Скіргайла
Нараджэнне	1354[1] Вільня, Віленскае княства, Вялікае Княства Літоўскае
Смерць	1397 Кіеў, Кіеўскае княства[d], Вялікае Княства Літоўскае[1]
Месца пахавання	Кіева-Пячэрская лаўра
Род	Гедзімінавічы
Бацька	Альгерд[1]
Маці	Ульяна Аляксандраўна[1]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Скірга́йла, у хрышчэнні Іван (каля 1354 — паміж 23 снежня 1394 і канцом студзеня 1395) — князь полацкі, троцкі і, магчыма, кіеўскі.

Імя Скіргайла — з шэрагу старабалцкіх (старалітоўскіх) двухасноўных імёнаў, што дайшлі з індаеўрапейскай старажытнасці^[2].

Першая аснова імені — Skir-, ад літ. skirti «адасабляць; вылучаць; наканоўваць»^[3]. Далей да індаеўрапейскага *(s)ker- «рэзаць, адразаць»^[4]. Аснова бытавала і ў прусаў (Schir-gal, Na-skir, Skyre)^[5].

Другая аснова імені Gail-, з ёй вядома пад 60 сучасных літоўскіх антрапонімаў. Яна звязаная са стараліт. gailas «моцны»^[6], літ. gailus «гняўлівы», далей напрамую з індаеўрапейскім *ghoilo-s «моцны; няўрымслівы, жвавы»^[7].

Імя Скіргайлы, такім чынам, мела значыць «той, каму наканавана быць моцным» і ўяўляла сабой імя-пажаданне.

Імя Скіргайлы праз аснову Gail- перагукалася з імёнамі яго братоў, Альгердавых сыноў Карыгайлы, Ягайлы, Швітрыгайлы (Свідрыгайлы). У сваю чаргу, праз аснову Kar- таксама і імя Карыгайла перагукалася з іменем брата Карыбута. Гэта магло б сведчыць на карысць таго, што ў вялікакняскім асяроддзі пры імянаданні свядома практыкавалі вар’іраванне асноў з мэтай падтрымання цэльнасці і стабільнасці роду^[8].

Другі сын вялікага князя Альгерда ў другім яго шлюбе, з цвярской княжной Юльянай, брат Ягайлы.

Упершыню згадваецца ў 1373 годзе як адзін з удзельнікаў паходу на лівонскі Дзюнабург.

У 1374—1375 гадах удзельнічаў баявых дзеяннях з крыжакамі.

Пасля выгнання ў 1377 годзе з Полацка князя Андрэя Альгердавіча, вялікі князь Ягайла пасадзіў там княжыць Скіргайлу.

У 1379—1380 гадах па ініцыятыве Ягайлы падарожнічаў па краінах Еўропы, дзе абмяркоўваў умовы хрышчэння Літвы.

Палачане, незадаволеныя язычніцтвам Скіргайлы, у 1381 годзе выгналі яго з княжання. На чале войска Ягайлы і пры дапамозе Інфлянцкага ордэна ён аблажыў на некалькі месяцаў Полацк, але горада не ўзяў. У гэты час прыняў праваслаўе.

Калі ў канцы 1381 года велікакняжацкі сталец у Вільні захапіў Кейстут, падначаленае Скіргайлу войска прызнала ўладу новага вялікага князя, а Скіргайла ўцёк у Інфлянты.

Летам 1382 года Скіргайла далучыўся да войска Ягайлы, удзельнічаў у аблозе Кейстута ў Троках. У час перагавораў з Кейстутам захапіў яго ў палон і адвёз у Крэўскі замак, дзе Кейстут быў забіты. Атрымаў ад Ягайлы Троцкае княства. 3 таго часу Скіргайла стаў другой уплывовай асобай у дзяржаве.

У 1385 годзе на чале вялікалітоўскага пасольства прыбыў у Кракаў, каб весці перагаворы пра шлюб Ягайлы з польскай каралевай Ядвігай. У час заключэння Крэўскай уніі (1385) забяспечыў сабе права застацца праваслаўным.

У Мсціслаўскай бітве (1386) на чале вялікалітоўскага войска перамог смаленскага князя Святаслава Іванавіча і падпарадкаваў Смаленскае княства.

Вясной 1387 года ўзяў Полацк, дзе захапіў князя Андрэя Альгердавіча. 28.4.1387 года Ягайла пацвердзіў правы Скіргайлы на валоданне Троцкім і Полацкім княствамі, даў яму Менск, Свіслач, Бабруйск, Рэчыцу, Любеч, Прапошаск, Любашаны, Ігумен, Лагойск.

3 1388 года ўзброеную барацьбу супраць Скіргайлы вёў Вітаўт, які з дапамогай крыжакоў намагаўся атрымаць уладу ў ВКЛ. У выніку Востраўскага пагаднення (1392) Ягайла фактычна прызнаў Вітаўта сваім намеснікам у ВКЛ і перадаў яму Троцкае княства, узамен Вітаўт абяцаў Скіргайлу дапамагчы заняць Кіеў.

У пачатку 1393 года Вітаўт і Скіргайла захапілі Віцебск, дзе ўмацаваўся Свідрыгайла, і ўзялі яго ў палон. Вясной 1393 года Вітаўт захапіў у кіеўскага князя Уладзіміра Альгердавіча Жытомір і Оўруч і аддаў іх Скіргайлу, восенню 1393 года перадаў Скіргайлу Кіеў.

У кастрычніку-лістападзе 1393 года Скіргайла ўдзельнічаў у паходзе Вітаўта на Падолле, потым захапіў Чаркасы і Звянігарад.

Паводле некаторых звестак, Скіргайла быў атручаны ў Кіеве. Пахаваны ў Кіева-Пячэрскай лаўры.

• Nikodem J. Rola Skirgiełły na Litwie do 1394 roku //Scripta minora. T. 2. — Poznań, 1998. — S. 83-129;
• Wasilewski T. Skirgiełło // Polski słownik biografczny. T. 38. — Warszawa; Kraków, 1997—1998; — S. 167—170;
• Tęgowski J. Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów. (Biblioteka genealogiczna. T. 2.) — Poznań; Wrocław, 1999. — S. 98-104;
• Полехов С. В., Городилин С. В. Когда князь Скиргайло купил землю во Пскове? // Средневековая Русь. Вып. 14. — М., 2020. — С. 71-96.

Полацкае княства
Полацкае княства Палачане Крывічы Ізяславічы Полацкая епархія Гісторыя Полацка
Значныя падзеі	Бітва на Судоме Бітва на Нямізе Візантыйская ссылка Рагвалодавічаў
Полацкія князі да ўдзельнага перыяду (да 1101 года)	Рагвалод Ізяслаў Уладзіміравіч Усяслаў Ізяславіч Брачыслаў Ізяславіч Усяслаў Брачыславіч Мсціслаў Ізяславіч Святаполк Ізяславіч
Полацкія князі ўдзельнага перыяду	Барыс Усяславіч Давыд Усяславіч Рагвалод-Васіль Барысавіч Ізяслаў Мсціславіч Святаполк Мсціславіч Васілька Святаславіч Расціслаў Глебавіч Усяслаў Васількавіч Валадар Глебавіч Барыс Давыдавіч Уладзімір Васілька Святаслаў Мсціславіч Брачыслаў Канстанцін Таўцівіл Гердзень Канстанцін Бязрукі
Полацкія князі літоўскага перыяду (з 1307 года)	Воін Нарымонт Андрэй Альгердавіч Скіргайла
Грамадства і культура	Рагнеда Рагвалодаўна Торвальд Вандроўнік Ефрасіння Полацкая Звеніслава Барысаўна Лазар Богша дойлід Іаан Шлях з варагаў у грэкі Полацкі летапіс Жыціе Ефрасінні Полацкай
Хрысціянскія святыні	Бельчыцкі манастыр Спаса-Ефрасіннеўскі манастыр Крыж Ефрасінні Полацкай Эфескі абраз Багародзіцы Мошчы Ефрасінні Полацкай Барысавы камяні Рагвалодаў камень Полацкае Евангелле
Удзелы Полацкай зямлі	Віцебскае княства Герцыкскае княства Ізяслаўскае княства Друцкае княства Кукенойскае княства Лагожскае княства Менскае княства Стрэжаўскае княства Меркаваныя: Гарадцоўскае княства
Найстаражытнейшыя гарады Полацкай зямлі	Полацк (862) Ізяслаўль (985) Віцебск (1021) Усвяты (1021) Копысь (1059) Менск (1067) Орша (1067) Друцк (1078) Лукомль (1078) Лагожаск (1078)
Архітэктура	Сафійскі сабор Спаса-Праабражэнскі сабор Дабравешчанская царква

Скіргайла — продкі
Гедзімін Альгерд Еўна Комант Яраслаў Яраславіч[d] Міхаіл Яраславіч Скіргайла Ксенія Юр'еўна[d] Аляксандр Міхайлавіч[d] Ганна Дзмітрыеўна[d] Дзмітрый Барысавіч[d] Ульяна Аляксандраўна Леў Данілавіч Юрый Львовіч Канстанцыя[d] Анастасія Юр’еўна[d] Казімір I Куяўскі[d] Яўфімія[d] Ефрасіння[d]