Баранавіцкі раён
Герб
Краіна	Беларусь
Статус	раён
Уваходзіць у	Брэсцкая вобласць
Адміністрацыйны цэнтр	Баранавічы
Дата ўтварэння	8 красавіка 1957
Кіраўнік	Міхаіл Мікалаевіч Палуян[d][1]
Афіцыйныя мовы	Родная мова: беларуская 81,61 %, руская 16,59 % Размаўляюць дома: беларуская 64,79 %, руская 32,77 %[2]
Насельніцтва	▼27 287 чал. (1 студзеня 2024)[4]
Плошча	2 202,32[3] (6-е месца)
Вышыня над узроўнем мора  • Найвышэйшы пункт	192 м
Часавы пояс	UTC+2
Код аўтам. нумароў	1
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бара́навіцкі раё́н — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Брэсцкай вобласці Беларусі. Утвораны 15 студзеня 1940 года як Навамышскі, у 1957 годзе быў перайменаваны ў Баранавіцкі раён^[5]. У сучасных межах існуе з 1962. Плошча 2,2 тыс. км². Працягласць з захаду на ўсход — 71 км, з поўначы на поўдзень — 100 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Баранавічы.

Раён уключае г. п. Гарадзішча, 240 населеных пунктаў, 14 сельскіх саветаў: Велікалуцкі, Вольнаўскі, Гарадзішчанскі, Жамчужненскі, Крошынскі, Ляснянскі, Малахавецкі, Маўчадскі, Мілавідскі, Навамышскі, Падгорнаўскі, Палонкаўскі, Пачапаўскі і Сталовіцкі.

Большая частка раёна размешчана на Баранавіцкай раўніне, паўночная частка — на схіле Навагрудскага ўзвышша. Паверхня ўзгорыста-раўнінная, пераважаюць вышыні 180—240 м. Самы высокі пункт раёна 267 м знаходзіцца каля в. Зялёная.

Найбольшая рака — Шчара з прытокамі Мышанка, Лахазва, Іса, на поўначы — р. Сэрвач, на паўночным захадзе — Моўчадзь. Створана вадасховішча Гаць. Ёсць азёры Калдычэўскае, Дамашэўскае, Грэнкі.

Лясы займаюць 33 % тэрыторыі. Пад балотамі 18,7 тыс. га, амаль усе нізінныя, часткова асушаныя.

На тэрыторыі раёна знаходзяцца частка біялагічнага заказніка Баранавіцкі, Моўчадскае насаджэнне еўрапейскай лістоўніцы. Ахоўваецца помнік прыроды Карчоўскія дубы-блізняты.

Агульная плошча сельска-гаспадарчых угоддзяў 117 тыс. га, з іх асушаных 18,6 тыс. га.

Пашыраны дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя і тарфяна-балотныя глебы.

Карысныя выкапні: торф, будаўнічыя пяскі, гліны, пясчана-жвіровы матэрыял.

Сярэдняя тэмпература студзеня -6,1 °С, ліпеня 18 °С. Ападкаў 630 мм за год. Вегетацыйны перыяд 193 дні.

8 красавіка 1957 года Навамышскі раён перайменаваны ў Баранавіцкі. 14 кастрычніка 1957 года да раёна далучаны Гавінавіцкі і Мілавідскі сельсаветы скасаванага Быценскага раёна. 17 лістапада 1959 года скасаваны Балабанавіцкі і Лотвіцкі сельсаветы. 22 сакавіка 1962 года Люшнеўскі сельсавет перайменаваны ў Перхавіцкі, скасаваны Лаўрынавіцкі сельсавет. 25 снежня 1962 года да раёна далучаны гарадскі пасёлак Гарадзішча, Велікасельскі, Вольнаўскі, Гірмантаўскі, Душкавецкі, Карчоўскі, Крошынскі, Маўчадскі, Мядзеневіцкі, Падлясейскі, Пачапаўскі, Савіцкі, Сталовіцкі сельсаветы скасаванага Гарадзішчанскага раёна. 1 жніўня 1964 года Гавінавіцкі сельсавет перайменаваны ў Падгорнаўскі, у 1965 годзе Чэшаўленскі сельсавет — у Цешаўлянскі. 19 студзеня 1965 года скасаваны Велікасельскі сельсавет. 21 студзеня 1971 года Душкавецкі сельсавет перайменаваны ў Зялёнаўскі. 17 лютага 1975 года скасаваны Гірмантаўскі сельсавет. 6 жніўня 1979 года Гірмантаўскі сельсавет утвораны зноў, а Зялёнаўскі сельсавет скасаваны. 18 сакавіка 1985 года ўтвораны Жамчужненскі сельсавет, скасаваны Перхавіцкі сельсавет. 15 сакавіка 1986 года Мядзеневіцкі сельсавет скасаваны. 21 ліпеня 1986 года Савіцкі сельсавет перайменаваны ў Петкавіцкі, утвораны Паланечкаўскі сельсавет. 19 студзеня 1987 года скасаваны Падлясейскі сельсавет, адноўлены Мядзеневіцкі сельсавет. 26 чэрвеня 2013 года скасаваны Гірмантаўскі, Карчоўскі, Каўпеніцкі, Мядзеневіцкі, Паланечкаўскі, Петкавіцкі, Уцёскі і Цешаўлянскі сельсаветы, Гарадзішчанскі пассавет рэарганізаваны ў Гарадзішчанскі сельсавет^[6].

Колькасць насельніцтва:

• 55,4 тыс. чал. (1990)
• 52,8 тыс. чал. (1995)
• 47,8 тыс. чал. (2003)

На працягу 1990-х гг. колькасць насельніцтва скарачалася.

Нацыянальны склад насельніцтва (1999): беларусы — 83,1 %, палякі — 9,0 %, рускія — 6,0 %, іншыя — 1,9 %.

Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля (буйная рагатая жывёла, свінагадоўля, авечкагадоўля), птушкагадоўля, бульбаводства. Вырошчваюць цукровыя буракі, збожжавыя культуры, лён, агародніну.

Прамысловасць раёна прадстаўлена прадпрыемствамі паліўнай (брыкет), дрэваапрацоўчай (піламатэрыялы, зрубы садовых домікаў), харчовай галіны.

У сістэме адукацыі раёна 19 дашкольных устаноў, 20 сярэднеагульнаадукацыйных школ, 10 базавых школ, дзіцячая спартыўная школа. Дзейнічаюць тэхналагічны тэхнмкум і тэхнікум лёгкай прамысловасці, медыцынскае, педагагічнае і музычнае вучылішчы, ПТВ.

Працуюць 67 бібліятэк, 5 бальніц.

Зоны адпачынку:

• турбаза «Лясное возера»
• дзіцячы аздараўленчы цэнтр «Дружба»

Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгункі Масква — Мінск — Брэст, Вільнюс — Лунінец, Магілёў — Ваўкавыск — Асіповічы, аўтамабільныя дарогі Масква — Брэст, Кобрын — Івацэвічы — Стоўбцы, Баранавічы — Слонім — Гродна, Баранавічы — Палонка — Слонім, з Баранавічаў на Навагрудак, Ляхавічы, Нясвіж.

• Карчоўскія дубы-блізняты
• Камень філарэтаў

• Свята-Троіцкая царква ў в. Вольна
• Свята-Троіцкая царква ў в. Вялікая Сваротва
• Свята-Георгіеўская царква ў в. Вялікія Лукі
• Крыжаўзвіжанская царква і Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі Ружанцовай (18 ст.) у г.п. Гарадзішча
• Троіцкі касцёл у в. Ішкалдзь
• Свята-Успенская царква ў в. Люшнева
• Мемарыяльная капліца на месцы Мілавідскай бітвы 1863 каля в. Мілавіды
• Паштовая станцыя ў в. Мілавіды
• Царква ў імя святога прападобнага Сергія Раданежскага ў в. Мілавіды
• Свята-Петра-Паўлаўская царква ў в. Моўчадзь
• Праабражэнскі касцёл (пач. 19 ст.) і Праабражэнская царква (сярэдзіна 19 ст.) у в. Новая Мыш
• Свята-Антоніеўская царква ў в. Падгорная
• Палац кн. Канстанціна Радзівіла (канец 18 ст. — пач. 19 ст.) і Юр'еўскі касцёл (19 ст.) у в. Паланечка
• Свята-Мікалаеўская царква ў в. Палонка
• Свята-Пакроўская царква ў в. Паручын
• Свята-Пакроўская царква і Свята-Мікалаеўская царква ў в. Пачапава
• Палацава-паркавы комплекс Лашкевічаў у в. Стайкі
• Касцёл Сэрца Ісуса (19—20 ст.) і царква Іаана Хрысціцеля (18 ст.) у в. Сталовічы
• Царква Святой велікамучаніцы Параскевы Пятніцы ў в. Чэрніхава
• Сядзібна-паркавы комплекс Катлубаяў у в. Ястрамбель

• Міхаіл Ігнатавіч Аверын, дзяржаўны дзеяч БССР
• Аляксандр Бабко, Герой Сацыялістычнай Працы
• Паўлюк Багрым, паэт
• Багуслаў Багданавіч Вільчкоўскі, Герой Сацыялістычнай Працы
• Мікалай Лявонцьевіч Вяленка, Герой Сацыялістычнай Працы,
• Уладзіслаў Галубок, драматург, празаік, рэжысёр, акцёр, мастак. Народны артыст БССР (1928)
• Аляксандр Андрэевіч Данілевіч, педагог, матэматык,
• Уладзімір Емяльянчык (1955, в. Вялікія Лукі — 2003) — беларускі гісторык.
• Алесь Жамойцін, паэт,
• Расціслаў Афанасьевіч Жмойдзяк, беларускі географ, картограф,
• Ніна Сымонаўна Загорская, беларуская паэтэса,
• Іван Канстанцінавіч Кабушкін, Герой Савецкага Саюза,
• Анатоль Клышка, пісьменнік,
• Іван Платонавіч Крэнь, беларускі гісторык
• Адам Міцкевіч, паэт
• Уладзімір Русак (1949, вёска Муцькавічы — 2019) — праваслаўны дыякан, публіцыст, дысідэнт у СССР, палітычны зняволены ў СССР.
• Андрэй Рымша, вялікалітоўскі паэт
• Іван Серада, першы старшыня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі

• Мікалай Уладзіміравіч Даменікан
• Мікалай Мяфодзьевіч Язубец
• Міхаіл Мікалаевіч Палуян

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — 480 с. іл.
• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя ў 15 тамах. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / пад навук. рэд. А. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X.
• Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / С.Д. Гриневич и др. — Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Т. 2: (1944―1980 гг.). — Минск: «Беларусь», 1987. — 283 с.
• Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.

• INTEX-PRESS Online — Навіны Баранавіцкага рэгіёна Архівавана 6 чэрвеня 2017.
• Адметнасці Баранавіцкага раёна ў здымках на Radzima.org

Баранавіцкі раён
Гарады Баранавічы (не ўваходзіць у склад) Гарадскія пасёлкі Гарадзішча Сельсаветы Велікалуцкі с/с · Вольнаўскі с/с · Гарадзішчанскі с/с · Жамчужненскі с/с · Крошынскі с/с · Ляснянскі с/с · Малахавецкі с/с · Маўчадскі с/с · Мілавідскі с/с · Навамышскі с/с · Падгорнаўскі с/с · Палонкаўскі с/с · Пачапаўскі с/с · Сталовіцкі с/с
Былыя сельсаветы Гірмантаўскі с/с · Карчоўскі с/с · Каўпеніцкі с/с · Мядзеневіцкі с/с · Паланечкаўскі с/с · Перхавіцкі с/с · Петкавіцкі с/с · Уцёскі с/с · Цешаўлянскі с/с

Брэсцкая вобласць
Раёны	Баранавіцкі Брэсцкі Бярозаўскі Ганцавіцкі Драгічынскі Жабінкаўскі Іванаўскі Івацэвіцкі Камянецкі Кобрынскі Лунінецкі Ляхавіцкі Маларыцкі Пінскі Пружанскі Столінскі
Гарады	Баранавічы1 Белаазёрск Брэст1 Бяроза Высокае Ганцавічы Давыд-Гарадок Драгічын Жабінка Іванава Івацэвічы Каменец Кобрын Косава Лунінец Ляхавічы Маларыта Мікашэвічы Пінск1 Пружаны Столін
Пгт	Антопаль Гарадзішча Дамачава Лагішын Ружаны Рэчыца Целяханы Шарашова
1горад абласнога падпарадкавання