Красноярск
Красноярск | |
рус. Красноярск | |
Байрак[d] | |
Нигезләнү датасы | 19 август 1628 |
---|---|
Рәсми исем | Красноярск |
Кушамат/тәхәллүс | Город «чёрного неба»[1] |
Рәсми тел | рус теле |
Дөнья кисәге | Азия |
Дәүләт | Россия[2] |
Нәрсәнең башкаласы | Городской округ город Красноярск[d][2] |
Административ-территориаль берәмлек | Городской округ город Красноярск[d][2] |
Сәгать поясы | UTC+07:00 |
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Енисей |
Хөкүмәт башлыгы | Әдһәм Акбулатов[d] |
Халык саны | 1 092 851 (2021) |
Административ бүленеше | Ленинский район[d], Железнодорожный район[d], Кировский район[d], Октябрьский район[d], Свердловский район (Красноярск)[d], Советский район[d] һәм Центральный район[d] |
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 287 метр |
Кардәш шәһәр | Кремона[3], Омск[4][5], Чанчунь[d][6][7], Дацин[d][8], Харбин[9], Хэйхэ[d][10], Иркутск[11], Истәраушан[12], Калининград[13][14][15], Казан[16], Кызыл[17], Мирный районы[d][18], Могилёв[19], Мәскәү[20], Норилск[21], Новосибирск[22], Онионта[23], Цицикар[d][24], Сәмәрканд[12], Санкт-Петербург[20][25], Саянск[26], Томск[27], Чабаксар[28], Улан-Батор[29], Жилина[30] һәм Су-Сент-Мари[d][31] |
Нәрсә белән чиктәш | Емельяновский район[d] һәм Берёзовский район[d] |
Бүләкләр | |
Мәйдан | 348 ± 1 км² |
Почта индексы | 660000–660136 |
Рәсми веб-сайт | admkrsk.ru |
Феноменның икътисады | экономика Красноярска[d] |
Җирле телефон коды | 391 |
Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
Красноярск Викиҗыентыкта |
Красноя́рск, Кызыл Яр[32] — Көнчыгыш Себернең иң эре икътисади һәм мәдәни үзәкләрнең берсе, Красноярск крае административ үзәге. Шәһәр Енисей елгасының ике ярларында урнаша.
2019 елда Красноярскида 29нче Кышкы Универсиада үткәрелә.[33]
2021 елның 21 маеннан ― Хезмәт даны шәһәре.[34]
География
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Красноярск Енисей елгасының ике ярында, урманлы дала зонасында, Көнбатыш Себер тигезлеге, Урта Себер яссы таулыгы һәм Саян таулары тоташкан урынында урнашкан.
Новосибирскидан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Тум ~ 586 км<br$2 />Ханты-Мансийск ~ 2828 км | Лесосибирск ~ 317 км<br$2 />Енисейск ~ 354 км | ||||||||
Әчинск ~ 176 км<br$2 />Кемерово ~ 526 км<br$2 />Новосибирск ~ 785 км<br$2 />Мәскәү ~ 4140 км | Канск ~ 247 км<br$2 />Братск ~ 896 км<br$2 />Нерюнгри ~ 3082 км | ||||||||
Дивногорск ~ 24 км<br$2 />Новокузнецк ~ 748 км<br$2 />Барнавыл ~ 1023 км<br$2 />Горно-Алтайск ~ 1076 км | Абакан ~ 423 км | Иркутск ~ 1059 км<br$2 />Улан-Удэ ~ 1498 км | |||||||
Климат
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Уртача еллык температура — +1,6 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 2,3 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 68%
Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 1892 елда тәшкил ителгән — 36,9 °C,[35] иң түбән 1921 елда (−41,9 °C).[35]
Красноярск климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
Абсолют максимум, °C | 6,5 | 8,5 | 17,5 | 31,4 | 34,0 | 34,8 | 36,5 | 35,1 | 31,3 | 24,5 | 13,6 | 8,6 | 36,5 |
Уртача максимум, °C | −11,4 | −8 | −0,2 | 7,8 | 17,1 | 22,4 | 24,8 | 21,8 | 14,4 | 6,4 | −3,4 | −9,4 | 6,9 |
Уртача температура, °C | −15,5 | −12,8 | −5,7 | 2,5 | 10,9 | 16,2 | 19,1 | 15,7 | 9,9 | 2,0 | −7,2 | −13,4 | 1,6 |
Уртача минимум, °C | −19,2 | −16,9 | −10,1 | −2,6 | 4,7 | 10,3 | 13,4 | 10,8 | 4,8 | −1,6 | −10,6 | −17,1 | −2,8 |
Абсолют минимум, °C | −52,8 | −41,6 | −38,7 | −25,7 | −11,2 | −3,6 | 3,3 | −1,2 | −9,6 | −25,1 | −42,3 | −47 | −52,8 |
Явым-төшем нормасы, мм | 18 | 13 | 16 | 32 | 45 | 63 | 76 | 67 | 50 | 43 | 38 | 30 | 491 |
Чыганак: «Погода и климат» |
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Красноярск 1628 елда воевода Афанасий Дубенский тарафыннан Кызыл-җар (Кызыл яр) урочищесында Красноярский острог исеме астында нигезләнгән.[36]
Шәһәр статусын Красноярск 1690 елда ала. Каланың тиз үсеше 1735 елда Себер тракты төзелешенә туры килә.
1708 елдан Себер губернасында, 1719 елдан Тубыл провинциясендә, 1724 елдан Енисей провинциясендә. 1764 елдан Иркутск губернасы, 1784 елдан Колыван наместниклыгының өяз шәһәре. 1796-1804 елларда Тубыл губернасы, 1804 елдан Тум губернасы составында. 1822 елдан — Енисей губернасы үзәге.
1856 елда Красноярскда 5 чиркәү, 1045 йорт һәм 144 лавка (кибет) булган.
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1840[37] | 1856[36] | 1897[38] | 1926[36] | 1931[36] | 1939[36] | 1959[39] | 1970[40] | 1979[41] | 1989[42] | 2002[43] | 2010[44] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
6 888 | 26 699 | ~60 400 | ~69 300 | ~82 800 | ~186 100 | 412 375 | 648 113 | 796 305 | 912 629 | 909 341 | 973 891 |
Милли состав (2010): руслар — 90,8%, украиннар — 1,7%, татарлар — 1,2%.[45]
Дин
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Христианлык
- Православие
- Католик дине
- Протестантлык
- Иске йолачылык
- Ислам
- Иудаизм
- Синагога
- һ.б
Шәһәрдә туган танылган кешеләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Кристина Андреева — балет биючесе, Татарстанның атказанган артисты.
- Камил Тукаев (1961), театр һәм кино актеры, Россия Федерациясенең халык артисты (2022).
Шәһәрдә вафат танылган кешеләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Роман Солнцев — язучы.
Эчке бүленеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Тимер Юл районы
- Киров районы
- Ленин районы
- Октябрь районы
- Свердлов районы
- Совет районы
- Үзәк районы
Мәгариф
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Красноярскида 147 мәктәп, 22 ПТУ, 16 укуханә, 22 техникум, 29 югары уку йорт бар.
Югары уку йортлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
|
|
Шуның өстәвенә, шәһәрдә башка югары уку йортларның филиаллары да эшлиләр.
Красноярск спорты
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Спорт чаралары киләчәктә
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]2019 Кышкы Универсиада Красноярскида узачак.
Кардәш шәһәрләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Галерея
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]-
Шәһәр күренеше
-
Шәһәр күренеше-2
-
Файл:Центральная часть города.jpg
-
9 Май урамы9 Май урамы
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Словарь топонимических перифраз: названия российских городов — СПб: Алетейя, 2022. — ISBN 978-5-00165-489-6
- ↑ 2,0 2,1 2,2 ОКТМО. 179/2016. Сибирский ФО — 2016.
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Cremona.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/omsk.aspx
- ↑ http://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#krasnoyarsk
- ↑ Foreign Relations. Changchun
- ↑ Sister Cities.
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Daqing.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Harbin.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Heihe.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Иркутск.aspx
- ↑ 12,0 12,1 http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/pages/default.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kaliningrad.aspx
- ↑ https://www.klgd.ru/city/twins/
- ↑ https://www.klgd.ru/city/pasport_07052021.pdf
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kazan.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kyzyl.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Мирнинский-район.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Mogilev.aspx
- ↑ 20,0 20,1 http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/default.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/norilisk.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/novosibirsk.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Oneonta.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Qiqihar.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/petersburg.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/sayansk.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Томск.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/cheboksary.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Ulan-Bator.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Zilina.aspx
- ↑ http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Sault-St--Marie.aspx
- ↑ https://tatkniga.ru/upload/item/1674/preview/5-gilazov-5tom.pdf
- ↑ Красноярск стал столицей зимней Универсиады-2019
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 20.05.2021 № 304 «О присвоении почетного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“».
- ↑ 35,0 35,1 Климат Красноярска. Погода и климат. әлеге чыганактан 2011-08-22 архивланды. 28 марта 2010 тикшерелгән.
- ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 http://www.mojgorod.ru/krsnjar_kraj/krasnojarsk/
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=598
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ Чыганакка җибәрү хатасы: Неверный тег
<ref>
; для сносокgks.ru
не указан текст - ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-09-24
Тышкы сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1 000 000-нан артык кеше | Мәскәү • Санкт-Петербург • Новосибирск • Екатеринбург • Казан • Нижгар • Чиләбе • Самар • Омск • Ростов-на-Дону • Уфа • Красноярск • Воронеж • Пермь • Волгоград | |
---|---|---|
500 000 — 1 000 000 кеше | ||
250 000 — 500 000 кеше | Киров • Чабаксар • Калининград • Брянск • Курск • Иваново • Магнитогорски • Улан-Удэ • Тверь • Ставрополь • Акмәсҗит* • Акъяр* • Түбән Тагил • Смоленск • Белгород | |
Шәһәрләрнең халык саны 2010 халык исәбе буенча китерелгән. * Кырым шәһәрләренең халык саның 2012 елгы мәгълүматлары буенча китерелгән. |
Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары | |
---|---|
> 100 мең кеше | |
> 50 мең кеше | |
> 25 мең кеше | |
> 10 мең кеше | |
> 5 мең кеше | Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай[1] • Красноярск • Мәләвез[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау[1] • Учалы[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы[1] • Бакалы[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.