For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for حسن تعبیر.

حسن تعبیر

کاربرد واژه‌ای خوشایند به‌جای واژه‌ای که دارای معنای ضمنی ناخوشایند است را حُسن‌تَعبیر یا بِه‌گویی می‌گویند. واژه‌ای با معنای خوشایند که به‌جای واژه‌ای با معنای ناخوشایند به کار برود را به‌واژه می‌گویند.[۱] استفاده از اصطلاحاتی نظیر «سرویس بهداشتی» به‌جای «توالت» یا «شکر خوردم» به‌جای «گه خوردم»؛ یا «روشن‌دل» به‌جای «کور» نمونه‌هایی از این فرایند زبانی هستند.

به‌گویی نوعی فرایند زبانی است که در آن عبارات و واژه‌های ناخوشایند، توهین‌آمیز، یا دشواژه جای خود را به جملات و کلماتی می‌دهند که بار معنایی منفی کم‌تری دارند. برخی حسنِ‌تعبیرها به منظور سرگرمی و برخی دیگر برای مثبت جلوه دادن یک رویداد منفی استفاده می‌گردد.[۲]

به‌گویی ابزار گفتمانی قدرتمندی است که برای تقویت و افزایش نزاکت اجتماعی و حفظ خودانگارهٔ اجتماعی طرفین گفت‌وگو به‌کار می‌رود و سازگاری روابط بینِ‌فردی را آسان می‌کند.

بیشتر واژه‌های به‌گویانه در زبان فارسی در حوزهٔ مسائل مربوط به مرگ، مسائل جنسی، مواد زاید بدن، تبلیغات، ناتوانایی‌های جسمی، اعضای بدن، بیماری‌های روانی، مواد مخدر، ناسزاها و تجارت به‌کار می‌روند.[۲]

ابزارهای زبانی به‌کاررفته در ساخت به‌گویی‌ها در زبان فارسی عبارت‌اند از تکرارشوندگی، حذف، وام‌گیری واژگانی، استلزام معنایی، استعاره، مجاز، تضاد معنایی، کم‌گفت، مبالغه، اطناب، رَدّ خُلف، واژه‌های مبهم، گسترش معنایی و عبارات اشاره‌ای.[۲]

نمونه‌ها

[ویرایش]
  • مضاعف‌سازی: فلان‌فلان‌شده‌ها. برای پرهیز از کاربرد دشنام.
  • حذف: فلانی آدم … است. یا استفاده از صدای بیب، در رسانه‌ها. در این موردها، واژه ناخوشایند کاملاً حذف می‌شود.
  • وام‌واژه: سه روز است دیسانتری دارد، به جای سه روز است اسهال دارد.
  • استلزام معنایی: در همین اتاق نفس آخر را کشید. به‌جای مُرد.
  • تضاد معنایی: بر انصافت صلوات به جای بر انصافت لعنت. چوب دو سر طلا بجای چوب دو سر نجس.
  • اطناب: باد گلو به‌جای آروغ
  • رد خلف: نابینا یا روشن دل به جای کور و ناشنوا به جای کر.
  • گسترش معنایی: آلوده به‌جای معتاد. دکتر گفت جانور دارد. به جای کرم روده دارد.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ بدخشان، ابراهیم و موسوی، سجاد: بررسی زبان‌شناختی به‌گویی در زبان فارس. در نشره: جستارهای زبانی. مقاله ۲، دوره ۵، شماره ۱ (پیاپی ۱۷)، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۳، صفحه ۱–۲۶.
  • ویکی‌پدیای انگلیسی نوشتار Euphemism [۱]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
حسن تعبیر
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?