Węgój

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Biskupiec
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-300[2]
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0471923
Położenie na mapie gminy Biskupiec Węgój
Położenie na mapie Polski Węgój
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Węgój
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Węgój
53°54′48″N 20°58′14″E/53,913333 20,970556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Węgój (niem. Wengoyen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia. Leży nad jeziorem Węgój^[3].

W 1379 roku biskup warmiński Henryk Sorbom nadał swoim dworzanom, Teodorykowi Streuwben i Kasprowi z Bażyn, po 40 włók lasu jako majątki chełmińskie z obowiąz­kiem jednej służby konnej oraz prawem połowu ryb w jeziorze Tejstymy. Pierwszy otrzymał tereny przy wsiach Biesowo i Czerwonka, drugi — obszar północny aż do granic wsi Bęsia i Kruzy. Na tych osiemdziesięciu włókach powstały póź­niej wsie Węgój, Łabuchy, Zarębiec, Wólka Wielka i Wólka Mała.

W 1783 roku Węgój był małą osadą, liczącą zaledwie 19 domów; w 1820 roku miał 129, a w 1848 roku 256 mieszkańców, wyłącznie Polaków. W 1939 roku mieszkały tu 683 osoby. Niemiecka nazwa wsi: Wengoyen była przeróbką pruskiej nazwy (wangus = dąbrowa).

W czasie plebiscytu w 1920 r. w Węgoju za Prusami Wschodnimi oddano 360 głosów, a za Polską 13 głosów.

W 1938 roku założono parafię, do której włączono wsie: Bukową Górę, Łabuchy, Stryjewo, Wólkę Wielką i Wólkę Małą.

Proboszczem został ks. Robert Pruszkowski (1907–1988), który przyszedł tu ze Sztumu. Ks. Pruszkowski za posługę kapłańską udzielaną polskim jeńcom wojennym został aresztowany w 1940 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau.

Kościół parafialny jest pod wezwaniem Chrystusa Króla, a wybudowany został w latach 1937–1938.

W 1827 roku istniała tu szkoła polska, w której uczyło się 24 dzieci. W 1853 roku miała ona 72 uczniów. Uczęszczały tu także dzieci z Bukowej Góry i Wólki Wielkiej. Uczono po polsku; nauczycielem religii był Andrzej Neuber. W 1935 roku szkoła miała trzech nauczycieli i 133 uczniów.

W 1886 roku powstała w Węgoju biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W latach 1890—1891 kierował nią Walenty Bykowski. W okresie 1920—1939 na terenie wsi działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech.

W Węgoju funkcjonuje Niepubliczny Zespół Szkół Społecznych, składający się z oddziału przedszkolnego, szkoły podstawowej i gimnazjum. Organem prowadzącym jest stowarzyszenie mieszkańców.

We wsi jeszcze w latach 70. stały cztery stare chałupy warmińskie. Trzy z nich, oznaczone numerami 9, 42, 60, to chałupy szczytowe, a czwarta, nr 47, kalenicowa. Wszystkie drewniane, konstrukcji zrębowej na tzw. jaskółczy ogon, oszalowane deskami. Mają trójdzielny rozkład, a ich siodłowe dachy kryte są strzechą. W szczy­tach występują pazdury.

W Węgoju obecnie jest 90 domów i mieszka około 380 mieszkańców.

• Biskupiec z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn, 1969.
• JanJ. Chłosta JanJ., Słownik Warmii, Olsztyn: Wydawnictwo LITTERA, 2002, ISBN 83-914158-5-6, OCLC 830456403 . Brak numerów stron w książce

• Oficjalna strona Węgója