Կետեր
| Կետեր | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Գիտական դասակարգում | ||||||||
|
||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||
| Cetacea
| ||||||||
|
|
Կետեր (հուն․՝ κῆτος — «ծովային հրեշներ»), կետանմանների կարգին պատկանող ծովային կաթնասուններ։
Կետերը հսկա չափերի (1,2-33 մ) կենդանիներ են։ Մարմինը մերկ է, իլիկանման և աննկատելիորեն անցնում է պոչի, որը վերջանում է հորիզոնական երկթիակ լողակով։ Առջևի վերջավորությունները վեր են ածվել լողակների, ետինները անհետացել են։ Մազածածկը, քրտինքային, ճարպային գեղձերը և արտաքին ականջը ետ են զարգացել։ Մաշկային ճարպաշերտը շատ հաստ է, որը փոքրացնում է մարմնի տեսակարար քաշը և պաշտպանում ջերմային կորուստներից։ Քթանցքերը ծածկված են փականներով։ Թոքերը խիստ առաձգական են։ Կմախքը սպունգանման է, ողնաշարը սրբոսկր չունի։ Կողերը 17 զույգ են, սակայն կրծոսկրի հետ միացած են 1-11 զույգը։ Մկանները շատ միոգլոբին են պարունակում և երկար ժամանակ կարող են ջրում սուզված մնալ։ Լավ զարգացած են լսողությունը, համի, շոշափելիքի և մաշկային զգացողությունը։ Շոշափելիքի օրգան են ծառայում գլխի վրայի վիբրիսները։ Աչքերը մանր են, արցունքագեղձեր չունեն։ Կետերի կարգն ունի 2 ենթակարգ՝ անատամ կետեր կամ բեղավորներ, ունեն 3 ընտանիք, և ատամնավոր կետեր, որ ունեն 4 ընտանիք։ Հայտնի է 38 սեռ, 83 տեսակ՝ տարածված համաշխարհային օվկիանոսում՝ Արկտիկայից մինչև Անտարկտիկա։ Մեծ մասը ձմռանը գնում են դեպի տաք ջրեր (բազմանալու), ամռանը՝ սառը ջրեր (գիրանալու, ճարպ կուտակելու)։
Ատամնավոր կետերը սնվում են ձկներով, գլխոտանի փափկամորթներով, անատամները՝ պլանկտոնային խեցգետնանմաններով։ Ատամների քանակը 2-ից մինչև 240 է։ Ծնում են 1 խոշոր ձագ։ Սեռահասուն են 2-6 տարում, կյանքի տևողությունը 30-50 տարի է։ Ապրում են ընտանիքով կամ հոտերով։
Կետերի նախնիները (հավանաբար կրեոդոնտները) ջրային կյանքի են անցել համարյա 60 մլն տարի առաջ։ Հայտնի են 127 սեռի բրածո կետեր։ Բրածո կետեր գտնվել են ստորին օլիգոցենի շերտերում (Կովկասում) և վերին միոցենի շերտերում (Մոլդովայում, Ղրիմում, Կովկասում)։
Կետորսության օբյեկտ են, որը կարգավորում է Միջազգային կետորսության հանձնաժողովը։ Որոշ տեսակների միսը օգտագործվում է որպես սնունդ, ստանում են մեծ քանակությամբ կետաճարպ։
-
Սապատավոր Կետ -
Ֆին Կետ -
Մոխրագույն Կետ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 389)։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կետեր» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
