Eyalet, çoğunlukla valilerce yönetilen ve yönetim bakımından bazı özerklikleri olan büyük yönetim birimi.

Eyalet kelimesinin kökeni Arapça "wly" kökünden gelen yazılı örneği bulunmayan *iyālat إيالة "yönetim, idare" sözcüğünden türemiştir. Eyalet; Osmanlı Devleti'nin taşra örgütlenmesinde, beylerbeyi tarafından yönetilen ve en büyük olan yönetsel birimdi.^[1]

ABD, Avusturya ve Avustralya gibi federal ülkeleri oluşturan ana yönetim birimlerine Türkçede eyalet denilmektedir.

Kimi federatif devlet yapılarında eyaletlerin kendi özerk yönetimleri vardır. Bu yönetimlerin başında, devletlerin anayasal yapılanmalarına bağlı olarak halk tarafından seçilen başbakanlar/valiler ya da merkezî yönetim tarafından atanan valiler olabilir.

Örneğin, ABD eyaletlerinin valileri halk tarafından seçilir. Avustralya eyaletlerinin valileri merkezi yönetim tarafından atanırlar. Almanya Federal Cumhuriyeti'nin eyaletlerinin başbakanları ise halk tarafından seçimle yönetime getirilir.

Eyalet sistemi, özünde Osmanlı İmparatorluğu'nun temel devlet yapısı olarak yüzyıllar boyu kullanılmıştır. Son yüzyılında ise vilayet sistemi uygulanmıştır.

Avrupa tarihinde province (vilayet) sistemleri kullanılagelmiştir. Derebey dönemlerinden kalma province ismi, günümüzde de kullanılmaktadır. Ancak idari birimlerin isimleri birçok ülkede "province" (vilayet) olarak geçerken, hepsinde aynı idari sistemden bahsedilemez.

g t d Osmanlı devlet teşkilatı
Merkezî sistem	Hanedan Osmanlı Hanedanı Harem Enderûn Adalet (reform ve anayasal dönemi) Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye Şûrâ-yı Devlet Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye Hükûmet Dîvân-ı Hümâyun (Bâb-ı Âli) (klasik dönem) Sadrazam Kubbealtı vezirleri Kazasker Defterdar Nişancı Reîsü'l-küttâb Tercümanbaşı Meclis-i Vükelâ (reform dönemi) Adliye Nezâreti Bahriye Nezâreti Dahiliye Nezâreti Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti Harbiye Nezâreti Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Riyaseti Hariciye Nezâreti Maârif-i Umûmiye Nezâreti Maliye Nezâreti Posta ve Telgraf Nezâreti Ticaret ve Ziraat Nezâreti Umûr-ı Nâfia Nezâreti Meclis-i Umûmî (anayasal dönem) Meclis-i Âyan Meclis-i Mebûsan 1877 Mart-Haziran 1877-1878 1908-1912 1912 Nisan-Ağustos 1914-1918 1919 Siyasi partiler
İdari bölünüş	Milletler İslam Şeyhülislam Hristiyanlık Ortodoks Ermeni Süryani Ortodoks Kıptî Ortodoks Yahudilik Hahambaşı Taşra Eyalet Beylerbeyi Vilayet Sancak Sancakbeyi Mutasarrıf Kaza/Kadılık/Ağalık Bağımlı ve haraçgüzar devletler

g t d Osmanlı İmparatorluğu
Tarihçe	Osman Bey'in Rüyası Kuruluş Gazi tezi Fetret Devri İstanbul'un Fethi Yükselme Dönme tezi Kadınlar saltanatı Duraklama Gerileme tezi Köprülüler Devri Lale Devri Gerileme Reform Tanzimat Birinci Meşrutiyet Dağılma İkinci Meşrutiyet Parçalanma Lağıv Müslüman-Türk katliamları
Siyaset	Dış ilişkiler Hariciye Nezâreti Safevîler Amerika Birleşik Devletleri Antlaşmalar Hukuk Kânûn-ı Esâsî Nizamnâme-i Millet-i Ermeniyân Seçim kanunu Aile hukuku Düstur Medeni kanun Mecelle Halaha Tercüme Odası Hükûmet Hanedan Osmanlı Hanedanı Padişahlar Osmanlı Halifeliği İki kutsal caminin hizmetkârı Harem Valide sultan Haseki sultan Kadınefendi Hanımefendi Osmanlı padişah eşleri listesi Kızlar ağası Enderûn Kapı Ağası Mekteb-i Enderûn Bâb-ı Âli Dîvân-ı Hümâyun (klasik dönem) Sadrazam Kubbealtı vezirleri Kazasker Defterdar Nişancı Reîsü'l-küttâb Tercümanbaşı Osmanlı hükûmeti (anayasal dönem) Meclis-i Vükelâ Meclis-i Umûmî Meclis-i Âyan Meclis-i Mebûsan Milletler İslam Şeyhülislam Hristiyanlık Rum Ermeni Bulgar Ulah Yahudilik Hahambaşı Taşra Eyalet Beylerbeyi Vilayet Sancak Sancakbeyi Mutasarrıf Kaza/Kadılık/Ağalık Âyan Bağımlı ve haraçgüzar devletler
Ordu	Kara Klasik ordu Reform dönemi Nizâm-ı Cedîd Sekbân-ı Cedîd Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye Hamidiye Alayları Modern ordu Donanma Kaptan-ı derya Tersâne-i Âmire Amiral Deniz muharebeleri Savaş gemileri Tersane tercümanı Diğer Havacılık Askerlik Silahlar
Ekonomi	Döneme göre Genişleme Reform Tarım Osmanlı Bankası Para birimi Akçe Para Sultani Kuruş Lira Ulaşım ve haberleşme Demiryolu
Toplum	Toplumsal yapı Devşirme Osmanlıcılık Saray teşkilatı Dil Osmanlı Türkçesi Kölelik Kültür Osmanlı mimarisi Camiler Sanat Minyatür Müzik Nakış Sahne sanatları Kıyafet Mutfak Edebiyat Divan Halk Bilim ve teknoloji Demografi Ermeniler Rumlar Türkler Yahudiler Din Hristiyanlık İslam Yahudilik Semboller Marş Arma Bayrak Tuğra
Diğer	Kadın Feminizm Liberalizm Sosyalizm
Ana hatlar Bibliyografya Kategori