Кастрычніцкае паўстанне
Месца	Расійская рэспубліка
Дата	25 кастрычніка (7 лістапада) 1917
Прычына	Гл. Перадгісторыя Кастрычніцкай рэвалюцыі
Асноўная мэта	Звяржэнне Часовага ўрада
Вынік	Перамога бальшавікоў Пачатак Грамадзянскай вайны Стварэнне Расійскай Савецкай Рэспублікі
Арганізатары	РСДРП (б) Другі Усерасійскі з'езд саветаў
Рухаючыя сілы	Рабочыя Чырвонагвардзейцы
Колькасць удзельнікаў	10.000 матросаў 20.000 — 30.000 чырвонагвардзейцаў
Праціўнікі	Часовы ўрад Расіі
Загінула	Прынамсі 6 ці 7 чалавек з абодвух бакоў падчас штурму Зімняга палаца
Паранена	50 чалавек
Арыштавана	Часовы ўрад Расіі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кастрычніцкая рэвалюцыя, Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя, Кастрычніцкі пераварот — узброены дзяржаўны пераварот (рэвалюцыя), які адбыўся ў Расіі 25 — 26 кастрычніка (7 — 8 лістапада) 1917 года.

Дэклараваліся:

• пабудова больш справядлівага, за капіталістычнае, грамадства;
• аыкараненне эксплуатацыі чалавека чалавекам;
• роўнасць людзей у правах і абавязках;
• барацьба супраць войнаў;
• сусветная сацыялістычная рэвалюцыя.

Ва ўмовах татальнага эканамічнага і палітычнага крызісу, у якім знаходзілася Расійская дзяржава, скарыстаўшы няздольнасць дэмакратычных сіл сфарміраваць устойлівыя ўрадавыя структуры і вывесці краіну з крызісу, радыкальная партыя бальшавікоў змагла поўнасцю выкарыстаць дадзеную сітуацыю і ажыццявіць рэвалюцыю, якую самі называлі доўгі час дзяржаўным пераваротам. Гэтае паўстанне павінна было быць прымеркавана да 2-га Усерасійскага з’езда Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў, які павінен быў легімітызаваць юрыдычна новую сістэму ўлады. Крайне нізкі ўзровень прававой свядомасці расійскіх рабочых, сялян, салдатаў — сацыяльнай апоры бальшавікоў — дазволіў РСДРП (б) разгарнуць агітацыю за неадкладнае ажыццяўленне папулісцкіх лозунгаў «Мір — народам!», «Зямля — сялянам!», «Фабрыкі — рабочым!», «Права нацый на самавызначэнне!».

25 кастрычніка (7 лістапада) 1917 года ў Петраградзе бальшавікі ўзнялі ўзброенае паўстанне. Атрады рабочай чырвонай гвардыі і матросаў Балтыйскага флоту, пад кіраўніцтвам ВРК, зводзілі разведзеныя Керанскім масты, раззброівалі выстаўленыя урадам каравулы, бралі пад свой кантроль вакзалы, электрастанцыю, тэлефонную станцыю, тэлеграф і стратэгічна важныя кропкі Петраграда. Неўзабаве наступствы ўсяго гэтага адчуў Зімовы палац, у якім сядзелі чальцы Часовага ўрада на чале з Керанскім. Спроба народнага сацыяліста У. Б. Станкевіча, які камандаваў атрадам юнкераў, адбіць тэлефонную станцыю скончылася няўдала. На шляхах да Петраграда бальшавікі выставілі вайсковыя заслоны. Насустрач выкліканым урадам часткам былі пасланы агітатары, калі не ўдавалася ўтрымаць іх словамі, то ў ход пускалася зброя. Раніцай 25 кастрычніка пад кантролем Часовага ўрада застаўся толькі Зімовы палац.

25 кастрычніка ў 10 гадзін раніцы Ваенна-рэвалюцыйны камітэт выпусціў заклік «Да грамадзян Расіі!», дзе абвяшчаў пра звяржэнне Часовага ўрада.

У ноч з 25 на 26 кастрычніка Зімовы палац быў захоплены з другога штурму, а Часовы ўрад скінуты.

У той жа дзень (25 кастрычніка) адкрыўся II з’езд Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў, на якім прысутнічалі 649 дэлегатаў, у тым ліку 390 бальшавікоў. З’езд прыняў пастанову пра пераход улады ў краіне да саветаў, сфарміраваў урад на чале з У. Леніным, абраў Цэнтральны Выканаўчы Камітэт, прыняў першыя дэкрэты аб міры, аб зямлі.

У выніку Кастрычніцкай рэвалюцыі быў скінуты Часовы ўрад, а да ўлады прыйшоў урад, створаны II з’ездам Саветаў, большасць у якім незадоўга да перавароту атрымала партыя бальшавікоў — РСДРП(б).

У першых дэкрэтах аб міры і зямлі бальшавікі толькі на словах улічвалі настрой і пажаданні простага народа, пры гэтым абсалютна не лічыліся з тым, што рэалізацыя дадзеных законаў можа прывесці да расколу ў грамадстве. Гэта і выклікала ў выніку грамадзянскую вайну ў Расіі. Прыватная ўласнасць была выкаранена. Палітычная апазіцыя была знішчана. Улада ў краіне была засяроджаная ў руках партыі бальшавікоў. Рэлігійнасць і праваслаўе імкнуліся замяніць атэізмам і марксізмам-ленінізмам.

• Крэйсер Аўрора
• Камітэт выратавання рэвалюцыі Заходняга фронту

• История России. XX век: в 2-х т. / отв.ред. А. Б. Зубов. — Москва : АСТ, 2009. — Т. I. 1894—1939 гг. — 1024 с.

У Вікіцытатніку ёсць старонка па тэме Кастрычніцкі пераварот

Першая сусветная вайна
Ваенныя планы	План Шліфена План Аўстра-Венгрыі План Расіі План XVII
Папярэднія ўзброеныя канфлікты	Прычыны Першай сусветнай вайны Першы Мараканскі крызіс Агадзірскі крызіс Ліпеньскі крызіс Каланіяльны падзел Афрыкі Антысербскія беспарадкі ў Сараеве Сараеўскае забойства Руска-японская вайна Італа-турэцкая вайна Захоп Марока Францыяй
Удзельнікі	Антанта Расійская імперыя Францыя Французская каланіяльная імперыя: Алжыр Туніс В’етнам Брытанская імперыя Вялікабрытанія Аўстралія Канада Індыя Новая Зеландыя Ньюфаўндленд Паўднёвая Радэзія ПАС Італія Бельгія Румынія Каралеўства Чарнагорыя Грэцыя Каралеўства Сербія Партугалія ЗША Кітай Японія Арменія Бразілія Сіям Цэнтральныя дзяржавы Германія Камерун Тогаленд Усходняя Афрыка Паўднёва-Заходняя Афрыка Аўстра-Венгрыя Асманская імперыя Балгарыя Саюзнікі блока цэнтральных дзяржаў: Украіна  Усевялікае войска Данское Каралеўства Польшча Літоўская Рэспубліка/Каралеўства Літва Герцагства Курляндскае і Семігальскае Аб’яднанае Балтыйскае герцагства Фінляндская рэспубліка/Каралеўства Фінляндыя Рэспубліка Горцаў Каўказа Дзяржава дэрвішаў Джэбель-Шамар Азербайджанская Дэмакратычная Рэспубліка Нейтральныя краіны Люксембург Швейцарыя Швецыя
Тэатры ваенных дзеянняў	Еўрапейскі Балканскі Румынская кампанія Заходні фронт Усходняя Еўропа Італьянскі фронт Блізкаўсходні Дарданэльская аперацыя Сінайска-Палесцінская кампанія Каўказскі Месапатамская кампанія Персідская кампанія Паўднёвая Аравія Афрыканскі Паўднёва-Заходняя Афрыка Тагаленд Камерун Усходняя Афрыка Паўночная Афрыка Заходняя Афрыка Азіяцка-Ціхаакіянскі Цындаа Германскае Самоа Вайна на моры Атлантыка Міжземнае мора Балтыка Чорнае мора Дарданэлы Усходняя Азія Каранель Фалкленды Ютландыя
Храналогія	1914: Пагранічная бітва Першая бітва на Марне Сербскі фронт Бітва пры Цэры Усходне-Пруская аперацыя Галіцыйская бітва Варшаўска-Івангарадская аперацыя Бег да мора Бітва пад Таненбергам Першая Мазурская бітва Лодзінская аперацыя Бітва пры Калубары Вялікае адступленне на Захадзе Сарыкамышская бітва Першая бітва пры Іпры 1915: Карпаты Перамышльская аблога Другая Мазурская бітва Другая бітва пры Іпры Першая бітва пры Ізонцы Вялікае адступленне на Усходзе Другая шампанская бітва Косаўская аперацыя Аблога Эль-Кута Салоніцкі фронт Свянцянскі прарыў Горліцкі прарыў Першая бітва пры Артуа Нішская аперацыя 1916: Брусілаўскі прарыў Баранавіцкая аперацыя Бітва на Соме Бітва пры Азьяга Нарачанская аперацыя Вердэнская бітва Эрзурумская бітва Арабскае паўстанне Манастырская аперацыя Бітва ў Трансільваніі 1917: Пятая Галіцкая бітва Бітва пры Капарэце Бітва пры Арасе Бітва пры Пашэндэйле Бітва за Багдад Бітва пры Мэрэшэшці Першая бітва за Газу Паўднёвапалесцінскае наступленне Бітва пры Камбрэ Наступленне Нівеля Аперацыя «Альбіён» 1918: Аперацыя «Фаўстшлаг» Крымская аперацыя Бітва за Баку Вясновае наступленне Другая бітва на Марне Бітва пры Алепе Бітва пры Віторыа-Венета Мёз-Аргонскае наступленне Трэцяе Трансірданскае наступленне Бітва пры Мегідзе Стодзённае наступленне Вялікапольскае паўстанне Вайна за незалежнасць Эстоніі Вардарскае наступленне Пятая бітва пры Іпры Бітва пры Імбросе
Звязаныя канфлікты	Украінская рэвалюцыя Савецка-ўкраінская вайна Польска-ўкраінская вайна Вайна за незалежнасць Літвы Польска-літоўская вайна Рух за незалежнасць Ірландыі Арабскае паўстанне Лівійскі рух супраціву Першая балканская вайна Другая балканская вайна Бурскае паўстанне Заянская вайна Мексіканская рэвалюцыя Велікоднае паўстанне Антыбрытанскае паўстанне ў Іраку Туарэгскае паўстанне Расійская рэвалюцыя Лютаўская рэвалюцыя Кастрычніцкая рэвалюцыя Лістападаўская рэвалюцыя Грамадзянская вайна ў Расіі Замежная ваенная інтэрвенцыя ў Расію Грамадзянская вайна ў Фінляндыі Грамадзянская вайна ў Ірландыі Самалілендская кампанія Кампанія Сенусі Дарфурская экспедыцыя Польска-савецкая вайна Савецка-грузінская вайна Вайна за незалежнасць Ірландыі Грэка-турэцкая вайна Вайна за незалежнасць Турцыі Армяна-азербайджанская вайна Армяна-грузінская вайна Франка-сірыйская вайна Чэхаславацка-венгерская вайна Румынская інтэрвенцыя ў Венгрыю Барацьба за незалежнасць Латвіі Трэцяя Англа-афганская вайна Егіпетская рэвалюцыя Армяна-турэцкая вайна
Спецыяльныя тэмы	Ваеннае майстэрства Авіяцыя Артылерыя Конніца Канвоі Крыптаграфія Тэхналогіі Стратэгічныя бамбардзіроўкі Атрутныя рэчывы Чыгункі Пазіцыйная вайна Татальная вайна Злачынствы супраць мірнага насельніцтва Талергоф Генацыд армян Генацыд асірыйцаў Генацыд грэкаў
Пагадненні і дагаворы	Вайсковыя дамовы Пагадненне Сайкса — Піко Пагадненне Сен-Жан-дэ-Мар’ен Пагадненне Венізелас-Цітоні Версальскі дагавор Нёіскі дагавор Лонданскае пагадненне Лазанскі мірны дагавор Парыжская мірная канферэнцыя Трыянонскі дагавор Дамаскі пратакол Сеўрскі мірны дагавор Мудраскае перамір’е Камп’енскае перамір’е Перамір’е ў Віла-Джусці Сен-Жэрменскі мірны дагавор Французска-армянскае пагадненне Капітуляцыя Германіі Брэсцкі мір
Дадатковая інфармацыя	Роля жанчын Мастацтва Іспанскі грып Каляднае перамір’е Статыстыка Эканамічная гісторыя
Наступствы	Распад Аўстра-Венгерскай імперыі Распад Асманскай імперыі Распад Расійскай імперыі Мемарыялы 14 пунктаў Вільсана Вільсанаўская Арменія Ліга Нацый Страчанае пакаленне

Гісторыя Еўропы
Дагістарычная Еўропа	Еўропа каменнага веку Еўропа новакаменнага веку Еўропа бронзавага веку Еўропа жалезнага веку
Антычнасць	Класічная Грэцыя Рымская рэспубліка Элінізм Рымская імперыя Позняя Антычнасць Ранняе хрысціянства Крызіс Рымскай імперыі III стагоддзя Падзенне Заходняй Рымскай імперыі
Сярэднявечча	Ранняе Сярэднявечча Вялікае перасяленне народаў Візантыя Хрысціянізацыя Кіеўская Русь Чорная смерць Высокае Сярэднявечча Свяшчэнная Рымская імперыя Крыжовыя паходы Феадалізм Позняе Сярэднявечча Стагадовая вайна Адраджэнне
Новы час	Рэфармацыя Вялікія геаграфічныя адкрыцці Барока Трыццацігадовая вайна Перыяд абсалютызму Стары парадак Рэч Паспалітая Галандская рэспубліка Габсбургская манархія Імперыі (Асманская Партугальская Іспанская Шведская Брытанская Расійская)
Сучасная гісторыя	Асветніцтва Еўрапейскі цуд Вялікая французская рэвалюцыя Напалеонаўскія войны Нацыяналізм (Сербская рэвалюцыя) Вясна народаў Індустрыялізацыя Першая сусветная вайна Кастрычніцкая рэвалюцыя Інтэрбелум Другая сусветная вайна Халодная вайна Еўрапейская інтэграцыя
Гл. таксама	Генетычная гісторыя Еўропы Гісторыя заходняй цывілізацыі Гісторыя Міжземнамор’я Ваенная гісторыя Еўропы Гісторыя еўрапейскага мастацтва Марская гісторыя Еўропы Гісторыя Еўрапейскага саюза