Iridijum
Izvor: Wikipedija
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | Iridijum, Ir, 77 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | VIIIB, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 22650 kg/m3, 6,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnobela 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 192,217 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 135 (180) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 137 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Xe]4f145d76s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 18, 32, 15, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni brojevi | 2, 3, 4, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | srednje bazni | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | regularna zidno centrirana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 2739 K (2466 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 4701 K (4428 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 8,52×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 605 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 26,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 1,47 Pa (2716 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 4825 m/s (293,15K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 2,20(Pauling) 1,55 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 130 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 19,7×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 147 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 880 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1680 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 2600 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 3800 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona, i.t.=przejście izomeryczne
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iridijum (Ir, latinski - iridium) - hemijski element, koji spada u prelazne metale. U periodnom sistemu elemenata nalazi se u 9. grupi i 6. periodi. Ime potiče od latinske riječi iris koja označava dugu. Otkriven je 1803. godine zajedno sa osmijumom, a otkrio ga je engleski naučnik Smithson Tennant.
Veoma težak, čvrst, krut metal srebreno-bijelog sjaja. Metali iz ove grupe se smatraju kao vrlo otporni na koroziju. Ispod 0,11 K (-273,24oC) pokazuje svojstva superprovodljivosti. Atomski broj iridijuma je 77, specifična težina 22,56 g/cm3, tačka topljenja 2466 °C. Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 3×10-6 ppm (eng. parts per million). Najvažniji mineral iridijuma je osmirid.
Obično se upotrebljava za pravljenje legura, kojima daje tvrdoću i krutost. Legura platine i iridijuma se koristi u pravljenju preciznih aparata, u medicini i mašinstvu. Do nedavno jedinica za masu (kilogram) se definisao kao cilindar visine i radijusa od 39 milimetara, a koji sadrži 90% platine i 10% iridijuma.
| H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||
| Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
| K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | As | Br | Kr | ||||||||||||||||
| Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Te | I | Xe | |||||||||||||||
| Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Rn | ||
| Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Uuq | Uup | Uuh | Uus | Uuo |
| Alkalijski metali | Zemnoalkalijski metali | Lantanoidi | Aktinoidi | Prijelazni metali | Slabi metali | Polumetali | Nemetali | Halogeni elementi | Plemeniti plinovi |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
