ระวังสับสนกับ สำนักการวางผังและพัฒนาเมือง หน่วยงานราชการสังกัดของกรุงเทพมหานคร

กรมโยธาธิการและผังเมือง

Department of Public Works and Town & Country Planning
ตรากรมโยธาธิการและผังเมือง
ภาพรวมหน่วยงาน
ก่อตั้ง	3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 (21 ปี)
หน่วยงานก่อนหน้า	กรมโยธาธิการ กรมการผังเมือง
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	224 ถนนพระรามที่ 9 แขวงห้วยขวาง เขตห้วยขวาง กรุงเทพมหานคร 10320 218/1 ถนนพระรามที่ 6 แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
งบประมาณต่อปี	25,121.8983 ล้านบาท (พ.ศ. 2559)[1]
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	พงศ์รัตน์ ภิรมย์รัตน์[2], อธิบดี ว่าที่ร้อยเอก ธีรพงศ์ ครุธดิลกานันท์, รองอธิบดี สุเมธ มีนาภา, รองอธิบดี พรรณรบ เตชะมังคลาภิวัฒน์, รองอธิบดี สมพร กาญจน์นิรันดร์, รองอธิบดี
ต้นสังกัดหน่วยงาน	กระทรวงมหาดไทย
เว็บไซต์	http://www.dpt.go.th

กรมโยธาธิการและผังเมือง (อังกฤษ: Department of Public Works and Town & Country Planning) เป็นหน่วยงานราชการสังกัดในกระทรวงมหาดไทย ตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 จากการรวมกรมโยธาธิการ และกรมการผังเมือง

กรมโยธาธิการและผังเมือง มีภารกิจเกี่ยวกับงานด้านการผังเมือง การโยธาธิการ การออกแบบ การก่อสร้างและการควบคุมการก่อสร้างอาคารดำเนินการและสนับสนุนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในด้านการพัฒนาเมือง พื้นที่ และชนบท โดยการกำหนดและกำกับดูแลนโยบายการใช้ประโยชน์ที่ดิน ระบบการตั้งถิ่นฐานและโครงสร้างพื้นฐาน รวมทั้งการกำหนดคุณภาพและมาตรฐานการก่อสร้างด้านสถาปัตยกรรม วิศวกรรม และการผังเมือง เพื่อให้มีสภาพแวดล้อมที่ดี เกิดมาตรฐานความปลอดภัยแห่งสาธารณชน ความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมืองและสิ่งปลูกสร้างตามระบบการผังเมืองที่ดี อันจะนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน

กรมโยธาธิการ เริ่มมีการจัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2432 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ^[3]กระทั่งในปี พ.ศ. 2435 ได้รับการยกฐานะเป็น "กระทรวงโยธาธิการ"^[4] ในปี พ.ศ. 2441 ได้มีการโอนกรมโยธาธิการ จากกระทรวงโยธาธิการไปรวมอยู่ในกรมสุขาภิบาล กระทรวงนครบาล และเปลี่ยนชื่อกรมสุขาภิบาล เป็นกรมนคราทร ไปสังกัดกระทรวงมหาดไทย ในปี พ.ศ. 2465 และเปลี่ยนชื่อเป็น กรมโยธาเทศบาล ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล กระทั่งเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2485 จึงได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็น กรมโยธาธิการ อีกครั้งหนึ่ง

สำนักผังเมือง ตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2505^[5] และเปลี่ยนชื่อเป็น กรมการผังเมือง เมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2538

จนกระทั่งมีการปฏิรูประบบราชการ เมื่อวันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2545 ^[6] จึงได้รวมภารกิจของกรมโยธาธิการ และกรมการผังเมืองเข้าด้วยกัน เป็น "กรมโยธาธิการและผังเมือง" สังกัดกระทรวงมหาดไทย

ตราสัญลักษณ์เป็นรูปวงกลม ประกอบด้วยเทพในศาสนาพราหมณ์ 4 องค์ คือ พระพรหม พระนารายณ์ พระศิวะ และพระพิฆเนศวร ด้านล่างมีชื่อ กรมโยธาธิการและผังเมือง ในกรอบวงกลมประกอบด้วยลวดลายไทย

กรมโยธาธิการและผังเมือง แบ่งส่วนราชการออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่

• สำนักงานเลขานุการกรม
• กองการเจ้าหน้าที่
• กองคลัง
• กองแผนงาน
• กองเผยแพร่และประชาสัมพันธ์
• กองนิติการ
• ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ
• สถาบันพัฒนาบุคลกรด้านการพัฒนาเมือง
• สำนักควบคุมการก่อสร้าง
• สำนักควบคุมและตรวจสอบอาคาร
• สำนักผังประเทศและผังภาค
• สำนักผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะ
• สำนักพัฒนามาตรฐาน
• สำนักวิศวกรรมการผังเมือง
• สำนักวิศวกรรมโครงสร้างและงานระบบ
• สำนักสถาปัตยกรรม
• สำนักสนับสนุนและพัฒนาตามผังเมือง
• กองออกแบบก่อสร้างพลับพลาพิธีและโครงการพิเศษ
• กองวิเคราะห์วิจัยและทดสอบวัสดุ
• สำนักงานจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่
• สำนักงานกองทุนจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่

• สำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด มีโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด (อำนวยการ ระดับสูง) เป็นหัวหน้าหน่วยงาน โดยแบ่งส่วนราชการออกเป็น 4 กลุ่มงาน ได้แก่
  • ฝ่ายบริหารงานทั่วไป
  • กลุ่มงานวิชาการโยธาธิการ
  • กลุ่มงานวิชาการผังเมือง
  • กลุ่มงานสนับสนุนการพัฒนาเมือง
  • ฝ่ายปฏิบัติการ

ให้กรมโยธาธิการและผังเมือง มีภารกิจเกี่ยวกับงานด้านการผังเมืองระดับต่างๆ การโยธาธิการ การออกแบบการก่อสร้างและการควบคุมการก่อสร้างอาคาร ดำเนินการและสนับสนุนองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นในด้านการพัฒนาเมือง พื้นที่ และชนบท โดยการกำหนดและกำกับดูแลนโยบายการใช้ ประโยชน์ที่ดิน ระบบการตั้งถิ่นฐานและโครงสร้างพื้นฐาน รวมทั้งการกำหนดคุณภาพและมาตรฐาน การก่อสร้างด้านสถาปัตยกรรม วิศวกรรม และการผังเมือง เพื่อให้มีสภาพแวดล้อมที่ดี เกิดมาตรฐาน ความปลอดภัยแห่งสาธารณชน ความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมืองและสิ่งปลูกสร้างตามระบบ การผังเมืองที่ดี อันจะนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยให้มีอำนาจหน้าที่ดังต่อไปนี้

1. ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยการผังเมือง กฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร กฎหมาย ว่าด้วยการขุดดินและถมดิน กฎหมายว่าด้วยการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่ และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง
2. วางและจัดทำผังเมืองประเภทอื่น ๆ ตามที่รัฐมนตรีหรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย หรือตามที่ส่วนราชการอื่นร้องขอ และดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองนั้น ๆ
3. ดำเนินการเกี่ยวกับการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อการวางผัง วิจัย ติดตาม ประเมินผล และพัฒนามาตรฐานด้านการผังเมืองและโยธาธิการ รวมทั้งการจัดทำเกณฑ์มาตรฐานและคู่มือ ด้านการผังเมืองและโยธาธิการ
4. ดำเนินการเกี่ยวกับการวางผัง ออกแบบ ควบคุมการก่อสร้าง บูรณะเมืองหรืออาคาร และสิ่งก่อสร้างของหน่วยงานของรัฐ
5. ให้บริการและคำปรึกษาเกี่ยวกับงานออกแบบ งานก่อสร้าง และงานที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ ของกรมแก่หน่วยงานต่าง ๆ
6. ดำเนินการเกี่ยวกับการออกแบบ การก่อสร้างและควบคุมอาคาร ก่อสร้างอาคาร และโครงสร้างพื้นฐาน รวมทั้งการบูรณะและบำรุงรักษา
7. ดำเนินการประสาน กำกับดูแล สนับสนุน และพัฒนาการดำเนินงานของหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้องเพื่อให้เป็นไปตามผังเมือง รวมทั้งกำกับตรวจสอบการใช้อำนาจตามกฎหมายว่าด้วยการผังเมือง ของเจ้าพนักงานท้องถิ่น
8. ดำเนินการพัฒนาระบบและบริหารข้อมูลการผังเมืองและโยธาธิการ
9. ดำเนินการพัฒนาขีดความสามารถบุคลากรของกรม องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น รวมทั้ง หน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ในด้านการผังเมืองและโยธาธิการ
10. ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกรมหรือตามที่รัฐมนตรี หรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย ^[7]

ด ค ก กระทรวงและองค์กรตามรัฐธรรมนูญของรัฐบาลไทย
กระทรวง	กระทรวงกลาโหม กระทรวงการคลัง กระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงคมนาคม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม กระทรวงพลังงาน กระทรวงพาณิชย์ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยุติธรรม กระทรวงแรงงาน กระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงอุตสาหกรรม สำนักนายกรัฐมนตรี
อดีต	กระทรวงทหารเรือ กระทรวงนครบาล กระทรวงโยธาธิการ กระทรวงวัง กระทรวงมุรธาธร กระทรวงพัฒนาการแห่งชาติ ทบวงมหาวิทยาลัย กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
องค์กรตามรัฐธรรมนูญ	ศาล ศาลปกครอง ศาลยุติธรรม ศาลทหาร ศาลรัฐธรรมนูญ องค์กรอิสระ คณะกรรมการการเลือกตั้ง กกต. ผู้ตรวจการแผ่นดิน สผผ. คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ป.ป.ช. คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน สตง. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ องค์กรอัยการ อัยการสูงสุด สนง.
หมวดหมู่ องค์กรตามรัฐธรรมนูญ