Сала́рская мова (саманазва: Salırça, سالارچا) — мова агускае групы цюрскае моўнае сям'і, на якой размаўляе цюрскі народ салары. Носьбіты мовы распаўсюджаныя галоўным чынам у правінцыях Цынхай і Ганьсу КНР, некаторыя носьбіты таксама пражываюць у горадзе Інін Сіньцьзян-Уйгурскага аўтаномнага раёну краіны.

Колькасьць салараў складае прыблізна 105 тыс. чал., зь іх на мове размаўляе прыкладна 60 тыс. чал.^[1], пры гэтым каля 10 тыс. чал. можа размаўляць толькі па-саларску^[1].

Згодна зь некаторымі легендамі, сучасныя салары зьявіліся на сваім сучасным месцы жыцьця ў XIV ст. у выніку міграцыі з Самарканду. Лінгвістычныя зьвесткі ўказваюць на прыналежнасьць мовы да агускае групы цюрскае сям'і моваў, гэтую клясыфікацыю здолеў абгрунтаваць лінгвіст Э. Ценішаў.

Сучасная саларская мова зазнае вызначаны ўплыў з боку кітайскае ды тыбэцкае моваў.

Саларская мова мае афіцыйны статус ва ўсіх саларскіх аўтаномных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінках^[3] — Сюньхуа-Саларскім (у акрузе Хайдун правінцыі Цынхай) і Цьзішышань-Бааань-Дунсян-Саларскім (у Лінся-Хуэйскай аўтаномнай акрузе правінцыі Ганьсу) аўтаномных паветах.

Уваходзячы ў склад агускае групы, у саларскай мове знаходзіцца пэўная дзеля ўплыву з боку кыпчацкіх моваў, таксама прысутнічаюць ізаглёсы ўсходнецюрскіх моваў: пераход працюрскага -d- у -d- як у саянскіх мовах, а не ў -j-, як у астатніх агускіх мовах, да якіх належыць саларская; супрацьпастаўленьне перш за ўсё моцных ды слабых у сыстэме зычных на ўзор саянскіх, а таксама сарыг-югурскай і фуюйска-кыргыскай моваў.

Фаналёгія саларскае мовы вытрымала ўплыў з боку кітайскай і тыбэцкай моваў. Дадаткова, /k, q/ і /g, ɢ/ сталіся асобнымі фанэмамі ў запазычаных словах, як і ў іншых цюрскіх мовах^[4].

• Зычныя^[4]:

• Галосныя:

Галосныя гукі ў саларскай мове маюць тыповы цюрскі характар. Падзяляюцца на галосныя задняга шэрагу a, ɨ, o u і адпаведныя ім галосныя пярэдняга шэрагу e, i, ø, y^[5].

Як адзначана вышэй, саларская мова характарызуецца вызначанаю ступеньню кітайскага і тыбэцкага ўплыву. Гэты ўплыў асабліва выражаны ў дыялекце мясцовасьці Амдо. Нягледзячы на тое, што саларская мова мае цюрскае паходжаньне, асноўная частка асаблівасьцяў мовы ўзьнікла праз уплыў кітайскае мовы, прыкладна 20% і 10% лексыкі мовы маюць адпаведна кітайскае і тыбэцкае паходжаньне. Тым ня менш, на думку некаторых дасьледнікаў, у Кітаі праводзіцца палітыка адмаўленьня гэтых уплываў і падкрэсьліваньня цюрскага характару мовы^[6]. У саларскай мове выкарыстоўваецца пісьмовасьць на аснове кітайскіх герогліфаў, што зьвязана з адсутнасьцю ўласнае пісьмовасьці^[7].

Апрача кітайскае пісьмовасьці, у саларскай мове таксама мае ўжытак і пісьмовасьць на арабскай аснове^[8], некаторая частка этнічных салараў выказваюць пажаданьні выкарыстоўваць лацінскую графіку^[9]. Праз адсутнасьць афіцыйнае сыстэмы пісьмовасьці салары карыстаюцца кітайскай, што тлумачыцца жаданьнем падкрэсьліць сваю прыналежнасьць да кітайскае палітычнае нацыі^[10].

Існуе праект лацінізацыі мовы на аснове кітайскае сыстэмы піньінь, які быў ажыцьцяўлены этнічным саларам Ма Куанлінам для дыялекту мэнгда^[11].

• Тенишев Э. Р. Саларский язык. — М.: Издательство восточной литературы, 1963. — 56 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
• Hahn, R. F. 1988. Notes on the Origin and Development of the Salar Language, Acta Orientalia Hungarica XLII (2–3), 235–237.
• Dwyer, A. 1996. Salar Phonology. Unpublished dissertation University of Washington.
• Dwyer, A. M. 1998. The Turkic strata of Salar: An Oghuz in Chaghatay clothes? Turkic Languages 2, 49–83.
• Dwyer, Arienne M (2007). Salar: A Study in Inner Asian Language Contact Processes; Part 1: Phonology. Harrassowitz Verlag. ISBN 3-447-04091-2.

Вікіпэдыя ў інкубатары мае вэрсію саларскай мовай

• Salar Language (анг.)
• JSTOR: Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 16, No. 3/4 (Dec., 1953), pp. 438-477 (анг.)
• www.sino-platonic.org/complete/spp043_salar_language.pdf (анг.)