พระมหานามเถระ
ภาพวาดพระปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 สดับพระปฐมเทศนาในวันอาสาฬหบูชา
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อเดิม	มหานามพราหมณ์
ชื่ออื่น	พระมหานามเถระ
สถานที่เกิด	เมืองกบิลพัสดุ์
สถานที่บวช	ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน (วันแรม 3 ค่ำ เดือน 8)
วิธีบวช	เอหิภิกขุอุปสัมปทา
สถานที่บรรลุธรรม	ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน บรรลุพระอรหันต์พร้อมกับปัญจวัคคีย์ด้วยอนัตตลักขณสูตร
ฐานะเดิม
ชาวเมือง	เมืองกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ
บิดา	บิดาท่านเป็นพราหมณ์ 1 ใน 8 คนที่ทำนายลักษณะเจ้าชายสิทธัตถะ ในวันขนานพระนามหลังเจ้าชายประสูติได้ 5 วัน
วรรณะเดิม	พราหมณ์
การศึกษา	จบไตรเพท
สถานที่รำลึก
สถานที่	ธรรมเมกขสถูป, ธรรมราชิกสถูป (สถานที่บรรลุพระอรหันต์) ภายในป่าอิสิปตนมฤคทายวัน หรือสารนาถในปัจจุบัน
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

พระมหานามะ หรือ พระมหานามเถระ เป็นพระภิกษุสาวกของพระพุทธเจ้า เป็นหนึ่งในปัญจวัคคีย์ และพระอสีติมหาสาวก

พระมหานามะ เมื่อได้ตรัสรู้ธรรมแล้ว มีบทบาทสำคัญในการช่วยเผยแพร่พระพุทธศาสนาในช่วงต้นพุทธกาล ท่านดำรงอายุพอสมควรแก่กาลก็ดับขันธปรินิพพาน

พระมหานามะ เกิดในตระกูลพราหมณ์ในกรุงกบิลพัสดุ์ เดิมชื่อ “มหานามพราหมณ์”

เมื่อเจริญเติบโตขึ้น ท่านได้ศึกษาศิลปะวิทยาจนจบไตรเพทในสำนักพราหมณ์แห่งเมืองกบิลพัสดุ์

เนื่องด้วยพราหมณ์ผู้เป็นบิดาของท่าน เคยเป็นพราหมณ์ 1 ใน 8 คนที่ได้รับนิมนต์เข้ารับภัตตาหารในพระราชวังกรุงกบิลพัสดุ์ในวันขนานพระนามเจ้าชายสิทธัตถะ และได้ทำนายว่าเจ้าชายสิทธัตถะหากออกผนวชจะได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า บิดาของท่านจึงตั้งใจว่าหากเจ้าชายออกผนวชตนจะออกบวชตาม แต่ด้วยบิดาของท่านมีอายุมากแล้ว และเกรงว่าตนอาจจะอยู่ไม่ถึงวันที่เจ้าชายบรรลุเป็นพระอรหันต์ ท่านจึงสั่งเสียให้ลูกชายคือมหานามพราหมณ์ออกบวชหากเจ้าชายออกผนวชตามคำทำนาย โดยเมื่อเจ้าชายออกบวชท่านได้ตามโกณฑัญญะพราหมณ์และบุตรพราหมณ์ 108 จำนวน 3 คนออกบวชด้วย

ประวัติของท่านหลังจากนี้คล้ายคลึงกับประวัติท่านพระอัญญาโกณฑัญญะ

ดูเพิ่มได้ที่ พระอัญญาโกณฑัญญะ

พระมหานามะแม้จะเป็นหนึ่งใน 5 ของกลุ่มพระปัญจวัคคีย์ แต่หลังจากตรัสรู้ธรรมแล้ว ท่านไม่ปรากฏบทบาทสำคัญในทางพระพุทธศาสนาในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา แต่อย่างไรก็ดีท่านก็ถือว่าเป็นผู้มีส่วนสำคัญในการช่วยพระพุทธเจ้าเผยแพร่พระพุทธศาสนาในช่วงต้นพุทธกาล

ในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาไม่ระบุว่าท่านดับขันธปรินิพพานเมื่อใดและที่ใด แต่ท่านคงดำรงขันธ์อยู่พอสมควรแก่กาลจึงปรินิพพาน

1. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. (2525). ธรรมวิภาคปริเฉทที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 23. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการแผนกตำรา มหามกุฏราชวิทยาลัย.

• พระอัญญาโกณฑัญญะ
• ปัญจวัคคีย์

1. เว็บไซต์ 84000
2. เว็บไชต ธรรมะ เกตเวย์ เก็บถาวร 2009-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน