Жыжмары лац. Žyžmary
лет. Žiežmariai
Касьцёл Сьвятога Якуба Апостала
Герб Жыжмараў
Першыя згадкі:	1495
Краіна:	Летува
Павет:	Ковенскі
Раён:	Кашадарскі
Плошча:	3,82 км²
Вышыня:	73 м н. у. м.
Насельніцтва (2010)
колькасьць:	3730 чал.
шчыльнасьць:	976,44 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	346
Паштовы індэкс:	LT-4240
Геаграфічныя каардынаты:	54°48′20″ пн. ш. 24°26′20″ у. д. / 54.80556° пн. ш. 24.43889° у. д. / 54.80556; 24.43889Каардынаты: 54°48′20″ пн. ш. 24°26′20″ у. д. / 54.80556° пн. ш. 24.43889° у. д. / 54.80556; 24.43889
Жыжмары на мапе Летувы Жыжмары
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Жыжмары, Жыжморы^[1][2] (лет. Žiežmariai) — места ў Летуве, на рацэ Стрэве. Цэнтар мескага і сельскага старостваў Кашадарскага раёну Ковенскага павету. Насельніцтва на 2010 год — 3730 чалавек. Знаходзяцца за 6 км на поўдзень ад Кашадараў, каля аўтамабільнай дарогі Вільня — Клайпеда.

Жыжмары — магдэбурскае места гістарычнай Троччыны, на старажытным гасьцінцы паміж Вільняй і Коўнай. Цэнтар нягродавага староства і месца правядзеньня соймікаў старадубскай шляхты (ліцьвіны Севершчыны) па захопе Старадубскага павету Маскоўскай дзяржавай. Пад Жыжмарамі знаходзяцца Агінты — маёнтак князёў Агінскіх, ад якога ўтварылася прозьвішча гэтага рускага з паходжаньня літоўскага роду.

Асноўны артыкул: Шырмер

Сысымір (Sisimir) — імя германскага паходжаньня^[3]. Іменная аснова -сір- (-сер-, -сіс-) (імёны ліцьвінаў Сіргоўд, Сіргут, Сірмонт; германскія імёны Siriaud, Sergudo, Sirmont) паходзіць ад гоцкага sisu 'чароўны сьпеў, заклён'^[4], а аснова -мер- (-мар-, -мір-) (імёны ліцьвінаў Маргела, Валадзімер, Нетымер; германскія імёны Mergell, Waldmer, Nitimerus) — ад гоцкага і бургундзкага meris 'славуты, выбітны'^[5].

У Паведамленьняў аб літоўскіх дарогах упамінаюцца як Sysmare / Sisemare^[6].

Тапонім Жыжмары зьвязваюць з ракой Жыжмарай, якая, аднак, знаходзіцца далёка на ўсход ад сучаснага места (мяркуюць, што паселішча зь нейкіх невядомых прычынаў перанесьлі)^[7].

Першы пісьмовы ўспамін пра Жыжмары датуецца 1495 годам, калі вялікі князь Аляксандар перадаў іх сваёй жонцы Алене Іванаўне^[8]. У пачатку XVI стагодзьдзя тут збудавалі драўляны касьцёл Сьвятога Якуба Апостала, пры якім дзеяла школа. 3 жніўня 1511 году вялікі князь Жыгімонт Стары даў наказ намесьніку жыжмарскаму: «Вялелі есма ў таго касьцёла жыжмарскага меці каплана, што бы ўмеў па­літоўскі казаці, і містра»^[9].

Пад 1522 годам Жыжмары ўпамінаюцца як места, якое з 1534 году было ў валоданьні зьбеглага з Маскоўскай дзяржавы князя С. Ф. Бельскага, з 1549 году — каралевы і вялікай княгіні Барбары Радзівіл. У XVI—XVIII стагодзьдзях Жыжмары былі цэнтрам нягродавага староства, якое звычайна знаходзілася ў трыманьні магнатаў.

У вайну Расеі з Рэччу Паспалітай (1654—1667) маскоўскія захопнікі зруйнавалі Жыжмары разам з касьцёлам^[8]. У 1669 годзе сярод вернікаў мясцовай парафіі ўпамінаецца старалітва^[a], якую шэраг крыніцаў зьвязваюць з русінамі. У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) места спазнала чарговыя спусташэньні.

У 1777—1793 гадох у Жыжмарах знаходзілася намінальная сталіца захопленага Масквой Старадубскага павету, тут праводзіліся соймікі старадубскай шляхты^[11]. 14 лютага 1792 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў месту Магдэбурскае права і герб з выявай Сьвятога Станіслава Біскупа.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Жыжмары апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Троцкім павеце Віленскай губэрні. У 2-й палове XIX ст. у мястэчку было 8 мураваных і 271 драўляны будынак, існавалі Рынак, а таксама Ковенская, Віленская, Дворная і Жосьлеўская вуліцы.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Жыжмары занялі войскі Нямецкай імпэрыі

Па польска-летувіскіх баях і падпісаньні пагадненьня паміж міжваеннай Польскай Рэспублікай і Летувой у 1919 годзе Жыжмары апынуліся ў складзе Летувы. За часамі Другой сусьветнай вайны з чэрвеня 1941 да 1944 году места знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

• XIX стагодзьдзе: 1880 год — 3500 чал., зь іх 849 каталікоў, 23 праваслаўныя, 22 стараверы, 1310 юдэяў^[12]
• XX стагодзьдзе: 1970 год — 1767 чал.; 1979 год — 2622 чал.; 1989 год — 3523 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 3884 чал.; 2010 год — 3730 чал.

У Жыжмарах працуюць школа, дашкольная ўстанова, пошта і бібліятэка.

• Касьцёл Сьвятога Якуба Апостала (1924)
• Помнік волі
• Сынагога

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIV: Worowo — Żyżyn. — Warszawa, 1895.