Osmanlı hükûmeti
Osmanlı hükûmeti, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki çağdaş idare sistemlerine ayak uydurmak amacıyla 19. yüzyılın başından itibaren uyguladığı kabine sistemidir. Günümüzdeki Bakanlar Kurulu sistemine çok benzemekteydi.
İlk Osmanlı hükûmet sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan başlayarak 18. yüzyılın sonuna kadar kullandığı hükûmet yapısı Divan-ı Hümayun denilen kurulu esas alıyordu. Padişahın başkanlık ettiği bu kurulun en önemli üyeleri Vezir-i Azam, Kubbealtı Vezirleri, Defterdar, Sadaret Kethüdası, Nişancı, Reis-ül Küttab ve Çavuşbaşı gibi devlet görevlileriydi. Bu kurulun toplantılarına gerektikçe Kaptan-ı Derya ve Yeniçeri Ağası da katılırdı. Zaman geçtikçe padişahlar Divan-ı Hümayun'a katılmamaya başladılar. Divan-ı Hümayun'un başkanlığını Vezir-i Azam (Sadrazam) yürütmeye başladı. Artık Sadrazamın özel ikâmetgâhı olan Bab-ı Ali aynı zamanda da Osmanlı Hükûmetini temsil ediyordu.
II. Mahmut ve Abdülmecit döneminde yapılan hükûmet reformları
[değiştir | kaynağı değiştir]1826 yılından sonra Bab-ı Ali artık Sadrazam'ın özel ikâmetgâhı olmaktan çıktı ve bir devlet dairesi haline geldi.[1] Devletin önemli kurumları devletin Nişancı ve Reis-ül Küttab yüksek kademedeki devlet görevlilerinin şahsına dayanmak yerine kalıcı kurumlar haline getirildi. Bu kurumlara Nezaret (Nazırlık yani Bakanlık) adı verildi ve hükûmet nazırları (yani bakanlar) bu kurumları yöneten kişiler haline geldi. Hükûmet nazırlarının belirli aralıklarla yaptığı toplantılara ise Meclis-i Vükelâ (yani Bakanlar Kurulu) adı verilmeye başladı. Böylece artık batı anlamında Başbakan ve Bakanlar Kuruluna dayalı bir hükûmet sistemi oluşturulmuş oldu.
Nazırlıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Son dönem Osmanlı hükûmetlerindeki başlıca nazırlıklar şöyledir:
- Hariciye Nazırlığı
- Harbiye Nazırlığı
- Bahriye Nazırlığı
- Dahiliye Nazırlığı
- Adliye Nazırlığı
- Maarif Nazırlığı
- Nafia Nazırlığı
- Ticaret ve Ziraat Nazırlığı
- Evkaf Nazırlığı
- Maliye Nazırlığı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Osmanlı Devleti'nde Islahat Hareketleri ve Batı Medeniyetlerine Giriş Gayretleri (1700-1839), Mehmet Karagöz, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 6 Sayfa: 173-194, 1995" (PDF). 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2011.
| Merkezî sistem |
| .svg) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
