Harvey Keitel

Harvey Keitel (2015)
Imię i nazwisko	Harvey Johannes Keitel
Data i miejsce urodzenia	13 maja 1939 Nowy Jork
Zawód	aktor, producent filmowy
Współmałżonek	Daphna Kastner (od 2001)
Lata aktywności	od 1966
Multimedia w Wikimedia Commons

Harvey Johannes Keitel^[1][2] (ur. 13 maja 1939^[3] w Nowym Jorku^[4]) – amerykański aktor i producent filmowy^[5] i teatralny^[6].

Urodził się w nowojorskim Brooklynie jako syn Miriam (z domu Klein) i Harry’ego Keitela, żydowskich emigrantów z Rumunii i Polski^[7]. Jego rodzice byli właścicielami i prowadzili restaurację na Brooklynie, jego ojciec pracował jako producent kapeluszy^[8].

Dorastał w Brighton Beach, jednej z dzielnic nowojorskiego Brooklynu ze starszą siostrą Renee i starszym o 5 lat bratem Jerrym. Ukończył Abraham Lincoln High School i kontynuował naukę w Alexander Hamilton Vocational School^[9], którą porzucił za zbyt hałaśliwe i niesforne zachowanie. W wieku 16 lat wstąpił do United States Marine Corps i brał udział w misjach w czasie działań w Bejrucie (Liban). Po trzech latach zakończył służbę i powrócił do Nowego Jorku, gdzie zamieszkał i prowadził bardzo nieuporządkowane życie, nadużywając seksu, narkotyków i alkoholu^[10]. Znalazł pracę najpierw jako sprzedawca w damskim sklepie obuwniczym, który opuścił ze względu na jąkanie. Następnie zatrudniony został na stanowisku stenografa, pracując przez okres dziesięciu lat, dzięki czemu mógł uczęszczać na kursy w nowojorskim Actors Studio. Brał tam lekcje aktorstwa bezpośrednio pod kierunkiem Jamesa Liptona, Franka Corsaro, Lee Strasberga i Stelli Adler. Udało mu się również wyleczyć z jąkania.

Przez dziesięć lat grał na scenie off-Broadwayu^[11], m.in. w sztuce Do czwartku (Up to Thursday, 1965)^[12] w Cherry Lane Theatre, a jego przyjacielem stał się dramaturg Sam Shepard. Grał w sztuce Harmider (Hurlyburly) Davida Rabe’a jako Phil w Goodman Theatre w Chicago (1983-84), a potem w nowojorskich teatrach: Promenade Theatre (1984) i Ethel Barrymore Theatre (1984-85). Zadebiutował na Broadwayu w przedstawieniu Śmierć komiwojażera (Death of a Salesman, 1975)^[13] Arthura Millera jako Happy w Circle in the Square. Występował także w spektaklach Kłamstwo umysłu (A Lie of the Mind) Sheparda jako Jake w Promenade Theatre (1986) i Goose and Tom-Tom w nowojorskim Mitzi E. Newhouse Theatre (1986). Był też związany z Company of Angels w Los Angeles (1986).

Pierwszym filmem, w którym zagrał, był dramat Martina Scorsese Kto puka do moich drzwi? (I Call First, 1967)^[14], gdzie jako J.R. był typowym młodym katolikiem włosko-amerykańskim na ulicach Nowego Jorku, który wraz z grupą przyjaciół pije i prowadzi hulaszczy tryb życia^[15]. W dramacie Johna Hustona W zwierciadle złotego oka (Reflections in a Golden Eye, 1967) wg powieści Carson McCullers z Marlonem Brando i Elizabeth Taylor był żołnierzem, a w komediodramacie Roberta Altmana Brewster McCloud (1970) z Budem Cortem pojawił się jako fotograf.

Stał się potem obok Roberta De Niro jedną z najważniejszych „twarzy” Scorsese w filmach: gangsterskim Ulice nędzy (Mean Streets, 1973) w roli Charliego, który – choć jest gorliwym katolikiem – należy do mafii, bo brakuje mu charakteru, melodramacie Alicja już tu nie mieszka (Alice Doesn't Live Here Anymore, 1974) jako Ben o gorącym temperamencie, który zbiera amunicję do pistoletu z Ellen Burstyn i Krisem Kristoffersonem, oraz thrillerze psychologicznym Taksówkarz (Taxi Driver, 1976) w drugoplanowej roli 'Sporta' Matthew, za którą był nominowany do nagrody nowojorskich krytyków. Wystąpił jako Ed Goodman w westernie komediowym Altmana Buffalo Bill i Indianie (Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull’s History Lesson, 1976) z Paulem Newmanem i Burtem Lancasterem, a jako Tony „Szybki” Malatesta w czarnej komedii Łapiduchy (Mother, Jugs & Speed, 1976) z Billem Cosby i Raquel Welch. Można go było zobaczyć także w brytyjskim dramacie historycznym Ridleya Scotta Pojedynek (The Duellists, 1977) wg opowiadania Josepha Conrada u boku Keitha Carradine, dramacie Fingers (1978) jako znakomity młody pianista i kolekcjoner Jimmy „Fingers” Angelell z Tanyą Roberts oraz dreszczowcu fantastycznonaukowym Stanleya Donena Saturn 3 (1980) z Kirkiem Douglasem i Farrah Fawcett.

W 1989 był nominowany do Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy za postać Judasza Iskarioty w dyskusyjnym i wywołującym wiele kontrowersji dramacie Martina Scorsese Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988) z Willemem Dafoe. Z kolei kreacja gangstera z Los Angeles Meyera Harrisa „Mickeya” Cohena w dramacie kryminalnym Barry’ego Levinsona Bugsy (1991) z Warrenem Beatty i Annette Bening przyniosła mu nominację do Oscara i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego^[16]. Zagrał tytułowego bohatera w dramacie Abela Ferrary Zły porucznik (Bad Lieutenant, 1992). Za rolę reżysera Eddiego Israela w dramacie Ferrary Niebezpieczna gra (Dangerous Game/Snake Eyes, 1993) z Madonną otrzymał nagrodę Ciak d'oro na Festiwalu Filmowym w Wenecji.

Pojawił się w teledyskach: „D.O.A. (Death of Auto-Tune)” (2009) rapera Jaya-Z i „Pretty Hurts” (2013) Beyoncé Knowles.

Spotykał się z aktorką Embeth Davidtz. W latach 1982–1993 był związany z Lorraine Bracco, z którą ma córkę Stellę (ur. 10 grudnia 1985). Romansował z włoską aktorką porno Moaną Pozzi (1983), aktorką Andie MacDowell (1999) i Lisą Karmazin (2000-2001), z którą ma syna Hudsona (ur. 2001)^[17]. 7 października 2001 poślubił Daphne Kastner, z którą ma syna Romana (ur. 17 sierpnia 2004).

• Harvey Keitel w bazie IMDb (ang.)
• Harvey Keitel w bazie Notable Names Database (ang.)
• Harvey Keitel w bazie Filmweb