Унітарная дзяржава — форма дзяржаўнага ладу, пры якім яго часткі з'яўляюцца адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі адзінкамі і не маюць статусу дзяржаўнага ўтварэння. У адрозненне ад федэрацыі, ва ўнітарнай дзяржаве ёсць адзіныя для ўсёй краіны вышэйшыя органы дзяржаўнай улады, адзіная прававая сістэма, адзіная канстытуцыя. На сённяшні дзень большасць суверэнных дзяржаў з'яўляюцца ўнітарнымі. Як правіла буйныя па колькасці насельніцтва дзяржавы з'яўляюцца федэрацыямі (Кітайская Народная Рэспубліка з'яўляецца выключэннем). Суб'екты федэратыўнай дзяржавы не могуць быць унітарнымі, паколькі яны не маюць суверэнітэту ў поўным аб'ёме, а маюць толькі некаторыя яго прыкметы.

1. Адзіны для ўсёй дзяржавы ўстаноўчы нарматыўны прававы акт (ці сукупнасць такіх актаў), нормы якога маюць вяршэнства на ўсёй тэрыторыі краіны;
2. Адзіныя для ўсёй краіны вышэйшыя органы ўлады;
3. Адзіная сістэма заканадаўства;
4. Адзінае грамадзянства;
5. Адзіная грашовая адзінка;
6. Адзіная дзяржаўная мова;
7. Састаўныя часткі ўнітарнай дзяржавы не маюць прыкмет суверэнітэту.

Унітарныя дзяржавы могуць быць цэнтралізаванымі і дэцэнтралізаванымі ў залежнасці ад:

• характару ўзаемаадносін паміж вышэйшымі і мясцовымі органамі ўлады;
• аб'ёму паўнамоцтваў, паданых адміністрацыйна-тэрытарыяльным адзінкам ці аўтаномным утварэнням у складзе ўнітарнай дзяржавы;

Прынята лічыць дзяржаву цэнтралізаванай, калі на чале мясцовых органаў дзяржаўнай улады стаяць прызначаныя з цэнтра чыноўнікі, якім падпарадкаваны мясцовыя органы самакіравання. У дэцэнтралізаваных унітарных дзяржавах мясцовыя органы дзяржаўнай улады абіраюцца насельніцтвам і карыстаюцца значнай самастойнасцю ў рашэнні пытанняў мясцовага жыцця.

Прыкладам цэнтралізаванай унітарнай дзяржавы з'яўляецца Туркменістан, дэцэнтралізаванага — Каралеўства Іспанія.

Часам вылучаюць:

• дзяржавы з адной аўтаноміяй (напрыклад, Украіна з аўтаномнай рэспублікай Крым),
• дзяржавы са шматлікімі аўтаноміямі (напрыклад, Іспанія з аўтаномнымі супольнасцямі (абласцямі))
• дзяржавы з рознаўзроўневымі аўтаноміямі (напрыклад, Кітайская Народная Рэспубліка з аўтаномнымі акругамі, аўтаномнымі паветамі, аўтаномнымі раёнамі і асобымі адміністрацыйнымі раёнамі).

• Федэрацыя
• Канфедэрацыя
• Аўтаномія

Палітыка і дзяржава
Навуковыя дысцыпліны і тэорыі	Паліталогія Параўнальная паліталогія Тэорыя дзяржавы і права Тэорыя грамадскага выбару
Агульныя прынцыпы і паняцці	Грамадзянская супольнасць Прававая дзяржава Правы чалавека Раздзяленне ўлад Рэвалюцыя Тыпы дзяржавы Суверэнітэт
Дзяржавы па палітычнай сіле і ўплыве	Вялікая дзяржава Калонія Марыянетачная дзяржава Сатэліт Звышдзяржава
Віды палітыкі	Геапалітыка Унутраная палітыка Знешняя палітыка
Форма дзяржаўнага ладу	Канфедэрацыя Унітарная дзяржава Федэрацыя
Сацыяльна-палітычныя інстытуты і галіны ўлады	Банкаўская сістэма Вярхоўная ўлада Заканадаўчая ўлада Выбарчая сістэма Выканаўчая ўлада СМІ Судовая ўлада
Дзяржаўны апарат і органы ўлады	Кіраўнік дзяржавы Парламент Урад
Палітычны рэжым	Алігархія Анархія Арыстакратыя Ахлакратыя Аўтарытарызм Дэмакратыя Дэспатызм Таталітарызм
Форма дзяржаўнага кіравання і палітычная сістэма	Аднапартыйная сістэма Ваенная дыктатура Дыктатура Манархія абсалютная канстытуцыйная парламентарная Плутакратыя Рэспубліка прэзідэнцкая парламенцкая савецкая Тэакратыя Тымакратыя Самадзяржаўе Таласакратыя Клептакратыя Хунта Герантакратыя
Палітычная філасофія, ідэалогія і дактрына	Анархізм Камунізм Каланіялізм Кансерватызм Касмапалітызм Лібералізм Лібертарыянства Марксізм Мілітарызм Манархізм Нацызм Нацыяналізм Неакаланіялізм Пацыфізм Сацыялізм Фашызм
Выбарчая сістэма	Мажарытарная Прапарцыйная Змяшаная