Kosmopolitizm (q.yun. κοσμοπολίτης (kosmopolites) — kosmopolit, dünyəvi insan) — bütün insanların yeganə cəmiyyətdən ibarət olduğunu və əxlaq üstündə əsaslanan ideologiyadır.^[1] Hər hansı formada kosmopolitizm ideyasına sadiq olan bir insana kosmopolitan və ya kosmopolit deyilir.

Kosmopolitanizm bütün insanların əslində vahid dünyəvi icmaya malik olmalarını və eyni mənəviyyatı paylaşmalı olduqlarını müdafiə edən ideologiyadır. Kosmopolitanizm ideologiyasının tərəfdarları kosmopolitan və ya kosmopolit adlanırlar.

Kosmopolit cəmiyyət özündə universal dəyərləri, hərtərəfli mənəviyyatı ehtiva edir. Bu cəmiyyətin üzvləri irqi, etnik, milli mənsubiyyətlərindən asılı olmayaraq bir-biriləri ilə ortaq siyasi, iqtisadi, ictimai-mədəni əlaqələ qura qarşılıqlı hörmət, anlayış şəraitində yaşaya bilərlər. Müasir kosmopolitanizm heç də mütləq onun fəlsəfi köklərinə uyğun deyil sadəcə fərqli irqlərin, dinlərin, mədəniyyətlərin nümayəndələrinin birlikdə, heç bir ayrı-seçkilik etmədən vahid icma kimi yaşamasını nəzərdə tutur.

Kosmopolitanizmin tarixi yunan filosofu Sinoplu Diogenə bağlıdır. Diogenə sual verəndə ki, "sən haralısan"- belə cavab vermişdi: "Mən bu dünyanın vətəndaşıyam" Stoik kosmopolitanizmdə deyilir ki: "insan özünü bir neçə ictimai çevrədə görə bilər. Yaxın ailə, qohumlar, ictimai qrup, vətəndaşlıq, yurd cəmiyyəti, insanlıq." İnsanlar bu cəmiyyətlərdə başqalarına münasibətdə özlərini tanıyır, öz mənlərini seçirlər. Kosmopolitanizm fəlsəfi baxımdan həm də insanı təbii yaşamdan, təbii əhatədən ayıran bütün yaşayış vərdişlərin, vasitələrini inkar etməkdir.

• Kosmopolit növlər

Sosial və siyasi fəlsəfə
Qədim dövr	Aristotel Avqustin Çanakya Filon Fukidid Han Fey Konfutsi Ksenofon Laktansi Lao-tszı Men-Tszı Mo-tszı Origen Platon Plutarx Polibi Siseron Sun Dzı Syun-Tszı Şan Yan Tertullian Tiruvalluvar
Orta əsrlər	Akvinalı Foma  • Bruni Dante əl-Qəzali Fərabi I Gelasi İbn Xəldun İbn Rüşd VII Qriqori Maymonid Məhəmməd Nizamülmülk Okkam
Erkən müasir dövr	Boden Boesi I Ceyms Erazm Filmer Hobbs Kalvin Kampanella Qrotsi Qviççiardini Leybnits Lokk Lüter Makiavelli Milton Monten Mor Müntser Pufendorf Spinoza Suarez
XVIII—XIX əsrlər	Bakunin Bastiat Bentam Blanki Bonald Börk Cefferson Emerson Engels Fixte Franklin Furye Hegel Helvetsi Herder Kant Karleyl Kondorse Konstan Kont Kyerkeqor Le Bon Marks Madzini Medison Mill Monteskyö Nitsşe Novalis Ouen Peyn Renan Russo Sad Sen-Simon Smit Spenser Şiller Ştirner Toro Yum
XX—XXI əsrlər	Adorno Ardent Aron Batler Bauman Berlin Bernşteyn Bodriyar Çomski de Bovuar Centile Delöz Duqin Durkhaym Dyui Evola Fromm Fuko Fukuyama Gelen Genon Habermas Hantinqton Haydegger Hayek Jijek Qandi Qramşi Kamü Kropotkin Laklau Lenin Lüksemburq Mao Mariten Markuze Mixels Mizes Neqri Nozik Nursi Pareto Polani Popper Rand Rassel Rolz Rotbard Sartr Skinner Sörl Şəriəti Şmitt Şpenqler Valzer Veber Yatsen Zimmel Zombart
Sosial nəzəriyyələr	Anarxizm Avtoritarizm Faşizm Fərdiyyətçilik İslamizm Kommunitarizm Kommunizm Konfusiçilik Kosmopolitizm Legizm Liberalizm Libertarianizm Milliyətçilik Moizm Mühafizəkarlıq Populizm Respublikaçılıq Sosial darvinizm Sosial konstruksionizm Sosializm Utilitarizm
Əlaqəli	Hüquq fəlsəfəsi Hüquqşünaslıq İqtisadiyyat fəlsəfəsi Tarix fəlsəfəsi Təhsil fəlsəfəsi

Lüğətlər və ensiklopediyalar	Böyük katalan · Böyük rus · Britannica (onlayn) · Britannica (onlayn) · Brockhaus · Treccani
Normativ yoxlama BNF: 15756318f · GND: 4189574-5 · LCCN: sh2002009006 · Microsoft: 2777075199 · NKC: ph121896 · SUDOC: 126936374