অম্বিকা (ইংৰাজী: Ambika) হিন্দু মহাকাব্য মহাভাৰতত কুৰু ৰাজ্যৰ ৰাণী। কাশীৰ ৰজা কাশ্য আৰু ৰাণী কৌশল্যৰ দ্বিতীয় কন্যা, স্বয়ম্বৰ সভাৰ পৰা ভীষ্মই অপহৰণ কৰি হস্তিনাপুৰৰ ৰজা বিচিত্ৰবীৰ্যৰ পত্নী কৰে। অম্বিকা ধৃতৰাষ্ট্ৰৰ মাতৃ আৰু কৌৰৱৰ আইতাক৷^[1]

ভনীয়েক অম্বা আৰু অম্বালিকাৰ সৈতে অম্বিকাক ভীষ্মই বলপূৰ্বকভাৱে তেওঁলোকৰ স্বয়ংভাৰৰ পৰা লৈ যাবলৈ উদ্যত হওঁতে, গোট খোৱা ৰজাঘৰীয়াসকলৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ মুখামুখী হৈছিল আৰু তেওঁলোকক পৰাস্ত কৰিছিল। ভীষ্মই সতীয়া মাতৃ সত্যৱতীক বিচিত্ৰবীৰৰ সৈতে বিবাহৰ বাবে কন্যা তিনিগৰাকী উপহাৰ দিলে। অম্বাই শাল্ব নামৰ ৰজাৰ প্ৰেমত পৰাৰ কথা জনাই তেওঁক বিয়া নকৰাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে আৰু পিছত তেওঁক যাবলৈ দিয়া হয়৷ অম্বিকা আৰু অম্বালিকাই বিচিত্ৰবীৰ্যক বিয়া কৰাইছিল আৰু স্বামীৰ সংগত সাত বছৰ কটায়। বিচিত্ৰবীৰ্য যক্ষ্মা ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত এই ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ মৃত্যুবৰণ কৰিছিল।^[2][3]

বিচিত্ৰবীৰ্যৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ কোনো উত্তৰাধিকাৰী নাছিল। সেয়ে, তেওঁৰ মাতৃ সত্যৱতীয়ে তেওঁৰ প্ৰথম সন্তান ঋষি ব্যাসক মাতি পঠিয়াইছিল। তেওঁ তেওঁক প্ৰচলিত প্ৰথা নিযোগৰ অনুসৰি বিচিত্ৰবীৰ্যৰ বিধৱা ৰাণীসকলৰ গৰ্ভত সন্তান জন্ম দিবলৈ ক’লে। বহুবছৰ ধৰি তীব্ৰ ধ্যান-তপস্যাৰ পৰা ব্যাস আহিছিল, আৰু ফলস্বৰূপে তেওঁক প্ৰচণ্ডভাৱে তেজোদ্দীপ্ত আৰু ভয়ংকৰ যেন লাগিছিল। অম্বিকাৰ ওচৰ পাওঁতে তেওঁ ভয়তে চকু মুদি দিছিল। ফলত অন্ধ ধৃতৰাষ্ট্ৰৰ তেওঁলোকৰ মিলনৰ পৰাই জন্ম হৈছিল। অম্বালিকাৰ ওচৰ পাওঁতে তেওঁ ভয়ত শেঁতা পৰিল। ফলত,তেওঁলোকৰ মিলনত শেঁতা চেহেৰাৰ পুত্ৰ পাণ্ডুৰ জন্ম হৈছিল।^[4][5]

পাণ্ডুৰ মৃত্যুৰ পিছত অম্বিকাই শাহুৱেক সত্যৱতী, আৰু ভগ্নী অম্বালিকাৰ লগত অৰণ্যলৈ গৈছিল আৰু বাকী দিনবোৰ আধ্যাত্মিক চিন্তা-চৰ্চাত কাল কটায়৷^[6]

প্ৰ • আ • স মহাভাৰত পৰ্ব আদি পৰ্ব সভা পৰ্ব বন পৰ্ব বিৰাট পৰ্ব উদ্যোগ পৰ্ব ভীষ্ম পৰ্ব দ্ৰোণ পৰ্ব কৰ্ণ পৰ্ব শৈল পৰ্ব সৌপ্তিক পৰ্ব স্ত্ৰী পৰ্ব শান্তি পৰ্ব অনুশাসন পৰ্ব আশ্বমেধিক পৰ্ব আশ্ৰমবাসিক পৰ্ব মৌষল পৰ্ব মহাপ্ৰস্থানিক পৰ্ব স্বৰ্গাৰোহণ পৰ্ব হৰিবংশ কুৰু বংশ শান্তনু গংগা ভীষ্ম সত্যৱতী চিত্ৰাঙ্গদ বিচিত্ৰবীৰ্য অম্বিকা অম্বালিকা বিদুৰ ধৃতৰাষ্ট্ৰ গান্ধাৰী পাণ্ডু কুন্তী মাদ্ৰী পাণ্ডৱ যুধিষ্ঠিৰ ভীম অৰ্জুন নকুল সহদেৱ দ্ৰৌপদী হিড়িম্বী উলূপী চিত্ৰাংগদা সুভদ্ৰা কৌৰৱ দুৰ্যোধন দুঃশাসন বিকৰ্ণ যুযুৎসু দুঃশলা ভানুমতী উপপাণ্ডৱ ঘটোৎকচ অহিলাৱতী অভিমন্যু উত্তৰা ইৰাবান বব্ৰুবাহন লক্ষ্মণ কুমাৰ বাৰবাৰিকা পৰীক্ষিত মাদ্ৰৱতী জন্মেজয় অন্যান্য চৰিত্ৰ অম্বা অশ্বত্থামা ইলা উত্তৰ কুমাৰ উৰ্বশী একলব্য কৰ্ণ কলি কিন্দম কীচক কৃতবৰ্মা কৃপ কৃষ্ণ চন্দ্ৰ চিত্ৰসেন জয়দ্ৰথ জৰাসন্ধ তাপতী তাৰা দময়ন্তী দুৰ্বাসা দুষ্যন্ত দেৱযানী দ্ৰোণ দ্ৰৌপদ ধৃষ্টদ্যুম্ন নল নহুষ পৰাশৰ পুৰু পুৰুৰৱা প্ৰদ্যুম্ন বলোৰাম বাহ্লীক বিৰাট বুধ বৃষসেন বৃহন্নলা ব্যাস ভগদত্ত ভৰত ভীষ্মক ভূমন্যু মায়াসুৰ মাৰ্কণ্ডেয় যযাতি শকুনি শকুন্তলা শৰ্মিষ্ঠা শল্য শিখণ্ডী শিশুপাল সঞ্জয় সম্বৰণ সাত্যকি সাবিত্ৰী আৰু সত্যবান সুদেষ্ণা হিড়িম্ব বিবিধ অৱতাৰ হস্তিনাপুৰ ইন্দ্ৰপ্ৰস্থ ৰাজ্যসমূহ কুৰুক্ষেত্ৰ যুদ্ধ শ্ৰীমদ্ভগৱতগীতা চক্ৰবেহু বৈদিক-পৌৰাণিক কালক্ৰম শ্ৰেণী

1. ↑ www.wisdomlib.org (2012-02-28). "Ambika, Aṃbikā, Ambikā: 29 definitions" (en ভাষাত). www.wisdomlib.org. https://www.wisdomlib.org/definition/ambika। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-11-16. 
2. ↑ "The Mahabharata, Book 1: Adi Parva: Sambhava Parva: Section CII". Sacred-texts.com. http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01103.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-08-15. 
3. ↑ Bhanu, Sharada (1997). Myths and Legends from India - Great Women. প্ৰকাশক Chennai: Macmillan India Limited. পৃষ্ঠা. 35–6. ISBN 0-333-93076-2. 
4. ↑ "The Mahabharata, Book 1: Adi Parva: Sambhava Parva: Section CV". Sacred-texts.com. http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01106.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-08-15. 
5. ↑ "The Mahabharata, Book 1: Adi Parva: Sambhava Parva: Section CVI". Sacred-texts.com. http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01107.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-08-15. 
6. ↑ "The Mahabharata, Book 1: Adi Parva: Sambhava Parva: Section CXXVIII". Sacred-texts.com. http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01129.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-08-15.