การปฏิวัติกำมะหยี่
ส่วนหนึ่งของ การปฏิวัติ ค.ศ. 1989
การเดินขบวนประท้วงต่อต้านรัฐบาลที่ปรากเมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน ค.ศ. 1989
วันที่	17 พฤศจิกายน – 29 ธันวาคม ค.ศ. 1989 ระยะหลัก: 17 – 28 พฤศจิกายน ค.ศ. 1989
สถานที่	ประเทศเชโกสโลวาเกีย
สาเหตุ	การปราบปรามทางการเมือง ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ ความชะงักงันทางเศรษฐกิจ การปฏิวัติ ค.ศ. 1989 อื่น ๆ ที่ต่อต้านลัทธิมากซ์-เลนิน ข่าวลือเท็จการเสียชีวิตของมาร์ติน ชมิด
เป้าหมาย	การลาออกของรัฐบาลคอมมิวนิสต์ ประชาธิปไตยและการเลือกตั้งที่เสรี สิทธิพลเมือง การปฏิรูปเศรษฐกิจ
วิธีการ	การดื้อแพ่ง การขัดขืนของพลเมือง การเดินขบวน การนัดหยุดงาน
ผล	ระบอบคอมมิวนิสต์ในเชโกสโลวาเกียล่มสลาย โปลิตบูโรพรรคคอมมิวนิสต์ลาออก (24 พฤศจิกายน ค.ศ. 1989) วาตส์ลัฟ ฮาแว็ล ผู้นำฝ่ายคัดค้าน กลายเป็นประธานาธิบดีเชโกสโลวาเกีย (29 ธันวาคม ค.ศ. 1989) การฟื้นฟูระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภาที่มีการเลือกตั้งแบบเสรีในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1990 เริ่มต้นสงครามยัติภังค์ ซึ่งนำไปสู่การหย่าร้างกำมะหยี (การแตกหักของเชโกสโลวาเกีย) การยกเลิกระบบเศรษฐกิจภายใต้การควบคุมและการโอนกิจการของรัฐเป็นของเอกชน
คู่ขัดแย้ง
รัฐบาล พรรคคอมมิวนิสต์ StB People's Militia SNB VB ฝ่ายค้าน Civic Forum Public Against Violence กฎบัตรที่ 77 สตูฮา ผู้แปรพักตร์จากรัฐบาล ผู้คัดค้านคนอื่น ๆ สนับสนุนโดย:  สหรัฐ สถานทูตสหรัฐประจำกรุงปราก[1]
ผู้นำ
สายสุดโต่ง: มิโลช ยาเกช มิลาน วาตส์ลาวิก Jan Fojtík [cs] มิโรสลัฟ ชเตปัน Alois Indra [cs] Vasiľ Biľak กุสตาว ฮูซาก สายกลาง: อาเล็กซานเดอร์ ดูบเช็ก Karel Urbánek Ladislav Adamec Lubomír Štrougal Marián Čalfa มิลัน ชิช ผู้นำคัดค้าน: วาตส์ลัฟ ฮาแว็ล Václav Benda Ján Budaj Ján Čarnogurský Jiří Dienstbier Luboš Dobrovský Václav Klaus Milan Kňažko Valtr Komárek Rita Klímová Petr Pithart Petr Uhl Jan Urban [cs] Michael Žantovský
ความสูญเสีย
บาดเจ็บ 568 คน[2]

การปฏิวัติกำมะหยี่ (เช็ก: sametová revoluce) หรือการปฏิวัติอ่อนโยน (สโลวัก: nežná revolúcia) เป็นเหตุการณ์เปลี่ยนผ่านอำนาจการปกครองของประเทศเชโกสโลวาเกียโดยปราศจากความรุนแรงตั้งแต่วันที่ 17 พฤศจิกายนจนถึงวันที่ 29 ธันวาคม ค.ศ. 1989 โดยในช่วงเวลาดังกล่าวได้เกิดเหตุการณ์เดินขบวนประท้วงต่อต้านรัฐบาลพรรคการเมืองเดียวของพรรคคอมมิวนิสต์เชโกสโลวาเกียโดยมีกลุ่มนักศึกษาและกลุ่มผู้คัดค้านร่วมเดินขบวนประท้วง ส่งผลให้การปกครองแบบพรรคการเมืองเดียวเป็นเวลา 41 ปีของพรรคคอมมิวนิสต์เชโกสโลวาเกียนั้นสิ้นสุดลง พร้อมกันนั้นก็ได้มีการวางแผนฟื้นฟูระบบเศรษฐกิจและเปลี่ยนการปกครองของประเทศเป็นแบบสาธารณรัฐระบบรัฐสภา^[3]

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ การปฏิวัติกำมะหยี่

• Velvet Revolution on web project of Institute of Contemporary History, Prague Detailed documentation, textual and visual, of the Velvet Revolution partly in English.
• The Velvet Philosophical Revolution, City Journal, Winter 2010 เก็บถาวร 2016-03-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Velvet Revolution on totalita.cz Detailed day-to-day history with key documents quoted (in Czech only). Shortened version was used as a source for Chronology above.
• Velvet Revolution on Prague-life A shortened version of the Velvet Revolution.
• In the footsteps of November 17 – Czech.cz
• After the Velvet, the Existential Revolution? dialogue between Václav Havel and Adam Michnik, English, salon.eu.sk, November 2008
• The Velvet Oratorio เก็บถาวร 2012-02-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน An oratorio based on the events of the Velvet Revolution
• Velvet Revolution Diary ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (เก็บถาวร 9 พฤศจิกายน 2020) English translation of an authentic diary of a student participating in the revolution plus scans of US articles from that time