დელისი — დასახლებული უბანი თბილისის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, საბურთალოს რაიონში. განლაგებულია ვაჟა-ფშაველას გამზირისა და შალვა ნუცუბიძის ქუჩის მიმდებარე ტერიტორიაზე. 1979 წლიდან მოქმედებს თბილისის მეტროპოლიტენის სადგური „დელისი“.

თავდაპირველი სახელი იყო „გდელისი“. ეს ტოპონიმი დადასტურებულია XVIII საუკუნის მოღვაწის იესე ოსეს ძის თხზულებასა და ვახუშტი ბატონიშვილის „პეტერბურგულ ატლასში“ (1745), სადაც №10 რუკაზე დატანილია მდ. ვერის მარცხენა მხარეს და მოიცავს ტერიტორიის მოზრდილ ნაწილს. სიტყვა „გდელისი“ ორი ცნებისაგან შედგება — „გდელი“ და „ლისი“. გდელი ძველ ქართულში გრძელის შესატყვისად იხმარებოდა, ხოლო ლისი დაჭაობებულ ფართობს ეწოდებოდა. გდელისის თავდაპირველი სახელწოდება „გდელი ლისი“ უნდა ყოფილიყო. შემდგომში ორი ერთნაირი მარცვლიდან ერთ-ერთი დაიკარგა და მივიღეთ გდელისი. გდელისი ცოცხალი ტოპონიმია XIX საუკუნეში და XX საუკუნის დასაწყისში (ხუთვერსიანი რუკა, დ. დ. პაგირევი). XIX საუკუნის ბოლოს მდ. ვერის ხეობის ნაწილში და ლისის ტბის მიდამოებში გაჩნდა აზერბაიჯანული მოსახლეობა. სავარაუდოა, რომ ამ მოსახლეობის ენობრივი თავისებურებების გამო სიტყვაში „გდელისი“ დაიკარგა თავკიდური ბგერა „გ“ და მივიღეთ ტოპონიმი „დელისი“.

დელისის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ენეოლითური ხანის (ძვ. წ. V ათასწლელის II ნახევარი – IV ათასწლეულის დასაწყისი) ადრინდელი სამიწათმოქმედო კულტურის არქეოლოგიური ძეგლი. გათხრები მიმდინარეობდა 1972, 1976–78 წლებში (ხელმძღვ. რ. აბრამიშვილი). გამოვლენილია ოთხკუთხა და წრიული ნაგებობანი. აღმოჩენილია თიხის ჭურჭლის ნატეხები, ობსიდიანის ანატკეც-ანამტვრევები, ბაზალტის იარაღი, ძვლის კვირისტავი, ირმის რქის ნაწილი. ძეგლის მასალას საერთო აქვს, ერთი მხრით, ქვემო ქართლისა და აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე გავრცელებულ ე. წ. შულავერ-შომუთეფეს კულტურასთან, ხოლო, მეორე მხრით — ზემო იმერეთის თანადროულ ძეგლებთან. კერამიკის მცირე ნაწილი კი მტკვარ-არაქსის კულტურულ იერს ატარებს. დელისის ძველი მოსახლეობა მისდევდა მიწათმოქმედებას, მეთუნეობას, ქვის წარმოებას, მესაქონლეობას. ოსტეოლოგიური მასალის მიხედვით, ძირითადად მოშენებული ჰყოლიათ მსხვილი რქოსანი საქონელი, აგრეთვე ღორი, ცხვარი და თხა. აქ აღმოჩენილი სპილენძ-ბრინჯაოს ნივთები ადგილობრივი წარმოებისაა, რაც იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ეს რეგიონი ბრინჯაოს დამზადების ერთ-ერთი უძველესი კერა ყოფილა.

• აბრამიშვილი რ., მეგრელაძე დ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012.
• მეგრელაძე დ., თბილისის ტოპონიმიკიდან (დელისი), კრ.: ვახუშტი ბაგრატიონი – ისტორიკოსი და ეთნოგრაფოსი–300, თბ., 1997;
• კვირკველია, თ., ძველთბილისური დასახელებანი, თბილისი: საბჭოთა საქართველო, 1985. — გვ. 30.
• აბრამიშვილი რ., დელისის ნასახლარი, წგ.: თბილისი. არქეოლოგიური ძეგლები, I, თბ., 1978;

ხ • გ • რ თბილისის უბნები გლდანის რაიონი ავჭალა გლდანი გლდანულა ზაჰესი კონიაკი მუხიანი სოფ. გლდანი დიდუბის რაიონი დიდუბე დიღომი ვაკის რაიონი ბაგები ვაკე ნუცუბიძის პლატო აგარაკი ახალდაბა ბეთანია თხინვალა კვესეთი წყნეთი ისნის რაიონი ავლაბარი (გარეთავლაბარი დიდი სირაჩხანა მეტეხი რიყე ხოჯავანქი) ელია ვაზისუბანი (მერვე ლეგიონი) ისანი მეტრომშენი ნავთლუღი კრწანისის რაიონი აბანოთუბანი კალა (ანჩისხატის უბანი ბეთლემი ზემო უბანი ლეღვთახევი რასტაბაზარი პატარა სირაჩხანა ფეთხაინი ქვემო უბანი) კრწანისი ორთაჭალა ფონიჭალა ხარფუხი მთაწმინდის რაიონი გარეთუბანი (ვანქი კალოუბანი) ვერა (ახალი ჰოლანდია გაბანაანთხევი ვარდიგორა ვარდისუბანი ზემელი სატივე სემიონოვკა ფიქრის გორა) მთაწმინდა სოლოლაკი კიკეთი კოჯორი ოქროყანა ტაბახმელა შინდისი წავკისი ნაძალადევის რაიონი ავშნიანი ზღვისუბანი ლოტკინი ნაძალადევი ღრმაღელე (სანზონა) საბურთალოს რაიონი დიდი დიღომი (დიღმისველი) ვაშლიჯვარი პატარა დიღომი საბურთალო (დელისი ვეძისი) დიდგორი სოფ. დიღომი ზურგოვანა თელოვანი ქოშიგორა ძველი ვეძისი სამგორის რაიონი ალექსეევკა აეროპორტი აფრიკა ვარკეთილი (მესამე მასივი ჰუალინგი) დამპალო ზეემკა ლილო ორხევი სამგორი დიდი ლილო ვარკეთილის მეურნეობა ნასაგური პატარა ლილო წინუბანი ჩუღურეთის რაიონი არსენალი კუკია სვანეთისუბანი ჩუღურეთი (ვორონცოვი ოქროსუბანი პლეხანოვი)