อำเภอสทิงพระ
อำเภอสทิงพระ | |
|---|---|
| การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
| • อักษรโรมัน | Amphoe Sathing Phra |
 | |
| คำขวัญ: เมืองเก่าสองทะเล มนต์เสน่ห์นกน้ำ งามหาดมหาราช พระไสยาสน์ค่าล้น ผลิตผลต้นตาล ตำนานหลวงปู่ทวด | |
 แผนที่จังหวัดสงขลา เน้นอำเภอสทิงพระ | |
| พิกัด: 7°28′N 100°26′E / 7.467°N 100.433°E | |
| ประเทศ |  ไทย |
| จังหวัด | สงขลา |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 120 ตร.กม. (50 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2564) | |
| • ทั้งหมด | 47,759 คน |
| • ความหนาแน่น | 397.98 คน/ตร.กม. (1,030.8 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 90190 |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 9002 |
| ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอสทิงพระ 60 หมู่ที่ 4 ตำบลจะทิ้งพระ อำเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา 90190 |
 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย | |
สทิงพระ เป็นอำเภอในจังหวัดสงขลา
.jpg)
ที่ตั้งและอาณาเขต
[แก้]อำเภอสทิงพระ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอระโนด
- ทิศตะวันออก จดอ่าวไทย
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสิงหนคร
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปากพะยูน (จังหวัดพัทลุง) และอำเภอกระแสสินธุ์
.jpg)
ประวัติ
[แก้]แคว้นสทิงพระ หรือ เกาะสทิงพระ เกิดขึ้นบริเวณรอบทะเลสาบสงขลา ตั้งแต่อำเภอหัวไทรลงมา ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดในเขตจังหวัดสงขลาและพัทลุงบริเวณที่เป็นศูนย์กลางของแคว้น คือบริเวณที่เรียกว่า "แผ่นดินบก" เริ่มตั้งแต่บ้านระโนด ผ่านอำเภอสทิงพระ มายังหัวเขาแดง อำเภอเมืองสงขลา เป็นแหล่งอยู่อาศัยของชนชาวบก ซึ่งเป็นชุมชนโบราณก่อนประวัติศาสตร์ในสมัยศรีวิชัย เกิดเป็นท่าเรือหลายแห่งทำให้ต่อมามีการสร้างบ้านแปลงเมืองเกิดขึ้นโดยมี เมืองสทิงพระเป็นเมืองท่าและเป็นศูนย์กลางของบ้านและเมืองในท้องถิ่น โดยมีศาสนสถานทั้งพราหมณ์และพุทธอยู่มากมายตั้งแต่รัชสมัยพระเจ้าปราสาททอง
เกาะสทิงพระ มีความสำคัญอีกครั้งหนึ่ง คือ มีพ่อค้าชาวอาหรับสร้างเมืองขึ้น ณ บริเวณหัวเขาแดง เป็นเมืองท่าที่เรียกกันว่า "เมืองสงขลา" แล้วตั้งตัวเป็นอิสระ แต่ถูกปราบได้ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช นับแต่นั้นมาบรรดาบ้านเมืองบนเกาะนี้ก็ตกอยู่ภายใต้การปกครองและดูแลของเมืองพัทลุง ที่อยู่ทางฝั่งตะวันตกของทะเลสาบสงขลา การทับถมของโคลนทรายและตะกอน โดยการกระทำของคลื่นลม ทำให้แผ่นดินงอกเพิ่มออกไปเปลี่ยนสภาพเกาะให้กลายเป็นคาบสมุทร ที่เรียกกันว่า คาบสมุทรสทิงพระ
ปี พ.ศ. 2437 มีฐานะเป็นอำเภอชื่อ "ปละท่า" มีอาณาเขตครอบคลุมถึงระโนด พ.ศ. 2460 จึงเปลี่ยนชื่ออำเภอปละท่าเสียเป็น "อำเภอจะทิ้งพระ"[1] พร้อมกับยุบเมืองระโนด ตั้งเป็นกิ่งอำเภอระโนด และให้ขึ้นกับอำเภอจะทิ้งพระ ต่อมามีการโอนพื้นที่ตำบลตะเครียะ อำเภอทะเลน้อย จังหวัดพัทลุง[2][3] และปี พ.ศ. 2464 โอนพื้นที่ตำบลคลองแดน อำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช[4] รวม 2 ตำบล มาขึ้นกิ่งอำเภอระโนด อำเภอจะทิ้งพระ และปรับเปลี่ยนพื้นที่โดยโอนพื้นที่ตำบลชะแล้ ตำบลรำแดง ตำบลบางเขียด ตำบลมะม่วงพุ่ม และตำบลมะม่วงงาม ของอำเภอจะทิ้งหม้อ ไปขึ้นอำเภอเมืองสงขลา[4] และโอนพื้นที่ตำบลเกาะใหญ่ ตำบลเชิงแส ตำบลบ่อตรุ และตำบลวัดสน ของอำเภอจะทิ้งหม้อ ไปขึ้นกิ่งอำเภอระโนด[4]
ก่อนที่ปี พ.ศ. 2466 กรมหลวงลพบุรีราเมศร อุปราชปักษ์ใต้เห็นว่าการคมนาคมไม่สะดวก จึงยุบอำเภอจะทิ้งพระ เป็นกิ่งอำเภอขึ้นกับอำเภอเมืองสงขลา ส่วนกิ่งอำเภอระโนดเดิมที่ขึ้นอำเภอจะทิ้งพระ ให้ยกฐานะเป็น อำเภอระโนด[5] กิ่งอำเภอจึงร่นอาณาเขตทิศเหนือมาอยู่ที่ตำบลชุมพลและทิศใต้อยู่ที่ตำบลวัดจันทร์
ปี พ.ศ. 2490 จึงยกฐานะเป็น อำเภอจะทิ้งพระ[6] พร้อมกับจัดตั้งตำบลอีก 3 ตำบล ได้แก่ แยกพื้นที่ตำบลชุมพลและตำบลสนามชัย ตั้งเป็น ตำบลดีหลวง กับแยกพื้นที่ตำบลสนามชัยและตำบลจะทิ้งพระ ตั้งเป็น ตำบลกระดังงา กับแยกพื้นที่ตำบลบ่อดานและตำบลวัดจันทร์ ตั้งเป็น ตำบลบ่อแดง[7] ก่อนที่ในปี พ.ศ. 2504 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อจาก "จะทิ้งพระ" เป็น "อำเภอสทิงพระ"[8] จนถึงปัจจุบัน
ศัพทมูลวิทยา
[แก้]ขุนพิสัณศิลปกิจ สันนิษฐานว่า ชื่อ "สทิงพระ" มาจากภาษามลายูคำว่า จันดีบารัต (มลายู: Candi Barat) แปลว่า "เจดีย์ตะวันออก"[9]
ม.ศรีบุษรา สันนิษฐานว่า ชื่อ "สทิงพระ" มาจากภาษาเขมรคำว่า สตึงเปรียะฮ์ (เขมร: ស្ទឹងព្រះ) แปลว่า "คลองพระ"[9] สอดคล้องกับจิตร ภูมิศักดิ์ ที่อธิบายว่ามาจากคำเขมรโบราณ ฉทิงพระ แปลว่า "แม่น้ำพระ (พุทธรูป), คลองพระ (พุทธรูป)"[10]
การแบ่งเขตการปกครอง
[แก้]การปกครองส่วนภูมิภาค
[แก้]อำเภอสทิงพระแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 ตำบล 79 หมู่บ้าน
|
|
การปกครองส่วนท้องถิ่น
[แก้]ท้องที่อำเภอสทิงพระประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลสทิงพระ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลจะทิ้งพระ
- องค์การบริหารส่วนตำบลจะทิ้งพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจะทิ้งพระ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลสทิงพระ)
- องค์การบริหารส่วนตำบลกระดังงา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระดังงาทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสนามชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสนามชัยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลดีหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดีหลวงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลชุมพล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชุมพลทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองรีทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคูขุด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคูขุดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าหินทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลวัดจันทร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดจันทร์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อแดงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อดาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อดานทั้งตำบล
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. วันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2460
- ↑ "ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เรื่อง งดเก็บเงินอากรค่านาตำบลต่าง ๆ ท้องที่อำเภอปากพยูน จังหวัดพัทลุง จำนวน พระพุทธศักราช ๒๔๕๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 83–84. วันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2460
- ↑ "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง สร้างถนนตั้งแต่ที่ว่าการอำเภอทะเลน้อย ที่สร้างใหม่จนถึงริมทะเลน้อย เมืองนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 26 (0 ง): 1620. วันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2452
- ↑ 4.0 4.1 4.2 "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 38 (0 ก): 464–480. วันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2464
- ↑ "ประกาศ เรื่อง จัดเปลี่ยนแปลงท้องที่ในเขตมณฑลนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 40 (0 ก): 110–111. วันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2466
- ↑ "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ยกฐานะกิ่งอำเภอขึ้นเป็นอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (50 ง): 2661–2662. วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2490
- ↑ "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490
- ↑ "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนชื่ออำเภอและตำบลบางแห่ง พ.ศ. ๒๕๐๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 78 (33 ก): 382–385. วันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2504
- ↑ 9.0 9.1 ม. ศรีบุษรา (21 เมษายน 2565). "เปิดข้อสันนิษฐาน คำ "เขมร" ในชื่อบ้านนามเมืองแดน "ปักษ์ใต้"". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 14 มกราคม 2567.
((cite web)): ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "จะทิ้งพระ-สทิงพระ ชื่อบ้านนามเมืองภาษาเขมรเมืองใต้". คมชัดลึก. 17 กุมภาพันธ์ 2557. สืบค้นเมื่อ 14 มกราคม 2567.
((cite web)): ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
| อำเภอ |  | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ประวัติศาสตร์ |
| ||||||||||
| ภูมิศาสตร์ | |||||||||||
| เศรษฐกิจ |
| ||||||||||
| สังคม |
| ||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
