سوگیری شناختی
| بخشی از دنباله |
| روان‌شناسی |
|---|
 |
|
سوگیری‌های شناختی (به انگلیسی: Cognitive bias) یا خطاهای شناختی، خطاهایی هستند ذهنی که به صورتی نظام‌مند به گرایش، نگرش، وهم یا باوری غلط منجر می‌شوند و در تصمیم‌گیری، استدلال، ارزیابی، یادآوری، ادراک و شناخت افراد تاثیر می‌گذارند.[۱]
سوگیری شناختی یکی از مباحث مهم علوم شناختی است. علوم شناختی تعداد زیادی از این خطاهای ذهنی را شناسایی کرده و زوایای متفاوتی از شرایط ظهور و بروزشان را بررسی کرده است. فهرست انواع خطاهای شناختی بسیار طولانی است.[۲]
سوگیری‌های شناختی مبتنی بر تمامی الگوها و الگوریتم‌های ابداعی است که از بدو تولد به جهت یادگیری، حل مسئله و تصمیم‌گیری در انسان به‌وجود می‌آید و باعث ایجاد انحراف از واقعیت می‌گردد که به موجب آن، نتیجه‌گیری‌هایی که در فرایند مرتبط با تصمیم‌گیری (به انگلیسی: Decision-Making) دارد[۳] ممکن است به شکلی غیرمنطقی صورت گیرند. اساس و تاریخچه سوگیری شناختی توسط جان فون نویمان و اسکار مورگنشترن[۴] برای اولین بار بیان کردند که افراد همیشه یک سری ترجیحات مشخص دارند و سعی می‌کنند در تصمیم‌گیری مسائل را ساده‌تر کنند و معمولاً از یک سری الگوها و الگوریتم‌های از پیش تعیین شده ابداعی بهره می‌جویند.
برخی از انواع سوگیری‌ها (فهرست سوگیری‌های شناختی)
- سوگیری تاییدی (Confirmation Bias)
- خطای بنیادی برچسب‌زدن (Fundamental attribution error)
- اثر قالب بندی (Framing effect)
- راه حل دمِ دستی (Availability heuristic)
ویژگی‌های عمده یک سوگیری شناختی
۱- همیشه در انحراف از واقعیت بروز پیدا می‌کند.[۵]
۲- به‌طور سازمان یافته در گروهی از افراد جامعه رخ می‌دهد و نه توسط فقط یک نفر
۳- اجتناب از آن بسیار دشوار است حتی اگر به افراد گفته شود![۶]
۴- در این حالت مسیر تصمیم‌گیری کاملاً متمایز از مسیر درست پردازش اطلاعات در مغز است.[۷]
افراد، «واقعیت اجتماعی ذهنی» شان را از طریق مشاهده ورودی‌ها شکل می‌دهند که این مسئله مبتنی بر ادراک است. شکل‌گیری «واقعیت اجتماعی» یک فرد، رفتار وی در جامعه را دیکته می‌کند و نه ورودی‌های عینی او؛ بنابراین، سوگیری شناختی، در نهایت ممکن است به تحریف درک، قضاوت نادرست، تفسیر غیرمنطقی یا آنچه که به‌طور گسترده، بی‌خردی نامیده می‌شود، منجر شود.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ذهن فریبکار من: 140 سوگیری شناختی که ناخودآگاه دچار آنها می شویم، حسین حسینی پناه، انتشارات اریش، تهران 1401، ص 4
- ↑ بهمن شهری (۶ دی ۱۳۹۷). «چرا دانستن سوگیری‌های شناختی مهم است؟». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۶ دی ۱۳۹۷.
- ↑ علیرضا امیدوند (۳۱ شهریور ۱۳۹۹). «مهم‌ترین خطاهای شناختی که روی تصمیمات شما تاثیر می‌گذارند». دکتر علیرضا امیدوند. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳۱ شهریور ۱۳۹۹.
- ↑ John Von Neumann and Oskar Morgenster
- ↑ M. L. Graber, S. Kissam, V. L. Payne, A. N. Meyer, A. Sorensen, N. Lenfestey, E. Tant, K. Henriksen, K. LaBresh, and H. Singh, “Cognitive interventions to reduce diagnostic error: a narrative review,” BMJ Quality & Safety, pp. bmjqs–2011, 2012.
- ↑ B. Fischhoff, “Debiasing/kahneman, d. , slovic, p. and tversky, a,” in Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases, D. Kahneman, P. Slovic, and A. Tversky, Eds. Cambridge University Press, 1982.
- ↑ [1] R. F. Pohl, Cognitive illusions: Intriguing Phenomena in thinking, judgement and memory. Psychology Press, 2016.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Cognitive bias». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۵.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
