ศาสนาซูเมอร์ เป็นศาสนาพหุเทวนิยมที่นับถือปฏิบัติโดยชาวซูเมอร์ อันเป็นแหล่งอารยธรรมแรกในเมโสโปเตเมียที่มีบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร^[3] ชาวซูเมอร์ถือว่าเทพของตนมีส่วนเกี่ยวข้องกับความเป็นไปของธรรมชาติและสังคม ก่อนหน้าที่จะมีระบอบกษัตริย์ นครรัฐซูเมอร์ถูกปกครองโดยผู้นำทางศาสนาและนักบวช^[4] ถึงแม้ว่าต่อมาตำแหน่งผู้นำจะถูกแทนที่ด้วยกษัตริย์ แต่นักบวชก็ยังคงมีอำนาจมาก ในช่วงแรกศาสนสถานของซูเมอร์เป็นสิ่งปลูกสร้างง่าย ๆ บนยกพื้น ภายในมีเพียงห้องเดียว ก่อนจะพัฒนาเป็นพีระมิดแบบขั้นบันไดที่ด้านบนเป็นวิหาร เรียกว่าซิกกุรัต^[5]

ชาวซูเมอร์เชื่อว่าจักรวาลเกิดจากการสรรค์สร้างโดยเทพ เริ่มจากนัมมู เทพีแห่งน้ำให้กำเนิดเทพ 2 องค์คือ อัน เทพแห่งสวรรค์ และคิ เทพีแห่งโลก^[6] ต่อมาอันกับคิมีโอรสด้วยกันคือเอนลิล เทพแห่งลมผู้แยกสวรรค์ออกจากโลกและอ้างตนเป็นผู้ปกครองโลก^[7] ขณะที่มนุษย์ถูกสร้างโดยเองกี เทพแห่งน้ำผู้เป็นโอรสของนัมมูกับอัน^[8] หลังสวรรค์–โลกแยกจากกัน สวรรค์กลายเป็นที่สงวนสำหรับเทพ ส่วนมนุษย์หลังเสียชีวิตวิญญาณจะไปยังยมโลกที่มืดมิดและหนาวเหน็บ เรียกว่า Kur ซึ่งปกครองโดยเทพีอีเรชคิกัล เวลาต่อมาชาวซูเมอร์เชื่อว่าพระนางปกครองร่วมกับพระสวามีเนอร์กัล ผู้เป็นเทพแห่งความตาย^[9]

เทพที่สำคัญของปวงเทพซูเมอร์ได้แก่ เทพอันแห่งสวรรค์ เทพเอนลิลแห่งลมและพายุ เทพเองกีแห่งน้ำและวัฒนธรรมมนุษย์ เทพีนินฮูร์ซักแห่งการเจริญพันธุ์และผืนดิน เทพอูตูแห่งดวงอาทิตย์และความยุติธรรม และเทพนันนาแห่งดวงจันทร์ ในช่วงที่จักรวรรดิแอกแคดเรืองอำนาจในซูเมอร์ มีการนับถืออินันนา เทพีแห่งความรักและความงามอย่างกว้างขวางในพระนามอิชตาร์ และต่อมาพระนางได้รับตำแหน่งราชินีแห่งสวรรค์^[10] การนับถือเทพีอิชตาร์ยืนยาวมาจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 3–5 เมื่อศาสนาคริสต์แผ่อิทธิพลเข้ามาในเมโสโปเตเมีย^[11]

ศาสนาซูเมอร์มีอิทธิพลอย่างมากต่อความเชื่อของชาวเมโสโปเตเมียยุคต่อมา แนวคิดหลายอย่างในศาสนาซูเมอร์ปรากฏในคติความเชื่อและเรื่องปรัมปราของชาวแอกแคด ฮูร์เรีย บาบิโลเนีย และอัสซีเรีย^[12][13] นอกจากนี้ นักปรัมปราวิทยาเปรียบเทียบยังพบความเชื่อมโยงระหว่างเรื่องปรัมปราของชาวซูเมอร์กับงานยุคหลังอย่างช่วงต้นของคัมภีร์ฮีบรู^[14]

อ้างอิง