А́рда (англ.: Arda) — назва Зямлі ў дагістарычны перыяд паводле легендарыума Толкіна, у якім адбываліся падзеі «Уладара Пярсцёнкаў» і іншых фэнтэзійных твораў пісьменніка. У Ардзе існавалі некалькі мораў, акіянаў, кантыненты Серадзем’е, Цёмныя землі, Аман, востраў Нуменор і іншыя землі, неназваныя Толкінам.

Арда была часткай сусвету, або Эа. Арда была створана, як і ўся Эа, музыкай Айнур для дзяцей Ілуватара (эльфаў і людзей). Над Ардай узыходзілі Сонца, Месяц і зоркі, якія часам таксама ўключаліся ў склад Арды. Такім чынам, Арда магла азначаць альбо планету Зямля, альбо Сонечную сістэму; аднак для Зямлі існавалі і ўласныя назвы Амбар ці Імбар.

Пачаткова Арда (Зямля) была плоскай, матэрыкі абмываліся вялізным акіянам Ваія, і былі аддзелены Белегерам, ці Вялікім морам. У Першую эпоху паўночна-заходнія землі Серадзем'я займала краіна Белерыянд, якая загінула падчас вайны Гневу.

На поўдзень і на ўсход ад Серадзем'я знаходзіўся іншы кантынент, вядомы як Цёмныя землі. Яшчэ адзін параўнальна невялікі матэрык на ўсходзе ад Серадзем'я зваўся Зямля Сонца, паколькі ў часы плоскай Зямлі тут знаходзілася Брама Сонца.

Пра абодва матэрыкі вядома мала. Вядома, што на поўдні была зямля Харад, хоць гэта і азначае «поўдзень» і нярэдка ўжывалася не толькі для назвы земляў на поўдзень ад Гондара і Мордара, але і для любых земляў поўдня. Іх жыхары, харадрымы, былі чарнаскурымі і жылі пасярод пустыняў. На ўсходзе Серадзем'я знаходзілася вялікая тэрыторыя, вядомая як Рун, якую насялялі істэрлінгі. Меркавана іх землі прасціраліся да іншага мора. Вядома, што ў даўнія часы па той тэрыторыі з поўначы на поўдзень працягваўся горны хрыбет Чырвоных гор, падобна як Сінія горы на захадзе (паколькі першапачаткова свет быў сіметрычны). На ўсходзе знаходзілася і радзіма эльфаў — Куйвенен. Таксама сінія магі нібыта дасягнулі далёкіх земляў Руна, каб узняць паўстанне на захопленых Саўранам землях, аднак паданні пра іх барацьбу не дасягнулі захаду.

У Другую эпоху з Вялікага мора дзеля эдайнаў быў узняты Нуменор. Гэты востраў быў знішчаны пад канец Другой эпохі з-за ганарыстасці нуменорцаў і непадпарадкаванасці загадам валар аб забароне плавання да Амана.

Пасля знішчэння Нуменора Арда стала круглай. Аман быў выдалены са свету і стаў дасяжны толькі для эльфаў. Пасля гэтага новыя землі і матэрыкі паўставалі на ўсходзе і захадзе ад Серадзем'я.

Толкін вывеў квеньскае слова Арда з дагістарычнага эльфійскага *гарда, што азначала «больш-менш абмежаванае ці абазначанае месца, раён». Прымяняцца да ўсяго свету яно стала дзякуючы валарскаму Aþāraphelūn^[1], што азначала ўпарадкаванае месцапражыванне, гэта значыць Зямля была жытлом для валар і/або эльфаў і людзей^[2].

Магчыма таксама, што Толкін пры выбары назвы свету арыентаваўся на іншыя германскія мовы. Так, на афрыкаанс «Зямля» таксама вымаўляецца «Арда» (афр.: Aarde), і ўлічваючы паходжанне Толкіна з Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі, не дзіўна, што ён мог скарыстацца гэтым варыянтам. Падобныя назвы існуюць у нідэрландскай (Aarde) і нямецкай (Erde) мовах. У арабскай мове таксама існуе падобнае слова أرض (ард), што азначае край або зямлю.

• Alexandra Bolintineanu. Arda // J. R. R. Tolkien Encyclopedia: Scholarship and Critical Assessment / Drout, Michael D. C.. — Routledge, 2006. — С. 24—25. — ISBN 0-415-96942-5.

• Энцыклапедыя Арды

Свет Серадзем’я
Персанажы «Хобіта» і «Валадара пярсцёнкаў»	Арагорн Арвен Бард Лучнік Більба Борамір Галадрыель Гімлі Голум Грыма Чарвявуст Гандальф Даін Дрэвабарод Дэнетар II Кірдан Карабел Кароль-чарадзей Легалас Мэры Піпін Радагаст Саруман (Голас Сарумана) Саўран Смаўг Сэм Тэадэн Тэадрэд Том Бамбадзіл Торын Трандуіл Фарамір Фрода Шэлаб Элранд Эавін Эамер «Брацтва пярсцёнка»
Персанажы «Сільмарыліяна»	Амандзіл Анарыён Анград Арэдэль Арыэн Аэгнар Белег Берэн Гіл-Гэлад Глаурунг Гларфіндэл Гатмаг Даэран Дзіёр Ідрыль Індзіс Ісільдур Кархарот Келебрымбар Куруфін Луціень Маглар Маэглін Маэдрас Меліян Мелькар Мірыель Нэсса Ольвэ Орамэ Орафер Руміл з Тырыёна Тыліён Цінгал Тулкас Туор Турган Турын Турамбар Ульма Унголіянт Феанар Фінвэ Фінган Фінголфін Фіндуілас Фінрад Хуан Эарендзіл Элрас Эльвінг Эру Ілуватар
Геаграфія	Арда Азанулбізар Азёрны горад Аман Ангбанд Ангмар Андуін Арнор Артэдайн Барад-дур Белерыянд Бэкланд Гандалін Гондар Дол-Гулдур Дарыят Дэйл Жалезныя Пагоркі Ізенгард Кардалан Куівіэнен Лебенін Ліндон Цемналессе Лорыен Менеграт Мінас-Моргул Мінас-Цірыт Мордар Морыя Нан Эльмат Нуменор Арадруін Артханк Асгіліят Прыгорра Раздол Рохан Рудаўр Сірыён Стары лес Тангарадрым Тол-Сірыён Тол-Эрэсеа Туманныя горы Утумно Фангорн Харад Шыр Эльдамар Эрэбор Эрэд Энгрын
Бітвы	Пешая бітва за Белерыянд Дагор-нуін-Гіліят Дагор Агларэб Дагор Браголах Нірнаэт Арноэдзіяд Вялікая вайна Вайна Гнева Бітва пры Баюотэры Аблога Барад-Дура Бітва пры Дагорладзе Бітва пры Доле Бітва на Зялёных Палях Падзенне Ізенгарда Бітва пры Асгіліяце Бітва пры Мараноне Бітва ў Морыі Бітва пры Пеларгіры Бітва на Пеленорскіх палях Бітва пры Форнасце Бітва пры Хельмавай Падзі Бітва Пяці Воінстваў
Артэфакты	Альфірын Аркенстон Ацэлас Белае дрэва Гламдрынг Джала Лембас Мітрыл Нарсіль Оркрыст Паланціры Пярсцёнкі Улады Пярсцёнак Усеўладдзя Сільмарылы
Расы і народы	Айнур Валар Маяр Балрагі Варгі Гномы Драконы Людзі Эдайн Істэрлінгі Нуменорцы Рахірым Оркі Урук-хаі Тролі Хобіты Эльфы Эльдар Авары Энты
Эпохі	Першая Другая Трэцяя Чацвёртая