Mikołaj z Liry (łac. Nicolaus Lyranus) ur. około 1270 roku w Vieille-Lyre w Normandii, zmarł w Paryżu około 1340 roku (niektóre źródła podają październik 1349 roku, a Encyklopedia Britannica podaje nawet dokładniejszą datę: 16/23 października 1349). Wpływowy egzegeta późnego Średniowiecza^[1].

Przywdział franciszkański habit w Verneuil-sur-Avre około 1300 roku, studiował teologię, otrzymał stopień doktora w Paryżu i został powołany na stanowisko profesora w Sorbonie w 1309 roku. W sprawie znanych wówczas Świętych Wizji przyjął stronę innych profesorów przeciwko papieżowi Janowi XXII. Odnosił duże sukcesy w nawracaniu Żydów kazaniami i pismem. Jest autorem wielu prac o tematyce teologicznej, niektóre z nich nie zostały do tej pory opublikowane.

Mikołaj z Liry swoje najlepsze lata poświęcił na objaśnianiu pism religijnych. W drugim prologu do swojego wielkiego dzieła, „Postillae perpetuae in universam S. Scripturam”, po stwierdzeniu że dosłowne interpretowanie Pisma Świętego jest podstawą wszystkich szczegółowych mistycznych wyjaśnień, i że ono samo ma funkcję udowadniającą, tak jak uczy św. Augustyn, opłakuje on stan prac badawczych nad Biblią w swoich czasach.

Dosłowne znaczenie, stwierdził, jest zbyt niejasne, winę za to ponosili po części niedbali kopiści, po części nieumiejętni korektorzy i po części także tłumaczenie, które nierzadko odstępuje znacznie od oryginalnego hebrajskiego. Utrzymywał, że tekst powinien być w pierwszym rzędzie poprawiony z hebrajskiego, z wyjątkiem spraw związanych z boskością Chrystusa. Innego powodu niejasności Mikołaj doszukiwał się w zmianach, jakie wprowadzili scholastycy do interpretacji, mimo wprowadzenia wielu dobrych elementów wstrzemięźliwa interpretacja spowodowała utworzenie wielu nowych prądów. Na dodatek tekst został spaczony przez samowolne wielorakie dzielenie i konkordancje. Ponadto deklarował swoje przekonanie w obecnych pracach o dosłownym rozumieniu i przeplataniu tylko kilku interpretacji.

Mikołaj używał wszystkich dostępnych źródeł, pełnych wydań hebrajskich, oraz kopii dostępnych komentarzy żydowskich egzegetów, w szczególności sławnego talmudystę Rasziego. Także „Pugio Fidei” Raymundusa Martiniego i komentarze św. Tomasza z Akwinu były analizowane przez Mikołaja. Jego wykład był jasny i zwięzły, jego obserwacje są rozsądne, logiczne i zawsze oryginalne. Wkrótce „Postille” stały się ulubionym podręcznikiem egzegetów. Był to pierwszy wydrukowany komentarz do Biblii. Pierwsze wydanie ukazało się w Rzymie w 1470 roku, kolejne ukazywały się między innymi w Wenecji, Bazylei i wielu innych miejscach. W dziele tym tekst z Biblii był wydrukowany pośrodku i nieco u góry strony, oraz otoczony komentarzem dookoła. Nauki Mikołaja z Liry są respektowane zarówno przez chrześcijan jak i żydów, oraz miały ogromne znaczenie dla ludzi, którzy wywarli decydujący wpływ na losy kościoła, między innymi na Marcina Lutra. Za to Erazm z Rotterdamu wyśmiewał podejście Mikołaja z Liry do egzegezy i złośliwie trawestował jego nazwisko jako asinus ad lyram (łac. osioł przy lutni)^[2].

• Catholic Encyclopedia http://www.newadvent.org/cathen/11063a.htm 05-12-2005
• Encyclopedia Britannica http://www.britannica.com/eb/article-9055734?query=nicolai%20de%20lyra&ct= 05-12-2005
• Philip D.W. Krey and Lesley Smith, editors, Nicholas of Lyra: The Senses of Scripture (fifteen essays by various authors: the first modern study)
• Klaus Reinhardt, "Das Werk des Nikolaus von Lyra im mittelalterlichen Spanien", Traditio 43 (1987): 321-358.

• p
• d
• e

Franciszkanizm

Początki	Asyż Franciszek z Asyżu Klara z Asyżu Źródła franciszkańskie Pierwsi towarzysze Krzyż z San Damiano Porcjunkula Greccio La Verna Carceri Transitus Pieśń słoneczna Reguła niezatwierdzona Reguła zatwierdzona Testament Życiorys pierwszy Żywot naszego ojca Życiorys drugi Sacrum Commercium Życiorys większy Życiorys mniejszy Kwiatki św. Franciszka
Święci i błogosławieni rodziny franciszkańskiej	Antoni z Padwy Elżbieta z Turyngii Agnieszka z Asyżu Róża z Viterbo Salomea Piastówna Ludwik IX Agnieszka z Pragi Kinga (Kunegunda) Małgorzata z Kortony Jolenta Helena Aniela z Foligno Rajmund Llull Jan z Montecorvino Odoryk de Pordenone Konrad z Piacenzy Brygida Szwedzka Mikołaj Tavelić Jakub Strzemię Bernardyn ze Sieny Jan Kapistran Jakub z Marchii Szymon z Lipnicy Jan z Dukli Władysław z Gielniowa Katarzyna z Genui Męczennicy z Gorkum Karol Boromeusz Paschalis Baylón Męczennicy z Pragi Józef z Kupertynu Rafał Chyliński Wincenty Pallotti Jan Maria Vianney Jan Bosko Salwator Lilli Adam Chmielowski Aniela Salawa Bernardyna Maria Jabłońska Maksymilian Maria Kolbe Leopold Mandić Pio z Pietrelciny Męczennicy z Toledo Zbigniew Strzałkowski i Michał Tomaszek
Wybitni uczeni franciszkańscy	Bonawentura z Bagnoregio Robert Grosseteste Jan Duns Szkot Mikołaj z Liry Matteo d’Acquasparta Piotr Jan Olivi Michał z Ceseny William Ockham Aleksander z Hales Roger Bacon Piotr z Alkantary Luke Wadding Agostino Gemelli Gabriel Maria Allegra Luca Pacioli Raniero Cantalamessa Frédéric Manns
Papieże	Mikołaj IV Aleksander V (antypapież) Sykstus IV Sykstus V Klemens XIV Pius IX (tercjarz) Leon XIII (tercjarz) Pius X (tercjarz) Jan XXIII (tercjarz)
Działalność, instytucje, siedziby	Kaznodzieja Domu Papieskiego Antonianum Seraphicum Kustodia Ziemi Świętej Studium Biblicum Franciscanum Centrum Studiów o Chrześcijańskim Wschodzie Bazylika Najświętszej Marii Panny od Aniołów w Asyżu Bazylika św. Franciszka w Asyżu Bazylika św. Klary w Asyżu Bazylika św. Antoniego w Padwie
Zakon franciszkański	Zakon Braci Mniejszych Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych Zakon Braci Mniejszych Kapucynów Zakon Świętej Klary (klaryski) Franciszkański Zakon Świeckich (tercjarze) Trzeci Zakon Regularny żeńskie zgromadzenia franciszkańskie Franciszkanie Odnowy Franciszkanie Niepokalanej FRA Albertyni Albertynki

• Duchowość franciszkańska
• Franciszkanizm w literaturze
• Generałowie zakonu franciszkanów
• Prowincje OFM