Zaczernie

wieś
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Zaczerniu(inne języki) (2024)
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Trzebownisko
Liczba ludności (2021)	4028[2]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	36-062[3]
Tablice rejestracyjne	RZE
SIMC	0664800[4]
Położenie na mapie gminy Trzebownisko Zaczernie
Położenie na mapie Polski Zaczernie
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zaczernie
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Zaczernie
50°05′34″N 21°59′51″E/50,092778 21,997500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zaczernie – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Trzebownisko^[4][5].

Wieś położona w powiecie przemyskim(inne języki), była własnością Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku^[6]. Prywatna wieś szlachecka, położona w województwie ruskim, w 1739 roku należała wraz z folwarkiem do klucza Łąka Lubomirskich^[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Zaczernie leży na północ od Rzeszowa, w odległości około 7 kilometrów od centrum miasta. Od południowego wschodu graniczy z Trzebowniskiem, od wschodu z Nową Wsią. Lotnisko w Jasionce stanowi północno-wschodnią granicę Zaczernia, natomiast od północy wieś sięga po Tajęcinę. Pomiędzy wsią i lotniskiem przebiega autostrada A4, a na zachodzie przebiega linia kolejowa nr 71 z przystankiem Zaczernie.

Teren Zaczernia znajduje się w obrębie południowej części Kotliny Sandomierskiej – największego makroregionu Podkarpacia. Leży w tzw. Zapadlisku Przedkarpackim. Położenie Zaczernia jest niezwykle interesujące, bowiem na jego terenie występują aż trzy jednostki geomorfologiczne. Północna część wsi o krajobrazie równin peryglacjalnych wchodzi jeszcze w głąb Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Dolina Czarnej leży z kolei w podregionie Rynny Podkarpackiej, której krajobraz determinują współczesne i stare tarasy akumulacyjne, zaś południowa część wsi posiada wyżynny, lessowy krajobraz, charakterystyczny dla Podgórza Rzeszowskiego.

Zaczernie położone jest w zasięgu zlewni rzeki Wisłok. Wewnętrzną sieć rzeczną tworzą: Czarna dopływ Mrowli i potok Suwarka. Grunty orne to w większości gleby łatwe do uprawy z piachem w górnych warstwach. Nazwa Zaczernie ma charakter topograficzny. Przyimek „za” wskazuje kierunek ruchu osadniczego, którego centrum stanowił Rzeszów. Na przestrzeni wieków nazwa ta była różnie zapisywana w zależności od przeobrażeń w polskim systemie fonetycznym i zmian w pisowni, np.: Zaczirne (1443), Zaczyrnye (1447). Najdawniejszym dokumentem wymieniającym nazwę wsi jest akt uposażenia kościoła parafialnego z Zaczerniu wydany przez Jana, dziedzica Rzeszowa i Staromieścia w dniu 29 czerwca 1439 roku. Nazwa wsi wywodzi się od Czarnej – rzeki, nad którą leży miejscowość. Wyraz ‘zaczernie’ oznacza więc miejsce położone za Czarną. Na początku określano w ten sposób zapewne jedynie teren, później osadę, a z czasem wieś. Jednym słowem, „Zaczernie ma swoje nazwisko od rzeczki Czarna, w której „czerniawa woda płynie”.

W listopadzie 1937 w Zaczerniu odsłonięto pomnik z figurą Matki Boskiej, na którym upamiętniono 79 zaczernian poległych w walkach o niepodległość Polski^[8].

Miejscowość jest siedzibą parafii Narodzenia NMP, należącej do dekanatu Głogów Małopolski, diecezji rzeszowskiej.

Na terenie wsi znajdują się m.in.:

• szkoła podstawowa i przedszkole,
• bieżnia korkowa
• remiza Ochotniczej Straży Pożarnej,
• kościół,
• stary browar, należący do Zakładów Piwowarskich w Leżajsku (nieczynny),
• Zakłady Optyczne B&M OPTIK Sp. z o.o.,
• Muzeum Regionalne, mieszczące się w Domu Ludowym
• apteka.

We wsi aktywnie działają:

• Orkiestra Dęta,
• zespół śpiewaczy Żytnioki,
• ochotnicza straż pożarna,
• Towarzystwo Przyjaciół Zaczernia,
• Koło Gospodyń Wiejskich,
• parafialny oddział Caritas,
• Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży,
• Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie Agape
• Grupa taneczna "FENIX".
• piłkarski Klub Sportowy Zaczernie założony 25 sierpnia 1947 (barwy czerwono-zielone). W sezonie 2021/2022 swoje mecze rozgrywa w klasie okręgowej grupy Rzeszów^[9]

Do najciekawszych form działalności ww. organizacji należą: kultywowanie tradycji bożonarodzeniowych i wielkanocnych, dożynki, organizacja Dnia Seniora, Św. Mikołaja, spektakli teatralnych, bali, pomoc rodzinom wielodzietnym i osobom niepełnosprawnym, promowanie talentów oraz zdrowego żywienia.

• Urząd Gminy Trzebownisko. [w:] Sołectwo Zaczernie [on-line]. [dostęp 2012-10-30].
• L. Pietraszek, Zaczernie dawniej i dziś. Środowisko geograficzno- historyczne, b. d.,Rzeszów 1988, s. 9.

• Zaczernie 2, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 218 .