เมืองนาย เมืองหน่าย
เมือง
เมืองนาย ที่ตั้งเมืองนายในประเทศพม่า
พิกัด: 20°31′N 97°52′E / 20.517°N 97.867°E / 20.517; 97.867
ประเทศ	พม่า
รัฐ	รัฐฉาน
จังหวัด	ลางเคอ
อำเภอ	เมืองนาย
เขตเวลา	UTC+6:30 (เวลามาตรฐานพม่า)

เมืองนาย หรือ เมืองหน่าย (ไทใหญ่: မိူင်းၼၢႆး; พม่า: မိုးနဲ) ตั้งอยู่ที่ละติจูด 20 องศา 30 ลิปดา เหนือ ลองติจูด 97 องศา 52 ลิปดาตะวันออก อยู่ในพื้นที่รัฐฉานใต้ ฝั่งตะวันตกแม่น้ำสาละวิน ใกล้กับจังหวัดแม่ฮ่องสอน ในอดีตเคยเป็นเมืองลูกของเชียงใหม่สมัยพญามังราย และอดีตเมืองหลวงของรัฐฉาน

สมัยพระเจ้าสีหสุรมหาธรรมราชา^[1] เจ้าเมืองอังวะซึ่งเป็นพระโอรสของพระเจ้าบุเรงนอง ยกทัพมาตีเมืองนายซึ่งสมัยนั้นยังขึ้นตรงต่อเชียงใหม่ ประเทศราชของอาณาจักรอยุธยา เป็นเหตุให้สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงยกทัพไพร่พล 100,000 นายไปเมืองนายและอังวะ ระหว่างเคลื่อนทัพผ่านเมืองเชียงใหม่ พระองค์ประชวรและสวรรคต ณ เมืองแหน แขวงเมืองเชียงใหม่^[2] สมเด็จพระเอกาทศรถจึงเลิกทัพและทรงนำพระบรมศพกลับมายังอยุธยา

เมืองนายเป็นเมืองเก่าแก่เจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่อดีต โดยอยู่ในเขตภาคใต้ของรัฐฉาน ซึ่งได้ก่อตั้งมาเมื่อก่อน ค.ศ. 441 ในปี ค.ศ. 1319 เจ้ามังรายได้ฟื้นฟูเมืองนายและแต่งตั้งให้โอรสปกครอง เจ้าที่สืบเชื้อสายมาจากเจ้ามังรายได้สิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 1566 เพราะอาณาจักรตองอูเข้ายึด ค.ศ. 1567 เป็นต้นมาเมืองนายขาดเจ้าผู้ปกครอง จึงได้อัญเชิญเจ้าเมืองสี่ป้อมาปกครอง และใน ค.ศ. 1631 ได้อัญเชิญเจ้าเมืองมีดมาปกครองสืบต่อมา ในปี ค.ศ. 1772 เมืองนายเป็นศูนย์กลางของการปกครองเมืองไตสืบต่อจากเมืองแสนหวี รายชื่อเจ้าผู้ปกครองเมืองนายที่สามารถรวบรวมได้มีดังนี้

1. เจ้าเสือเผือกฟ้า (ค.ศ. 1567–1568)

2. โอรสเจ้าเสือเผือกฟ้า 2 องค์ ปกครองร่วมกัน (ค.ศ. 1568–1585)

3. กษัตริย์พม่าได้ส่งตัวแทนมาปกครอง (ค.ศ. 1585–1631)

4. เจ้าหลาคำ (โอรสเจ้าฟ้าเมืองมีด) (ค.ศ. 1631–1675)

5. เจ้าจ๋ามคำ (โอรสเจ้าหลาคำ) (ค.ศ. 1675–1678)

6. เจ้าเสือห่ม (โอรสเจ้าจ๋ามคำ) (ค.ศ. 1678–1704)

7. เจ้าขุนอ้าน (โอรสเจ้าเสือห่ม) (ค.ศ. 1704–1728)

8. เจ้าซูวคาด (โอรสเจ้าขุนอ้าน) (ค.ศ. 1728–1746)

9. เจ้าส่วย มยาด โน (โอรสเจ้าซูวคาด) (ค.ศ. 1746–1772)

• ในยุคนี้เป็นยุคที่เมืองนาย ได้เป็นศูนย์กลางของการปกครองเมืองไต

10. เจ้าส่วย มยาด จยอ (โอรสเจ้าส่วย มยาด โน) (ค.ศ. 1772–1790)

11. เจ้าขุนส่วยหว่า (โอรสเจ้าส่วย มยาด จยอ) (ค.ศ. 1790–1811)

12. เจ้าจุ่ง (ขุนเมืองเจียงตอง) (ค.ศ. 1811–1842 )

13. เจ้าขุนหนุ่ม (โอรส เจ้าขุนจุ่ง) (ค.ศ. 1842–1868)

14. เจ้าโพ (โอ้) (โอรสเจ้าขุนหนุ่ม) (ค.ศ. 1868–1874)

15. เจ้าขุนจี่ (ส่วยจี่) (อาเจ้าขุนโอ้) (ค.ศ. 1874–1884) เจ้าขุนจี่นี้ได้ฆ่าพม่าแล้วหนีไปอยู่ที่เชียงตุง

16. ทากหลู่ (เคยเป็นพระมาก่อน มีเชื้อสายปะโอ) (ค.ศ. 1884–1888)

17. เจ้าขุนจี่ (จากเชียงตุงมาปกครองอีกครั้ง) (ค.ศ. 1888–1914)

18. เจ้าขุนจ่อจ่าม (โอรสของพี่ชายเจ้าขุนจี่) (ค.ศ. 1914–1929)

19. เจ้าจ่อโฮ (โอรสเจ้าขุนจ่อจ่าม) (ค.ศ. 1929–1948)

20. เจ้าเปี้ย (โอรสเจ้าจ่อโฮ) (ค.ศ. 1948–1959)

เจ้าเปี้ย ผู้ปกครองเมืองนาย และบรรดาเจ้าฟ้าเมืองไตทั้งหมด ได้สละอำนาจให้กับรัฐบาลสหพันธรัฐฉานเมื่อวันที่ 25 เมษายน ค.ศ. 1959^[3]

ด ค ก  รัฐฉาน
เมืองหลวง: ตองจี
ฉานตะวันออก	จังหวัดเชียงตุง อำเภอเชียงตุง อำเภอเมืองขาก อำเภอเมืองเพียง กิ่งอำเภอต่งตา จังหวัดท่าขี้เหล็ก อำเภอท่าขี้เหล็ก อำเภอเมืองพยาก เขตปกครองพิเศษที่ 4 กิ่งอำเภอเชียงลาบ กิ่งอำเภอท่าเดื่อ จังหวัดเมืองต๋น อำเภอเมืองต๋น กิ่งอำเภอปุ่งป่าแขม จังหวัดเมืองสาด อำเภอเมืองสาด กิ่งอำเภอเมืองขก จังหวัดเมืองยอง อำเภอเมืองยอง กิ่งอำเภอเมืองยู้ จังหวัดเมืองยาง อำเภอเมืองยาง กิ่งอำเภอเมืองป๊อก จังหวัดเมืองลา อำเภอเมืองลา เขตปกครองพิเศษที่ 4
ฉานใต้	จังหวัดกาดล้อ อำเภอกาดล้อ อำเภอผายขุ่น อำเภอยองห้วย จังหวัดดอยแหลม อำเภอดอยแหลม อำเภอเมืองกึ๋ง อำเภอลายข้า กิ่งอำเภอปางโหลง จังหวัดตองจี อำเภอตองจี อำเภอล้อกจอก กิ่งอำเภอจ้อกตะโลงจี กิ่งอำเภออางตอ จังหวัดน้ำจาง อำเภอกุ๋นเหง อำเภอน้ำจาง อำเภอเมืองนาย กิ่งอำเภอก๋าหลี กิ่งอำเภอโขหลำ กิ่งอำเภอเชียงตอง จังหวัดเมืองสู้ อำเภอเก๊ซี้ อำเภอเมืองสู้ กิ่งอำเภอเมืองจ๋าง กิ่งอำเภอเมืองหนอง จังหวัดล้างเค้อ อำเภอล้างเค้อ อำเภอหมอกใหม่ อำเภอเมืองปั่น กิ่งอำเภอเมืองทา กิ่งอำเภอหัวเมือง พื้นที่ปกครองตนเองดะนุ อำเภอป๊างตะร่า1 อำเภอยหว่าหง่าน1 พื้นที่ปกครองตนเองปะโอ อำเภอปางล้อง1 อำเภอสี่แส่ง1 อำเภอหัวพง1 กิ่งอำเภอหนองตะยา1
ฉานเหนือ	จังหวัดก้ดขาย อำเภอก้ดขาย กิ่งอำเภอเมืองแงโหลง จังหวัดจ๊อกแม้ อำเภอจ๊อกแม้ อำเภอน้ำตู้ อำเภอสี่ป้อ อำเภอหนองเขียว กิ่งอำเภอเมืองง่อ กิ่งอำเภอเมืองโหลง จังหวัดต้างย้าน อำเภอต้างย้าน อำเภอเมืองไหย จังหวัดเมืองมีด อำเภอม่านเป๊ง อำเภอเมืองมีด จังหวัดล่าเสี้ยว อำเภอกุ๋นโหลง อำเภอล่าเสี้ยว อำเภอแสนหวี จังหวัดเล่าไก่ ดูที่ พื้นที่ปกครองตนเองโกก้าง จังหวัดหมากหมัง ดูที่ เขตปกครองตนเองว้า จังหวัดหมู่เจ้ อำเภอน้ำคำ อำเภอหมู่เจ้ กิ่งอำเภอบ้านเฮว กิ่งอำเภอป่างซาย กิ่งอำเภอเมืองโก จังหวัดหัวป่าง ดูที่ เขตปกครองตนเองว้า พื้นที่ปกครองตนเองโกก้าง อำเภอกุ๊งจ้าง อำเภอเล่าไก่ กิ่งอำเภอชิงโสยหอ กิ่งอำเภอบ่อไท่ พื้นที่ปกครองตนเองปะหล่อง อำเภอน้ำสั่น อำเภอม่านต้ง เขตปกครองตนเองว้า อำเภอนาฟาน อำเภอปางซาง อำเภอปางหวาย อำเภอเมืองใหม่ อำเภอหมากหมัง อำเภอหัวป่าง กิ่งอำเภอน้ำตึ๊ก กิ่งอำเภอป่างโหลง
เมือง	ตองจี ฉ่วยหย่อง ยองห้วย เมืองสอก น้ำป๋าน หอปอง วานเย็น สี่แส่ง จำมกา สะกอย เมืองปาย ผายขุ่น ปางล้อง กาดล้อ ส่าเมืองคำ แฮโฮ ป๊างตะร่า โมญีง ล้อกจอก บาถู เชียงคำ เมืองลัง อังดอว์ ก๊อกกุ ดอยแหลม ปางโหลง (ปางหลวง) เมืองป๋อน น้ำจั๋ง เมืองสิต เมืองนาย ล้างเค้อ หมอกใหม่ นาบอน เมืองทา เมืองจ๊อด เมืองหาง เมืองปั่น ท่าซาง ท่าก้อ เชียงตอง เชียงลม คุนอิง เมืองสาง เมืองสู้ เก๊ซี้ เมืองกึ๋ง จ๊อกแม้ หนองเขียว สี่ป้อ เมืองตุง น้ำสั่น น้ำตู้ เมืองโหลง เมืองมีด เมืองเกลอ เมืองเย็น หมู่เจ้ น้ำคำ ก้ดขาย เมืองยุ เมืองจี เมืองโก เล่าไก่ กุ๋นโหลง ล่าเสี้ยว แสนหวี ดอยแลง เมืองไหย ต้างย้าน เมืองมาว เวียงเงิน เชียงตุง เมืองยาง เมืองปอก เมืองสาด เมืองเพียง เมืองตอน เมืองพยาก เมืองยอง เมืองกลอย เมืองว้า ท่าขี้เหล็ก เชียงลาบ
1 เป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดตองจีด้วย