Papirus 137
P.Oxy. 5345

Data powstania	II/III wiek
Rodzaj	Kodeks papirusowy
Numer	${\displaystyle {\mathfrak {P))^{137))$
Zawartość	Ewangelia Marka 1
Język	grecki
Rozmiary	9,4 × 12
Odkrywca	Oksyrynchos
Miejsce przechowywania	Sackler Library

Papirus 137 (według numeracji Gregory-Aland), oznaczany symbolem ${\displaystyle {\mathfrak {P))^{137},}$ znany także jako Papirus Oxyrhynchus 5345 – grecki rękopis Nowego Testamentu pisany na papirusie, w formie kodeksu. Paleograficznie datowany jest na II wiek lub III wiek^[1]. Zawiera fragment Ewangelii Marka. Znaleziony został w Oksyrynchos, w Egipcie, tekst został opublikowany w 2018 roku. Jest wykorzystywany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu.

Zachowały się fragmenty jednej karty kodeksu. Według rekonstrukcji oryginalna karta kodeksu miała rozmiar 9,4 na 12 cm^[1]. Format ten stosują nieliczne rękopisy. Tekst był pisany jedną kolumną na stronę, 28 linijek tekstu na stronę, około 28 liter w linijce^[2]. Litery są małe, proste, o wysokości 2-3 milimetrów. Litera ipsylon wystaje poniżej dolnej linii, litera phi poniżej dolnej i powyżej górnej. Pozostałe litery mieszczą się pomiędzy obu liniami. Litery epsilon i sigma są wąskie, gamma, delta, mi, ni, tau, ipsylon i phi są szerokie. Litery gamma, mi, ni, ipsylon i phi mają półszeryfy u dołu, kappa u góry, natomiast iota u dołu i góry. Pionowe i ukośne linie liter są grubsze niż poziome. Skryba stara się kaligrafować, ale nie jest w tym konsekwentny, litery alfa i sigma uzyskują różne kształty. Skryba nie stosuje punktacji, raz zastosował dierezę nad literą ipsylon^[3].

Nomina sacra zapisywane są skrótami (ΠΝΙ)^[4].

Zachowany tekst zawiera następujące fragmenty Ewangelii Marka 1,7-9; 1,16-18^[1]. Jest dopiero drugim rękopisem Ewangelii Marka znalezionym w Oksyrynchos. Tym pierwszym jest Kodeks 069 z V wieku. Po odkryciu stał się najstarszym znanym rękopisem Ewangelii Marka (przedtem był nim Chester Beatty I)^[3].

Wydawcy rękopisu porównali jego tekst z tekstem 28 wydania Nestle-Alanda Novum Testamentum Graece (NA28)^[5].

W Mk 1,2 zamiast την οδον σου (drogę twoją) przekazuje τας οδους (drogi), w czym jest zgodny z Kodeksem Efrema, 011, 055, 064, 0104, 0130, 0233, 733, 807, 954, 2517, 2538 i lekcjonarzem 950. 28 wydanie Nestle-Alanda (NA28) stosuje wariant την οδον σου^[6].

W Mk 1,8 zamiast εν πνευματι (w duchu) przekazuje πνευματι (duchu, duchem), w czym jest zgodny z Kodeksem Watykańskim, Regius, niektórymi rękopisami starołacińskimi i Wulgatą. NA28 stosuje wariant εν πνευματι i jest zgodne z większością rękopisów^[7].

W Mk 1,17 fragment pomija ο Ιησους (Jezus), w czym jest zgodny z Beratinus i minuskułem 1194. Wariant uważany jest za błędny, powstał prawdopodobnie w ten sposób, że Jezus pisane skrótem i z poprzedzającym go rodzajnikiem jest identyczny z trzema ostatnimi literami poprzedniego wyrazu. Wariant ten został odnotowany w wydaniu Sodena, natomiast aparat krytyczny NA28 nie uwzględnia tego wariantu^[7].

Znaleziony został w Oksyrynchos przez Grenfella i Hunta na przełomie XIX i XX wieku. Opublikowany został dopiero w 2018 roku^[8]. W końcu 2011 roku Scott Carroll podał na Twitterze, że Papirus Rylandsa 457 nie jest już najstarszym rękopisem Nowego Testamentu^[9] . Na początku 2012 roku Daniel Wallace ogłosił, że odkryto fragment Ewangelii Marka z końca I wieku. Informacja ta obiegła media społecznościowe, a Wallace został poproszony, by nie zabierał głosu do chwili publikacji fragmentu. W 2018 roku, po publikacji, Wallace przeprosił za swoją naiwność i podanie fałszywych informacji. Stwierdził, że sam rękopisu nie badał, a zaufał źródłom, których nie zweryfikował^[10] . Dirk Obbink i Daniela Colomo odatowali rękopis na koniec II lub początek III wieku^[3]. INTF datuje rękopis na II lub III wiek^[1].

Papirus wciągnięty został na listę papirusowych rękopisów Nowego Testamentu prowadzonej przez Institut für neutestamentliche Textforschung (INTF). Skatalogowany został pod numerem 137^[1]. Wykorzystany został w Editio Critica Maior^[11].

Rękopis przechowywany jest w Sackler Library (P.Oxy. 5345) w Oksfordzie^[1].

• lista kodeksów papirusowych Nowego Testamentu

• INTF: Papirus 137 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2021-03-30].
• Elijah Hixson. Despite Disappointing Some, New Mark Manuscript Is Earliest Yet. „Christianity Today”, May 30 2018. 
• Brice C. Jones. A Newly Published Fragment of the Gospel of Mark (P¹³⁷). „Early Christianity”. (10), s. 89–93, 2019. 
• Dirk Obbink, Daniela Colomo: The Oxyrhynchus Papyri LXXXIII. pod red. Peter John Parsons, N. Gonis. Egypt Exploration Society, 2018, s. 4–7.
• Daniel B. Wallace: First-Century Mark Fragment Update. 23 May 2018. [dostęp 2021-03-30].