Լուանդա (պորտ.՝ Luanda), Անգոլայի մայրաքաղաք, պետության խոշորագույն քաղաքական, մշակութային, ֆինանսական և արդյունաբերական կենտրոն։ Բնակչությունը՝ ▲2 487 444 մարդ (հուլիսի 1, 2018)[1]։
Լուանդան բարենպաստ դիրք է զբաղեցնում Ատլանտյան օվկիանոսի ափին, նրա մեջ Կվանզա գետի թափվելու շրջանում։ Կլիման տվյալ գոտում արևադարձային է, տեղումների տարեկան միջին նորմը՝ 250-500 մմ, ընդ որում դրանց մեծ մասը թափվում է Փետրվար-Մարտ ամիսներին։ Տարվա ամենատաք ամիսը մարտն է՝ +30 °C, հուլիսին ջերմաստիճանը նվազում է մինչև +16 °C, ինչը պայմանավորված է Բենգելական հոսանքի սառեցնող ազդեցությամբ։ Նույն հոսանքի ազդեցությամբ է պայմանավորված նաև քաղաքի անկանոն չոր կլիման (մերձհասարակածային լայնությունների համար)[2]։
Լուանդայի մոտակայքում պահպանվել են խոտային ծածկույթով և թփուտային բուսականությամբ սավաննաները, այստեղ են աճում նաև բազմաթիվ Արմավենիներ, որոնց պուրակները մայրաքաղաքից դեպի հարավ նոսրանում են։ Քաղաքի սահմաններից դուրս կարելի է հանդիպել այնպիսի կենդանիներ, ինչպիսիք են փղերը, առյուծները, ընձառյուծները, վագերաձիերը, այծքաղները, կապիկները, սակայն վերջին տարիների ընթացքում դրանց թվաքանակը կտրուկ կրճատվել է որսագողության պատճառով։ Մեձափնյա ջրերում տարածված են այնպիսի ֆաունայիներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են կետերը, կրիաները, փափկամարմինները, ձկների մի քանի տեսակներ։ Քաղաքի կենտրոնը տեղակայված է ծովի մակարդակից 6 մ բարձրության վրա[3]։
Լուանդան Անգոլայի խոշորագույն քաղաքն է, դրա բնակչության թիվը (արվարձաններով) կազմում է մոտ 4,5 միլիոն մարդ։ Մայրաքաղաքի էթնիկ կազմը բավականին բազմազան է։ Այստեղ բնակվում են աֆրիկյան ժողովրրդների ներկայացուցիչներ՝ օրիմբունդու, մբանդա, բակոնգո, լունդա, չոկիե, նգանտուէլա, կուանյամա և այլք, ինչպես նաև եվրոպացիներ և խառը աֆրո-եվրոպական բնակչություն։ Աֆրիկական ծագման մայրաքաղաքի բնակիչները պաշտոնական հաղորդակցության ժամանակ օգտագործում են պորտուգալերենը, իսկ իրար հետ, որպես կանոն, շփվում են բանտու լեզուներով (կիմբունդու, ումբունդու, կիկոնգո), որոնք աստիճանաբար դուրս են մղվում պորտուգալերենի կողմից։ Երիտասարդության 90-98 %-ը խոսում են միայն պորտուգալերենով։ 1983 թվականի տվյալներով հարցման ընթացքում Լուանդայի 2,5 միլիոնանոց բնակչության 75 %-ը պորտուգալերենն անվանել են մայրենի լեզու։ Անգոլացիները, որոնք ունեն եվրոպական և խառը ծագում, խոսում են պետական լեզու համարվող պորտուգալերենով։ Լուանդայի բազմաթիվ բնակիչներ դավանում են տեղական ավանդական կրոններ, հանդիպում են նաև քրիստոնյաներ՝ կաթոլիկներ և բողոքականներ։
| |
|---|
| | Բառարաններ և հանրագիտարաններ | |
|---|
| |
|
Աֆրիկյան երկրների մայրաքաղաքներ |
|---|
| | | | |
- Աբուջա, Նիգերիա
- Ակրա, Գանա
- Ադիս Աբեբա, Եթովպիա
- Ալժիր, Ալժիր
- Անտանանարիվո, Մադագասկար
- Ասմարա, Էրիթրեա
- Բամակո, Մալի
- Բանգի, Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն
- Բանջուլ, Գամբիա
- Բիսաու, Գվինեա Բիսաու
- Բրազավիլ, Կոնգո
- Բուժումբուրա, Բուրունդի
- Կահիրե, Եգիպտոս
- Կոնակրի, Գվինեա
- Դակար, Սենեգալ
- Ջիբութի, Ջիբութի
| |
- Լուանդա, Անգոլա
- Լուսակա, Զամբիա
- Մալաբո, Հասարակածային Գվինեա
- Մամուձու, Մայոտ3
- Մապուտու, Մոզամբիկ
- Մասերու, Լեսոթո
- Մոգադիշո, Սոմալի
- Մոնրովիա, Լիբերիա
- Մորոնի, Կոմորներ
- Նայրոբի, Քենիա
- Նջամենա, Չադ
- Նիամեյ, Նիգեր
- Նուակշոտ, Մավրիտանիա
- Ուագադուգու, Բուրկինա Ֆասո
|
- Պորտ Լուի, Մավրիկիոս
- Պորտո Նովո, Բենին
- Պրայա, Կաբո Վերդե
- Պրետորիա (գործադիր) •Քեյփթաուն (օրենսդիր) •Բլումֆոնտեյն (դատական), Հարավային Աֆրիկա
- Ռաբաթ, Մարոկկո
- Սենթ Դենիս, Ռեյունյոն3
- Սանտա Կրուս դե Տեներիֆե և Լաս Պալմաս դե Գրան Կանարիա, Կանարյան կղզիներ5
- Սաո Թոմե, Սան Տոմե և Պրինսիպի
- Տրիպոլի, Լիբիա
- Թունիս, Թունիս
- Վիկտորիա, Սեյշելյան կղզիներ
- Վինդհուկ, Նամիբիա
- Յամուսուկրո(քաղաքական) •Աբիջան (տնտեսական), Կոտ դ'Իվուար
- Յաունդե, Կամերուն
|
| | |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 674)։ 
|
Անգոլա
