Zamek Gryf

nr rej. A/853/497 z 12.12.1958[1]
Najwyższa część ruin zamku o zachodzie słońca
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Proszówka
Rozpoczęcie budowy	XIII w.
Zniszczono	1799 (częściowe rozebranie)
Pierwszy właściciel	Konrad II Garbaty
Kolejni właściciele	Wacław IV Luksemburski Benesz Chuśnik Schaffgotschowie
Położenie na mapie gminy Gryfów Śląski Zamek Gryf
Położenie na mapie Polski Zamek Gryf
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek Gryf
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Zamek Gryf
50°59′33″N 15°25′17″E/50,992500 15,421389
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zamek Gryf (niem. Greiffenstein) – ruiny średniowiecznego zamku we wsi Proszówka, na wzgórzu (447 m n.p.m.) panującym nad drogą Gryfów Śląski – Mirsk (obecnie droga wojewódzka nr 361), 6 km na południe od Gryfowa i 2 km na północny wschód od Mirska.

Zamek wybudował w XIII wieku książę głogowski Konrad na miejscu dawnego grodu Bobrzan^[2]. Do końca XIV wieku znajdował się w rękach książąt świdnickich, później króla czeskiego Wacława IV^[2]. W 1419 roku stał się własnością rodu Schaffgotschów i pozostał w ich rękach do 1798 roku^[2]. W XVI i XVII wieku był powiększany i umacniany, między innymi poprzez dodawanie attyk do zamku górnego oraz rozbudowę zamku dolnego i bramy wjazdowej^[2]. Dwukrotnie był oblegany przez Szwedów, w 1639 roku zamek obronił się, lecz zdobyto go 1645 roku. Sto lat później w 1745 roku zajęły go wojska pruskie, a w roku 1778 był już silną twierdzą^[2]. W 1799 roku został częściowo rozebrany na materiał do budowy folwarku usytuowanego poniżej zamku^[2]. Od tego czasu pozostaje w ruinie. Obecnie zamek jest własnością prywatną.

Zamek składał się z trzech elementów: zamku górnego, zamku średniego i najmłodszego, a zarazem najsłabiej zachowanego zamku dolnego^[2]. Najwyższą część zamku wzniesiono na planie nieregularnego pięcioboku, na północ ulokowano zamek średni, natomiast zamek dolny zajmował największą, wschodnia część^[2]. W kaplicy na jednej ze ścian namalowany był swego czasu wizerunek dużego gryfa, od którego pochodzi nazwa zamku^[2].

Z pierwotnej substancji budowlanej zachowały się mury zamku górnego oraz fragmenty bramy i wieży wjazdowej na dolnym przedzamczu^[3].

• 
  Wejście do zamku, wiosna
• 
  Zamek późną jesienią
• 
  Wejście do górnego zamku
• 
  Zamek górny
• 
  Widok z daleka
• 
  Zamek Gryf na XIX-wiecznej litografii

• Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 401–402. ISBN 978-83-213-4158-3.
• o właścicielach zamku w:
  • * A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Dzieje wielkiego rodu z Europy Środkowej, Katowice 2024, ISBN 978-8367152-61-7

• • A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007, ISBN 978-83-923733-1-5 – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja

• Wratislaviae Amici: Zamek Gryf. wroclaw.hydral.com.pl. [dostęp 2011-02-11].
• Jakub Jagiełło: Zamek Gryf w Proszówce. www.ciekawe-miejsca.net. [dostęp 2011-02-11].
• Opis na zamki.pl
• Archiwalne materiały związane z zamkiem w bibliotece Polona