժեի ընկերությունում Ռուսաստանի կայսերական ընտանիքի համար։ Այն ստեղծվել է 1898 թվականին Նիկոլայ II կայսեր պատվերով^[2]։ Ոսկերչական ձուն Նիկոլայը Զատկի տոնին նվիրել է մորը՝ այրիացած կայսրուհի Մարիա Ֆեոդորովնային^[3]։

Այսօր ոսկերչական ձուն պահպանվում և ցուցադրվում է Վիրջինիայի կերպարվեստի թանգարանում^[4] (Ռիչմոնդ, Վիրջինիա, ԱՄՆ)։

«Հավալուսն» ոսկերչական ձուն պատրաստվել է Կարլ Ֆաբերժեի ընկերության ոսկերիչ Միխայիլ Պերխինի և մանրանկարիչ Յոհաննես Զենգրաֆի կողմից^[5]։ Այն պատրաստվել է կարմիր ոսկուց, ադամանդներից, մարգարիտներից, մոխրագույն, վարդագույն, օպալե կապույտ էմալից և փղոսկրից։ Տակդիրը պատրաստված է բազմագույն ոսկուց^[2]։

«Հավալուսնը» այն քիչ ձվերից է, որոնք չունեն էմալապատ մակերես։ Ձուն պատված է դրվագազարդված կարմիր ոսկով՝ ամպիր ոճով, իսկ գագաթը պսակված է փայլատ մոխրագույն, կապույտ և վարդագույն էմալե հավալուսնով։ Վերջինիս թևերը դրվագազարդ ադամադներով է։ Թռչունը կերակրում է իր ձագերին, որոնք գտնվում են ոսկե բնի մեջ, ինչը խորհրդանշում է մայրական խնամքն ու սերը։ Ձվի մակերեսին փորագրված են դասական մոտիվներ, ինչպես նաև հիշարժան տարեթվեր՝ 1797 թվականից 1897^[6]:

Ձուն տեղադրված է ոսկուց պատրաստած կլոր տակդիրի վրա, որը բաղկացած է երկու օղակից։ Այն զարդարված է զարդաքանդակներով, ունի չորս ոտք, որոնք վերևի մասում պսակված են կայսերական թագով և արծվի գլուխներով, որոնք հենվում են գազանի թաթերի վրա։ Ինչպես նաև ձուն ունի թավշյա ծածկաշապիկ, ինչը կայսերական բոլոր ձվերի մեջ առաջին անգամ է հանդիպում^[6]։

«Հավալուսն» ոսկերչական ձուն նվիրված է ռուս կայսրուհիների պատրոնաժի (կազմակերպված տնային բժշկական օգնություն հիվանդներին և մանկահաս երեխաներին) հարյուրամյակին (1797-1897 թվականներ)։ Հիմնարկությունները, որոնք հիմնադրվել էին հիմնականում արքունի աղջիկների կրթության համար, պատկերված են ութ ձվաձև տախտակադրվագների վրա, որոնք ունեն մարգարտե շրջանակներ^[5]։ Դրանք կարելի է տեսնել, երբ ձուն բացվում է և բաժանվում ութմասանի շիրմայի։ Մանրանկարների հեղինակը Յոհաննես Զենգրաֆն է, որը դրանք պատրաստել է փղոսկրից։ Հակառակ կողմում պատկերված են հիմնարկությունների անվանումները։ «Իներորդ» տախտակադրվագը բացառապես որպես տակդիր է ծառայում՝ բացված ձվի համար։

Տախտակադրվագներին պատկերված են^[3].

• Քսենյան ինստիտուտ (1894)
• Նիկոլաևյան որբանոց (1837)
• Հայրենասիրական ինստիտուտ (1827)
• Սմոլնի ինստիտուտ (1764)
• Եկատերինյան ինստիտուտ (1798)
• Ազնիվ կույսերի Պավլովյան ինստիտուտ (1798)
• Ցեսարևից Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչի անվան որբանոց (1837)
• Ելիզավետյան ինստիտուտ (1808)

Նիկոլայ II կայսրը ձուն մորը՝ այրիացած կայսրուհի Մարիա Ֆեոդորովնային է նվիրել 1898 թվականի Զատկի տոնին^[2]։ 1917 թվականի Ռուսական հեղափոխության ժամանակ հեղափոխականները հափշտակեցին կայսերական ձվերի հավաքածուն և ուղարկեցին Կրեմլի զինապալատ։

1930 թվականին «Հավալուսն» կայսերական ձուն վաճառվում է Արմանդ Համմերին և տեղափոխվում Նյու Յորք^[3]։ 1936 թվականին ձուն գնում է Լիլիան Թոմաս Պրատը՝ General Motors ընկերության տնօրենի կինը^[5]։ Նրա մահվանից հետո, 1947 թվականին, ըստ կտակի, «Հավալուսն» ոսկերչական ձուն փոխանցվում է Վիրջինիայի կերպարվեստի թանգարանին։ Ցայսօր էլ ձուն պահպանվում և ցուցադրվում է այդ թանգարանում։

• Ֆաբերժեի ձվեր

• Статья о яйце на сайте mieks.com Արխիվացված 2012-01-03 Wayback Machine(անգլ.)
• Яйцо «Пеликан» в русской историей Արխիվացված 2017-02-02 Wayback Machine(անգլ.)
• Описание яйца на сайте Виргинского музея изобразительных искусств Արխիվացված 2016-03-27 Wayback Machine(անգլ.)
• Видео про яйцо «Пеликан» на YouTube
• Ձվի արտաքին տեսքն ու անակնկալը

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հավալուսն (Ֆաբերժեի ձու) կատեգորիայում։

դ ք խ Ֆաբերժեի ձվեր Կայսերական ձվեր Հավիկ (1885)  • Շափյուղայից կախազարդով հավիկ (1886)  • Ժամացույցով ոսկե ձու (1887)  • Քերովբե և կառք (1888)  • Պիտույքատուփ (1889)  • Դանիական դղյակներ (1890)  • Ազովի հիշողություն (1891)  • Ադամանդե ցանց (1892)  • Կովկասյան (1893)  • Վերածնունդ (1894)  • Քրիստոսի հարություն (մինչև 1899, հնարավոր է «Վերածնունդ» ձվի անակնկալը)  • Կապույտ ձու-ժամացույց օձով (1895)  • Վարդի կոկոնով ձու (1895)  • Ալեքսանդր III-ի դիմանկարները (1896)  • Պտտվող մանրակերտերով ձու (1896)  • Երեք մանրակերտով նարդոսավարդագույն ձու (1897)  • Թագադրական (1897)  • Հավալուսն (1898)  • Հովտաշուշաններ (1898)  • Անյուտայի աչիկներ (1899)  • Շուշանների փունջ (1899)  • Աքաղաղ (1900)  • Տրանսսիբիրյան մայրուղի (1900)  • Գատչինյան պալատ (1901)  • Ծաղիկների զամբյուղ (1901)  • Ամպիր (1902)  • Երեքնուկ (1902)  • Դանիական հոբելյան (1903)  • Պետրոս Մեծ (1903)  • Կարապ (1906)  • Մոսկովյան Կրեմլ (1906)  • Շղթայազարդ օրորոց (1907)  • Վանդակով և վարդերով ձու (1907)  • Սիրամարգ (1908)  • Ալեքսանդրյան պալատ (1908)  • Ալեքսանդր III-ի հիշատակին (1909)  • Շտանդարտ զբոսանավը (1909)  • Ալեքսանդր III-ի ձիարձան (1910)  • Սյունաշար (1910)  • Դափնի (1911)  • Թագավորման տասնհինգամյակ (1911)  • Նապոլեոնյան (1912)  • Արքայորդի (1912)  • Ձմեռային (1913)  • Ռոմանովների տան երեքհարյուրամյակ (1913)  • Եկատերինա Մեծ (1914)  • Խճանկարային (1914)  • Դիմանկարներով կարմիր խաչ (1915)  • Կարմիր խաչ տրիպտիխ (1915)  • Սուրբ Գևորգի շքանշան (1916)  • Ռազմական մետաղական (1916)  • Կեչուց (1917)  • Համաստեղություն (1917, անավարտ) Կելխի ձվեր Կելխի հավիկ (1898)  • Տախտակադրվագներով ձու (1899)  • Սոճու կոն (1900)  • Խնձորենու ծաղիկներ (1901)  • Ռոկայլ (1902)  • Կոնֆետատուփ (1903)  • Կելխի շանտեկլեր (1904) Այլ ձվեր Լազուրիտե (1886)  • Կապույտ էմալե զոլերով ձու (1885—1891)  • Վարդագույն քվարցե ձու (1899)  • Գարնանային ծաղիկներ (1899)  • Սկանդինավյան (1899—1903)  • Մալբորո դքսուհու ժամացույց-ձու (1902)  • Ռոտշիլդյան (1902)  • Ժամացույց (1903)  • Յուսուպովի ձու (1907)  • Նոբելի սառցե ձու (1914)  • Գիշերային (1917)  • Ձու-կնիք (1895)