For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Ünlü düşmesi.

Ünlü düşmesi

Örnekler
  • alın > alnım
  • kayıp > kaybetmek
  • çevir- > çevrim
  • burun > burnu

Ünlü düşmesi, Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecesinde dar bir ünlü (ı, i, u, ü) bulunan sözcüklerde görülür ancak istisnaları mevcuttur.

İki heceli sözcüklerde

[değiştir | kaynağı değiştir]

İki heceli bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer:

  • yalın-ız = yalnız (aradaki ı harfi düşmüştür)
  • burun-um = burnum (aradaki u harfi düşmüştür)
  • boyun-um = boynum (aradaki u harfi düşmüştür)
  • omuz-um = omzum (aradaki u harfi düşmüştür)
  • ağız-ım = ağzım (aradaki ı harfi düşmüştür)
  • alın-ım = alnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
  • karın-ım = karnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
  • isim-im = ismim (aradaki i harfi düşmüştür)
  • fikir-imiz = fikrimiz (aradaki i harfi düşmüştür)
  • keşif-im = keşfim (aradaki i harfi düşmüştür)
  • beyin-in = beynin (aradaki i harfi düşmüştür)
  • resim-in = resmin (aradaki i harfi düşmüştür)
  • devir = devri (burada sadece harf yerinin değişmesi olmuştur)

ÖNEMLİ: Bu sözcükler bir ikileme oluşturduğunda ünlü düşmesi görülmez:[1]

  • burun buruna, omuz omuza, devirden devire, ağızdan ağıza

Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür:

  • kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür)
  • ne-için = niçin (aradaki e harfi düşmüştür)
  • ne-asıl = nasıl (aradaki e harfi düşmüştür)
  • sütlü-aş = sütlaç (aradaki ü harfi düşmüştür)
  • güllü-aş = güllaç (aradaki ü harfi düşmüştür)
  • cuma-ertesi = cumartesi (aradaki e harfi düşmüştür)
  • pazar-ertesi = pazartesi (aradaki e harfi düşmüştür)

İsimden oluşturulan fiillerde

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı isimlerin, ünlü ile başlayan yapım ekleri veya yardımcı fiiller alarak, fiil gövdesi haline gelmeleri sonucunda oluşur

  • meyil+etmek > meyletmek
  • sabır+etmek > sabretmek
  • seyir+etmek > seyretmek
  • küfür+etmek > küfretmek
  • emir+etmek > emretmek
  • şükür+etmek > şükretmek
  • hapis+olmak > hapsolmak
  • kayıp+olmak > kaybolmak
  • kahır+olmak > kahrolmak
  • sarı-armak > sararmak
  • koku-lamak > koklamak
  • yumurta-lamak > yumurtlamak
  • ileri-lemek > ilerlemek
  • oyun-amak > oynamak
  • sızı-lamak > sızlamak

Fiilden oluşturulan isimlerde

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiil köklerinden yapım ekleri ile isme dönüşen bazı sözcüklerde görülür:

  • uyumak > uyku (u düşmüştür)
  • kıvırmak > kıvrım (ı düşmüştür)
  • devirmek > devrim (i düşmüştür)
  • çevirmek > çevre (i düşmüştür)
  • kavuşmak > kavşak (u düşmüştür)
  • buyurmak > buyruk (u düşmüştür)

Belirtisiz ad tamlamasıyla oluşturulan yer adlarında

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kadıköyü > Kadıköy
  • Tekirdağı > Tekirdağ
  • Elmadağı > Elmadağ
  • Güniz Sokağı > Güniz Sokak

Yaygın hatalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, bura, şura, ora, ileri gibi sözcükler herhangi bir ek aldığında sonlarındaki ünlüler konuşma dilinde düşme eğilimi gösterse bile (yukarıda yerine yukarda, içeride yerine içerde vs.); yazılışta ünlü düşmesi görülmez:[1]

  • aşağıda, yukarıdan, içeride, dışarıda, buradan, şurada, orada, ileride
  1. ^ a b Ünlü Düşmesi Türk Dil Kurumu
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Ünlü düşmesi
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?