For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск).

Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)

Помнік сакральнай архітэктуры
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна Беларусь
Места Менск
Каардынаты 53°54′11.33″ пн. ш. 27°33′15.85″ у. д. / 53.9031472° пн. ш. 27.5544028° у. д. / 53.9031472; 27.5544028Каардынаты: 53°54′11.33″ пн. ш. 27°33′15.85″ у. д. / 53.9031472° пн. ш. 27.5544028° у. д. / 53.9031472; 27.5544028
Канфэсія каталіцтва
Эпархія Менска-Магілёўская архідыяцэзія 
Архітэктурны стыль барокавая архітэктура[d]
Аўтар праекту невядома
Дата заснаваньня 1710
Будаваньне 1700—1710 гады
Асноўныя даты:
1710 — кансэкрацыя касьцёла
1773 — касьцёл стаў парафіяльным
1798 — касьцёл стаў катэдральным
1991 — аднаўленьне парафіі
1997 — рэкансэкрацыя касьцёла
Статус Ахоўная зона
Стан дзее
Сайт katedra.by (бел.)
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі на мапе Беларусі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі на Вікісховішчы

Архікатэдральны касьцёл імя Найсьвяцейшай Панны Марыі — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў, галоўная каталіцкая сьвятыня Менску. Катэдра Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі. Знаходзіцца на гістарычным Высокім Рынку[a]. Твор архітэктуры барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Утварае адзіны архітэктурны ансамбль зь езуіцкім калегіюмам, часткова зруйнаваным савецкімі ўладамі.

Гісторыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Езуіты зьявіліся ў Менску ў 1654 годзе з фундацыі біскупа смаленскага Гераніма Сангушкі, які набыў для іх рэзыдэнцыі мураваную сядзібу з драўлянай капліцай на рагу вуліцы Койданаўскай і пляцу Высокага Рынку.

24 красавіка 1700 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне нарожнага камня новага мураванага касьцёла. 16 красавіка 1710 году біскуп віленскі Канстантын Казімер Бжастоўскі асьвяціў касьцёл пад тытулам Езуса, Панны Марыі і Сьвятой Барбары, аднак будаваньне сьвятыні працягвалася да 1730—1732 гадоў.

У 1773 годзе Папа Рымскі Клімэнт XIV часова забараніў ордэн езуітаў пад ціскам сьвецкіх урадаў эўрапейскіх дзяржаваў, па чым касьцёл перайшоў у ранг парафіяльных.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год) касьцёл працягваў дзеяць. У выніку пажару 1797 году інтэр’ер сьвятыні атрымаў значныя пашкоджаньні, але ўжо да 1800 году яго цалкам аднавілі. У 1798 годзе ў зьвязку з утварэньнем Менскай дыяцэзіі касьцёл атрымаў статус катэдральнага. Па 1820 годзе касьцёл пераасьвяцілі ў імя Найсьвяцейшай Панны Марыі. У 1850—1854 гадох праводзілася рэканструкцыя будынка.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1869 годзе ўлады Расейскай імпэрыі скасавалі Менскую дыяцэзію, у выніку чаго касьцёл апынуўся ў рангу парафіяльных. У красавіку 1905 году ксёндз Зыгмунт Лазінскі, які шануецца ў Рымска-каталіцкім касьцёле ў Беларусі як Слуга Божы, стаў пробашчам сьвятыні.

Найноўшы час

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У лістападзе 1917 году дзейнасьць Менскай дыяцэзіі аднавілі, біскупам быў прызначаны кс. Зыгмунт Лазінскі. У 1920 годзе савецкія ўлады арыштавалі і выслалі біскупа Лазінскага, у 1934 годзе зачынілі касьцёл. У перадваенныя гады савецкая ўлада выкарыстоўвала касьцёл як гараж.

У час Другой сусьветнай вайны нямецкая адміністрацыя дазволіла касьцёлу функцыянаваць, але ў 1947 годзе яго зноў зачынілі савецкія ўлады. У 1951 годзе яны разабралі на помніку вежы, зьнішчылі інтэр’еры і ператварылі касьцёл у спартовы комплекс таварыства «Спартак».

На пачатку 1990-х гадоў на трэцім паверсе былога касьцёла зноў пачалі праходзіць набажэнствы. 9 сьнежня 1993 году Савет міністраў Рэспублікі Беларусь сваёй пастановай цалкам вярнуў будынак вернікам, пачаліся рэстаўрацыйныя работы.

21 кастрычніка 1997 году кардынал Казімер Сьвёнтак урачыста асьвяціў касьцёл наноў[1].

Архітэктура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнік архітэктуры барока. Гэта 3-нэфавая базыліка без трансэпту, з вылучанай, больш вузкай і нізкай за цэнтральны нэф апсыдай прэзьбітэрыюму, якая мае больш нізкі асобны дах. Дынаміка кампазыцыі нарастае ад больш нізкіх аб’ёмаў алтарнай часткі да 2-вежавай пласьціны галоўнага фасаду-нартэкса. Верхнія ярусы вежаў выразна зьмяншаюцца памерамі, ствараючы «тэлескапічную» структуру, у чым адчуваюцца павевы віленскага барока. Такую ж стылістыку мае франтон-«дыядэма» над алтарнай часткай.

Унутраная прастора мае трохчасткавы падзел сыстэмай апорных слупоў, міжнэфавых і папярочных падпружных арак, што падтрымліваюць цыліндрычныя скляпеньні з распалубкамі. Адметнасьць інтэр’еру надае незвычайны малюнак антаблемэнта, што апярэзвае цэнтральны нэф. Яго верхняя карнізная цяга ня строга гарызантальная (як звычайна), а «разарваная»: лініі архітэктурных профіляў сьцякаюць уніз і закручваюцца ў маленькія валюты. Такі незвычайны творчы прыём надае мастацкаму абліччу інтэр’еру ўсхваляванасьць і экстатычнасьць. Міжнэфавыя аркады падзяляюцца пілястрамі карынтскага ордэра, якія аздаблялі ўмацаваныя на кансолях дынамічныя рухавыя скульптуры 12 апосталаў. Фрэскавыя росьпісы маюць некалькі плястоў рознага часу.

Галерэя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычная графіка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Старая графіка
  • Абмеры, кан. XVIII ст.
    Абмеры, кан. XVIII ст.
  • Ю. Пешка, каля 1800 г.
    Ю. Пешка, каля 1800 г.
  • 1800 г.
    1800 г.
  • Г. Герасімовіч, 1839 г.
    Г. Герасімовіч, 1839 г.
  • Г. Герасімовіч, 1839 г.
    Г. Герасімовіч, 1839 г.
  • Б. Лявэрнь, 1840 г.
    Б. Лявэрнь, 1840 г.
  • Б. Лявэрнь, 1840 г.
    Б. Лявэрнь, 1840 г.
  • Д. Струкаў, 1864 г.
    Д. Струкаў, 1864 г.
  • 1870-я гг.
    1870-я гг.
  • Н. Орда, 1870—77 гг.
    Н. Орда, 1870—77 гг.
  • Па пажары, 1881 г.
    Па пажары, 1881 г.
  • К. Біске, 1918 г.
    К. Біске, 1918 г.

Гістарычныя здымкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Старыя здымкі
  • Ю. Курачынскі, 1870-я гг.
    Ю. Курачынскі, 1870-я гг.
  • 1897 г.
    1897 г.
  • 1897 г.
    1897 г.
  • 1900 г.
    1900 г.
  • 1902 г.
    1902 г.
  • 1910—12 гг.
    1910—12 гг.
  • 1914 г.
    1914 г.
  • 1914 г.
    1914 г.
  • да 1918 г.
    да 1918 г.
  • люты 1918 г.
    люты 1918 г.
  • 18 сакавіка 1918 г.
    18 сакавіка 1918 г.
  • 1918 г.
    1918 г.
  • 1919 г.
    1919 г.
  • 1919 г.
    1919 г.
  • Л. Дашкевіч, 1928 г.
    Л. Дашкевіч, 1928 г.
  • 1941 г.
    1941 г.

Сучасныя здымкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Сучасны стан
  • З боку ратушы, 2010 г.
    З боку ратушы, 2010 г.
  • З боку плябаніі і апсыды, 2007 г.
    З боку плябаніі і апсыды, 2007 г.
  • Інтэр’ер, 2010 г.
    Інтэр’ер, 2010 г.
  • Галоўны алтар, 2014 г.
    Галоўны алтар, 2014 г.

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Цяперашні афіцыйны адрас — плошча Свабоды, 9

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Мядзьведзева В. Галоўнай каталіцкай святыні Менска — 300 гадоў // Зьвязда : газэта. — 17 сакавіка 2010. — № 48 (26656). — С. 2. — ISSN 1990-763x.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
  • Каталіцкія сьвятыні: Мінска-Магілёўская архідыяцэзія. — Менск, «Про Хрысто», 2003. ISBN 985-6628-38-5.
  • Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.
  • Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; маст. І. Бокі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2001. — 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  712Г000235
Рымска-каталіцкія сакральныя будынкі Менску
Касьцёлы
Архікатэдральны Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі · Найсьвяцейшай Тройцы (Сьвятога Роха) · Сьвятых Сымона і Алены · Узвышэньня Сьвятога Крыжа
дагэтуль ня вернутыя каталікам: Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі · Найсьвяцейшай Панны Марыі · Сьвятога Язэпа
страчаныя: Найсьвяцейшай Тройцы і Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Марыі Панны · Сьвятога Антонія · Сьвятой Вэранікі · Сьвятога Войцеха · Сьвятой Марыі Магдалены · Сьвятога Міхала Арханёла · Сьвятога Тамаша Аквінскага · Сьвятога Яна
Кляштары
Капліцы
Маці Божай Ружанцовай · Сьвятога Яна Хрысьціцеля
страчаныя: Юбілейная
Славутасьці Менску
Гістарычныя раёны
Герб Менску
Герб Менску
Вуліцы і плошчы
Сядзібы
Дамы
Грамадзкія будынкі
Музэі
Тэатры
Помнікі і мэмарыялы
Храмы
Дзейныя
Нядзейныя
Сады і паркі
Нэкропалі
Будынкі
Страчаная спадчына
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Credit: (see original file).
Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

✕
This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?