بیجاڕ گەڕووس
شارۆچکە
Bîcar – Bijar
قاڵیی بیجاڕ
وڵات	ڕۆژھەڵاتی کوردستان
پارێزگا	سنە
شارستان	بیجاڕ
ناوچە	ناوەندی شارستانی بیجاڕ
بوون بەشارۆچکە	١٩٣٧
دەسەڵات
• شارەدار	عەلی پاشازادە
ڕووبەر
• سەرجەم	٥٫٣٥٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٢٫٠٦٦ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	١٩٤٠ مەتر (٦٬٣٦٠ پێ)
ژمارەی دانیشتووان  (٢٠١٦)
• سەرجەم	٥٠٬٠١٤
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (گەڕووسی , سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(شیعە و سوننە)
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٨٧

بیجاڕ شارێکی کوردنشینی پارێزگای کوردستانی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە، ناوەندی شارستانی بیجاڕ و لە کۆنترین شارەکانی ئێرانە:

• ناوەندی ناوچەی گەڕووسە.

بیجاڕ ناوچەیەکی کوێستانییە. ١/٣ پانتای ئەم ناوچەیە کوێستانە. کەش و ھەوای ئەم ناوچەیە سارد و وشکە. بەرزی ئەم شارە ١، ٩٤٠ میتر لە ئاست دەریایە، کە دوای شاری کورد، دووھەمین شاری بەرزی ئێرانە. ٧٧٠ م لە تاران و ٤٢٥ م لە سنە بەرزترە.

بیجاڕ لە ڕۆژھەڵاتی باکوورەوە بە پارێزگای زەنگان و لە ڕۆژاوای باکوورەوە بە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا، لە ڕۆژھەڵاتەوە بە پارێزگای ھەمەدان و لە ڕۆژاواوە بە ناوچەی دیواندەرە و سنە و لە باشوورەوە دەگاتەوە بە شاری قوروە.

کێوەکانی ئەم ناوچەیە بریتییە لە:

چەمەکانی ناوچەی بیجاڕ بریتییە لە:

ناوچەی بیجار ژینگەیەکی بەپێزە کە دەکەوێتەN3600 تا N3612 بەری باکووری و E4725 تا E4753 درێژی ڕۆژھەڵاتەوە. پانتایییەکەی ٣١،٦١٢ ھێکتارە. ئەم ناوچەیە لە گرنگترین ژینگەکانی پارێزگای کوردستانە. بەھۆی کوێستانی بوون و کاریگەری شەپۆلە شێدارەکانەوە، ڕێژەیەکی باشی بەفر و باران دەیگرێت. لەم ژینگەدا ژمارەیەکی زۆر ئاژەڵی کێوی، پەلەوەر، خزۆک و ماسی دەژین؛ وەک: مەڕ و بەرانی ئەرمەنی، ئاسک، ورچ، بەراز، پشیلە کێوی (گورواسە)، کەروێشک و پەلەوەری جۆراوجۆر وەک: شاوە سوڵتانی، کەو، چوڕە و گیانداری ئاوژی وەک: سەگاو، بووکەماسی، سیاماسی و ھتد.

• ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارە بە گوێرەی سەرژمێری ساڵی (٢٠١٢–١٣٩٠) ٥٢، ٢٨٣ کەس و ١٤، ٩٧٠ خێزانە. ژمارەی گوندنشینەکانی ناوچەی بیجاڕ ٤١، ٤٣١ کەسە.^[١]
• خەڵکی بیجاڕ بە زمانی کوردی، زاراوەی گەڕووسی و سۆرانی قسە دەکەن. لە بڕێ ناوچەدا، بە ڕێژەیەکی کەم، زمانی تورکیش ھەیەکە بە زمانی کوردیش دەتوانن قسە بکەن
• شارستانی بیجاڕ، ٧شارەدێ و ٢٦٧ گوندی ھەیە.
• زۆربەی خەڵکی شاری بیجاڕ، سوننە و شیعە
• مێژوونووسان، مێژووی ئەم شارە بۆ ٣ھەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێننەوە.

• ئەمیر نیزامی گەڕووسی: سیاسەتوان، ئەدیب و خۆشنووسی سەردەمی قاجار
• زوبەیدە خانم ئەمینە ئەقدەس: لە ھاوسەرانی ناسرەدین شای قاجار
• فازڵ خان گەڕووسی: شاعیر و نووسەری دەرباری فەتحعەلی شا
• ئیسمایل خانی ئاوەجیانی گەڕووسی: مونشی ناەرەدین شا
• عەلیڕەزاخان گەڕووسی
• میرزا حسێن عەلی گەڕووسی
• شێخ عەبدولحسێن فازڵ گەڕووسی
• شێخ عەبدولمەجید گەڕووسی
• عەلی ئەوسەتی ئەنساری گەڕووسی
• شێخ محەممەد نەبی شەریعەت
• غوڵامعەلی بایەندۆر: سەرکردەی ھێزی دەریایی شاھەنشاھی ئێران
• یەدوڵا بایەندۆر
• عەلی ئەسغەر ئەمیرانی: ڕۆژنامەوان
• نەسروڵا بەنی سەدر
• عیزەتوڵا ڕیازی: یەکەمین پزیشکی پسپۆڕ لە پارێزگای کوردستان
• عەبدوڵڵا ڕەمەزانزادە: سیاسەتوان، مامۆستای زانکۆ
• فەرھاد ئەسڵانی: شانۆکاری شانۆ و سینەما
• سەعید ئاغاخانی: نووسەر، دەرھێنەر و شانۆکاری شانۆ و سینەما و تێلڤزیۆن
• ئیحسان ھۆشمەند: چالاکی نەتەوەیی مەزھەبی، لێکۆڵەر
• محەممەدعەلی کووشا: دەرسبێژی حەوزەی عیلمییەی قوم
• جەمشید فەرەجوەند: وێنەگر
• بەیتوڵا عەباسپوور: قارەمانی جیھانی وەرزش
• مەحموود دینی
• مەحموود شەھریاری: پێشکەشکاری تەلەڤیزیۆنی ئێران

خۆراکە خۆماڵییەکانی ناوچەی بیجاڕ بریتییە لە:

• ترشی حەفتەبیجاڕ
• بەرخێڵە
• ئاش تورش
• دۆشاو
• ھەڵوای پورشکە و گژنیز
• خۆرشتی گیلاخە
• خۆرشتی کنگر
• کووکووی سەوزی بە سەوزەی (تەڕگ خانەگان)
• قەیماخ
• شەلەم
• چێشتی قازیاخە
• کالویچ
• ھەڵوا سۆھانی
• ئاشدۆ
• کۆماج

ناوچەی بیجاڕ لە پیشە دەستییەکاندا، بە تایبەت قاڵی(مافوورە) و بەڕە (گڵیم) ناوبانگی زۆری ھەیە، پیشەدەستییەکانی ئەم ناوچەیە بریتییە لە:

• قاڵی
• قاڵیچە (دووسێ)
• بەڕەی کوردی
• جاجم

• قەڵای قەمچوقە
• پردی سەڵواتاوا
• یاسووکەند و ئیمامزا عەقیل
• مزگت خەسراوای گەڕووس
• تەپەی قەواسوور
• ئووچە گونبەد
• دنگز قەڵا
• تەپەی سەراو گورگین
• چاڵ تەپە
• بورجی خشتی ئەشقون بابا
• زیارەتگای ھەمزەی ڕۆ

زیارەتگای ساحیبەخاتوون

• حەمامی یاسووکەند

• پیستی ئیسکی نسار
• بازاڕی کۆنی بیجاڕ
• تیمچەی ئەمیر توومان
• تیمچەی حاجی شاباز

• زانکۆی ئەندازیاری و زانستی پایەی بیجاڕ
• زانستگای ئازادی بیجاڕ
• زانستگای پەیام نوور
• پەیمانگەی عیلمی -کاربردی بیجاڕ

• کوردستان
• ڕۆژھەڵاتی کوردستان
• پارێزگای کوردستان (سنە)
• شارستانی بیجاڕ
• پێڕستی گوندەکانی شارستانی بیجاڕ

• ویکی فارسی^{[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]}

ب و د پارێزگای کوردستان (سنە)
شارستانەکان و شارەکان	شارستانی بانە (بانە · ئارمردە · بۆیەن خواروو · کانی سوور) شارستانی بیجاڕ (بیجاڕ · باوەڕەشانی · یاسووکەند · تۆپاغاج · پیرتاج) شارستانی دیواندەرە (دیواندەرە · زەڕینە) شارستانی دێولان (دێولان · بۆلواناوا) شارستانی سنە (سنە · شوێشە) شارستانی سەقز (سەقز · ساحێو · سونەتە) شارستانی سەوڵاوا (سەوڵاوا  · ھەورامان تەخت) شارستانی قوروە (قوروە · دڵوەران · دزە · سرێشاوا · مالوجە) شارستانی کامیاران (کامیاران · مووژژ) شارستانی مەریوان (مەریوان · کانیدینار)
پێرستی گوندەکان	گوندەکانی بانە گوندەکانی بیجاڕ گوندەکانی دیواندەرە گوندەکانی دێولان گوندەکانی سنە گوندەکانی سەقز گوندەکانی سەوڵاوا گوندەکانی قوروە گوندەکانی کامیاران گوندەکانی مەریوان
وتاری پەیوەندیدار	ناوەند: سنە زمان: کوردی (ناوەندی، باشووری، ھەورامی) و ئازەری ئایین: سوننەی شافعی و شیعە مێژوو: میرنشینی ئەردەڵان
بابەتی گەشتیاری	زرێبار ھەورامان ئەشکەوتی کەرەفتوو قەڵای زێویە ئاویەر باڵەخانەی خەسرەوئاوا زەماوەندی پیرشالیار مزگەوتی دوومنارە مزگەوتی شێخ مەزهەر چیای چلچەمە حەمام حاج ساڵە بازاڕی سەقز بازاڕی سنە بەنداوی لەگزی ساکز قورئانی نگڵ باڵەخانەی سالار سەعید (مووزەخانەی سنە)

ب و د کوردستان
باکوور ئادیەمان ئالدووش (ئالدووش) بێسنی (بێسنی) تووت (تووت) چێلکان (چێلکان) سنجق (سنجق) سەرگۆل (سەرگۆل) سەمسوور (سەمسوور) سەمیساد (سەمیساد) کۆلیک (کۆلیک) ئاگری ئاڤکەڤر (ئاڤکەڤر) بازید (بازید) پانۆس (پانۆس) خاموور (خاموور) دووتاخ (دووتاخ) زێدکان (زێدکان) قەرەکۆسە (قەرەکۆسە) گیادین (گیادین) ئەرزگان ئەرزگان (ئەرزگان) ئەگین (ئەگین) ئیلیچ (ئیلیچ) تێرجان (تێرجان) جمنی (جمنی) ڕەفاعیە (ڕەفاعیە) قەرەقولاک (قەرەقولاک) کەماخ (کەماخ) مۆسە (مۆسە) ئەرزیڕۆم ئاش قەڵا (ئاش قەڵا) ئاڤنیک (ئاڤنیک) ئۆخلێ (ئۆخلێ) ئەرزیڕۆم (ئەرزیڕۆم) پاسینی ژێرین (پاسینی ژێرین) تاتۆس (تاتۆس) چێرمک (چێرمک) حەسەن قەڵا (حەسەن قەڵا) خنووس (خنووس) گۆگسی (قەرەیازی) ئیدر باشان (باشان) تێشبەروون (تێشبەروون) ڕەشقەلاس (ڕەشقەلاس) قولپ (قولپ) باتمان ئێلح (ئێلح) حەسکیف (حەسکیف) حەزۆ (حەزۆ) کەرجەوس (کەرجەوس) قابلجەواز (قابلجەواز) قوبین (قوبین) بدلیس ئەلجەواز (ئەلجەواز) بدلیس (بدلیس) تووختەوان (تووختەوان) چوخووڕ (چوخووڕ) خەلات (خەلات) خیزان (خیزان) مۆتکی (مۆتکی) بینگۆل بۆنگلان چۆنەک چەولیگ چێرمە داری ھێنی کانی ڕەش گێغی ھۆسنەک حەکاری جۆلەمێرگ چەلێ شەمزینان گەڤەر خارپێت ئەگینی ژێرین باسقیل پالۆ خارپێت دەپ قەرەباخان کەبان گۆلی ھەزار مادەن دیاربەکر ئەرخەنی (ئەرخەنی) ئەگل (ئەگل) بسمل (بسمل) پاسوور (پاسوور) پیران (پیران) چنار (چنار) چنگوش (چنگوش) چێرمووگ (چێرمووگ) حازرۆ (حازرۆ) دیاربەکر (ئامەد) فارقین (فارقین) کاراز (کاراز) لیجێ (لیجێ) ھێنێ (ھێنێ) دێرسم پلوور پلەموریە پێرتاگە چەمیشگەزەک خۆزات قسلە مازگێرد مامەکی ڕحا بێرەجووگ پیرسووس جورنی ڕەش حەڕان خەلفەتی ڕحا سەری کانی سوێرەک کانیی غەزاڵان وێرانشار ھەوەنج سێرت تللۆ خسخێر دھ سێرت شێروان مسرج ھاوێل شرنەخ ئەلکێ باسان جزیر سلۆپیان شرنەخ قیلابان ھەزەخ عوسمانیە باخچە تۆپراب قەڵا عوسمانیە ھاروونیە عەنتاب ئیسلاحیە بێلکیس تلبشار دیلۆک جینگیڤە شاھیدبەی شاھیدکامیل عارابان کورودەرە گرگامێش قەرس دیخۆر جلاوز ساریقامیش سەلیم کاخزمان قەرس کلیس سپەناق عەلیی مەنتار کلیس گرێ موراد مووش دێرخاس کۆپ ملازگرد مووش گمگم
باشوور دھۆک ئاکرێ (ئاکرێ) ئامێدی (ئامێدی) بەردەڕەش (بەردەڕەش) دھۆک (دھۆک) زاخۆ (زاخۆ) سێمێل (سێمێل) شێخان (شێخان) سلێمانی پشدەر (قەڵادزێ) پێنجوێن (پێنجوێن) دووکان (دووکان) دەربەندیخان (دەربەندیخان) ڕانیە (ڕانیە) سلێمانی (سلێمانی) سەیدسادق (سەید سادق) شارباژێڕ (چوارتا) شارەزوور (ھەڵەبجەی تازە) قەرەداغ (قەرەداغ) ماوەت (ماوەت) کەرکووک داقووق (داقووق) دووبز (دووبز) حەویجە (حەویجە) کەرکووک (کەرکووک) گەرمیان بەدرە (بەدرە) چەمچەماڵ (چەمچەماڵ) خانەقین (خانەقین) دووزخورماتوو (دووزخورماتوو) کەلار (کەلار) کفری (کفری) مەندەلی (مەندەلی) نەینەوا تلکێف (تلکێف) تەلەعفەر (تەلەعفەر) حەمدانیە (قەرەقووش) شنگال (شنگال) مووسڵ (مووسڵ) ھەولێر چۆمان (چۆمان) خەبات (خەبات) دەشتی ھەولێر (بنەسڵاوە) ڕەواندز (ڕەواندز) سۆران (سۆران) شەقڵاوە (شەقڵاوە) کۆیە (کۆیە) مەخموور (مەخموور) مێرگەسۆر (مێرگەسۆر) ھەولێر (ھەولێر) ھەڵەبجە ھەڵەبجە ھەروەھا شارەبان (شارەبان)
ڕۆژھەڵات ئازەربایجانی ڕۆژاوا بۆکان (بۆکان) پۆلدەشت (پۆلدەشت) پیرانشار (پیرانشار) تیکاب (تیکاب) چاڵدێران (سیاھچەشمە) چایپارە (قەرەزیائەددین) خۆی (خۆی) ساینقەڵا (ساینقەڵا) سەردەشت (سەردەشت) سەڵماس (سەڵماس) شنۆ (شنۆ) شەوت (شەوت) ماکۆ (ماکۆ) مەھاباد (مەھاباد) میاندواو (میاندواو) نەغەدە (نەغەدە) ورمێ (ورمێ) ئیلام ئاودانان (ئاودانان) ئەیوان (ئەیوان) ئیلام (ئیلام) دێلوڕان (دێلوڕان) چەرداوڕ (سەراوڵە) دەڕەشار (دەڕەشار) مەڵگشای (ئەرکەواز) مێران (مێھران) کرماشان ئارووناوا (ئارووناوا) پاوە (پاوە) جوانڕۆ (جوانڕۆ) داڵاھۆ (کرن، گاوارە) ڕوانسەر (ڕوانسەر) سونقوڕ (سونقوڕ) سەرپێڵی زەھاو (سەرپێڵی زەھاو) سەلاسی باوەجانی (تازاوای سەلاس) سەحنە (سەحنە) قەسری شیرین (قەسری شیرین) کرماشان (کرماشان) کەنگەوەر (کەنگەوەر) گیەڵان (گیەڵان) ھەرسین (ھەرسین) کوردستان بانە (بانە) بیجاڕ (بیجاڕ) دیواندەرە (دیواندەرە) دێولان (دێولان) سنە (سنە) سەقز (سەقز) سەوڵاوا (سەوڵاوا) قوروە (قوروە) کامیاران (کامیاران) مەریوان (مەریوان) لوڕستان دڵفان (نووراوا) سلسلە (ئەلیشتەر) کوودەشت (کوودەشت) ورووگڕ (ورووگڕ) خوڕەماوە (خوڕەماوە) ھەمەدان تووسرکان (تووسرکان) ئەسەداوا (ئەسەداوا) مەلایێر (مەلایێر) نیاوەن (نیاوەن) پەیوەندیدار ھەرێمی لوڕستان
ڕۆژاوا جزیرە قامشلۆ عاموودێ قامشلۆ دێرک دێرک حەسیچە حەسیچە سەری کانی سەری کانی کۆبانی گرێسپی گرێسپی کۆبانی کۆبانی عەفرین عەزاز عەزاز عەفرین عەفرین باب باب
پۆل:شارەکانی کوردستان

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە بیجاڕ تێدایە.

• دەروازەی ئێران