United States Submarine Force

Prezydent

Sekretarz obrony

Biuro sekretarza obrony

Sekretarz marynarki

Sekretariat marynarki

Szef Operacji Morskich

Biuro szefa operacji

Dowódca Floty Atlantyku / Pacyfiku

Dowódcy rodzajów broni

Dowódcy eskadr okrętów / skrzydeł powietrznych

oficerowie dowodzący

dowódcy okrętów

dowódcy okrętów

Prezydent

Sekretarz obrony

Przewodniczący Połączonego Kolegium Szefów Sztabów

Głównodowodzący Połączonego Dowództwa

Dowódca komponentu morskiego

Dowódca Floty

Dowódca ZOP na lądzie

Dowódca zespołu zadaniowego

Dowódca okrętów podwodnych na lądzie

Dowódca grupy zadaniowej

oficerowie dowodzący

dowódcy okrętów

dowódcy okrętów

Standardowo nazwy wszystkich amerykańskich okrętów składają się z trzech członów: stałego prefiksu określającego przynależność państwową - akronimu USS oznaczającego United States Ship, indywidualnej nazwy jednostki oraz hull number - numeru kadłuba w postaci składającego się z liter i cyfr kodu alfanumerycznego. Nazwy indywidualne okrętów mogą się powtarzać, jednakże alfanumeryczne numery kadłuba oraz kombinacja nazwy indywidualnej i hull number są niepowtarzalne.

Historycznie, wszystkie amerykańskie okręty podwodne numerowane są narastająco w jednej pojedynczej serii liczonej od 1 - z wyjątkiem sześciu jednostek specjalnych - aż do momentu wprowadzenia do służby USS "Seawolf", który otrzymał numer SSN-21. Oryginalnie nr 21 oznaczał koncepcję konstrukcji: Submarine for the 21st Century (okręt podwodny na XXI wiek). W efekcie, oznaczenie SSN-21 zostało adaptowane jako hull number jednostki, choć narusza to instrukcję sekretarza marynarki z 1920 roku ustalającą system numerowania okrętów^[1]. Pierwszym okrętem o numerze SS-21 była "Barracuda", której nazwe zmieniono później na F-2, przyjęta do służby w roku 1912 i wycofana z floty w roku 1922^[1]. Wszystkie okręty poza 3 jednostkami typu Seawolf, numerowane są w kolejności narastająco, według standardowego wzoru.

Obok cyfr, w hull number występuje również kod literowy, klasyfikujący okręty pod względem rodzaju. Historyczne i aktualne akronimy przedstawia tabela^[2], przy czym akronimy te używane są w nomenklaturze również dla określania rodzajów okrętów obcych flot, a niektóre z nich weszły do standardowej nomenklatury Sojuszu Północnoatlantyckiego:

Nazwy okrętów podwodnych mają kilka źródeł. Pierwszy okręt podwodny US Navy "Holland" (SS-1) w 1900 roku otrzymał nazwę zgodną z nazwiskiem swojego konstruktora Johna Hollanda. Kolejne okręty otrzymywały nazwy gatunków ryb aż do roku 1911, kiedy nazwy zastąpiono kodem alfanumerycznym składającym się z litery oraz cyfry (np. H-1 (SS-28))^[1]. W tym wzorze, literowy człon kodu, określał typ okrętu. Ten schemat był kontynuowany aż do 1933 roku, kiery powrócono do nazw pochodzących od ryb. Po I wojnie światowej nazwy alfanumeryczne zaczęły być ponownie używane dla małych jednostek typu T (trening, w rzeczywistości typ AA-1) oraz K (hunter killer), jednostki te jednak również otrzymały wkrótce nazwy pochodzące od ryb^[1]. Międzywojenne jednostki zasadniczo jednak kontynuowały nazewnictwo ryb i innych form życia morskiego, aż do 1971 roku, kiedy wiceadmirał Hyman Rickover, kierujący programem napędu jądrowego marynarki, zapoczątkował nazywanie okrętów myśliwskich nazwiskami byłych członków Kongresu, korzy wspierali program jądrowy marynarki^[1]. Cztery jednostki SSN (Submersible Ship Nuclear) otrzymały w związku z tym nazwy "Glenard P. Lipscomb", "L. Mendel Rivers", "Richard B. Russell" oraz "William H. Bates".

Źródła nazw okrętów myśliwskich zmieniły się w 1974 roku, kiedy począwszy od USS "Los Angeles" (SSN-688) zaczęto stosować nazwy miast. W 1983 roku jednak, sekretarz marynarki John Lehman zarządził iż będący w budowie SSN-709 otrzyma nazwę USS "Hyman G. Rickover", na cześć uznawanego za "ojca floty nuklearnej" admirała, którego w 1982 roku sekretarz marynarki zmusił do przejścia na bardzo późną emeryturę^[3][a]. W rzeczywistości decyzja Lehmana zamierzała do uniemożliwienia Kongresowi nadania imienia Rickovera jednemu z lotniskowców^[1]. Kiedy nadawano nazwę SSN-21, nastąpił chwilowy powrót do nazw ryb i nadano mu nazwę Seawolf, będącą anglojęzycznym określeniem zębacza pasiastego, jednak już następny okręt SSN-22 otrzymał nazwę na cześć stanu Connecticut^[b], zaś trzeci i ostatni okręt typu Seawolf - SSN-23 - ponownie otrzymał imię żyjącej osoby, byłego prezydenta Jimmy Cartera.

Odmienny schemat przyjęło nazewnictwo podwodnych strategicznych okrętów rakietowych. 41 okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon otrzymało nazwy pochodzące od nazwisk "słynnych Amerykanów", choć kilku z nich nigdy nie było na terytorium kolonii amerykańskich bądź USA. W rzeczywistości były to osoby w jakiś sposób zasłużone dla Stanów Zjednoczonych^[4]. Wśród nich znalazł się Kazimierz Pułaski, na którego cześć został nazwany SSBN-633. Schemat nazewniczy zmienił się z momentem rozpoczęcia budowy okrętów rakietowych systemu Trident w 1976 roku, które począwszy od USS "Ohio" (SSBN-726) zaczęły otrzymywać nazwy "stanów unii". Nazwy stanów zarezerwowane były uprzednio dla najsilniejszych okrętów US Navy - pancerników, a następnie krążowników (CGN 36-41), a zmiana w tym zakresie, odzwierciedla w jakimś sensie zmianę wagi przykładanej przez Stany Zjednoczone do poszczególnych klas okrętów. Wyjątek w tym zakresie został ustanowiony 27 września 1983 roku, kiedy SSBN-730 którego oryginalnie nazwano na cześć stanu Rhode Island, po śmierci senatora Henry'ego Martina "Scoop" Jacksona otrzymał jego imię, zaś nazwę Rhode Island przeniesiono na okręt SSBN-740^[4]. Zapoczątkowana okrętami Trident tradycja nadawania jednostkom podwodnym nazw stanów, ma swoją kontynuację w najnowszych jednostkach myśliwskich typu Virginia. Zwodowany 16 sierpnia 2003 roku okręt wiodący tego typu USS "Virginia" (SSN-774) otrzymał nazwę 47 w kolejności alfabetycznej stanu. Kolejne wchodzące aż po dziś do służby jednostki tego typu, kontynuują tą zasadę nazewniczą.

Podstawową misją okrętów typu Ohio jest służba w ramach amerykańskiego systemu odstraszania nuklearnego. Czternaście jednostek SSBN amerykańskiej marynarki wojennej zapewnia ponad połowę potencjału strategicznego odstraszania nuklearnego Stanów Zjednoczonych w zakresie liczby przenoszonych głowic nuklearnych^[4]. Okręty podwodne przenoszące odpalane spod wody rakietowe pociski balistyczne (Submarine-launched Ballistic Missile – SLBM) stanowią podstawowy element amerykańskiej strategicznej triady nuklearnej. Związane jest to z tradycyjnym w Stanach Zjednoczonych postrzeganiem systemu SLBM jako najmniej wrażliwego na pierwsze, choćby zaskakujące, uderzenie jądrowe przeciwnika – a przez to "lepszego" systemu strategicznego odstraszania^[5]. Element ten – określany pierwotnie jako "system FBM" (Fleet Ballistic Missile) – rozwinął się w Stanach Zjednoczonych w latach pięćdziesiątych XX wieku, po żywiołowej dyskusji w kręgach związanych z marynarka wojenną – z jednej strony, oraz w toku rywalizacji z amerykańskimi siłami powietrznymi – z drugiej. Rozwinięty dzięki poparciu Szefa Operacji Morskich US Navy Arleigha Burkego strategiczny program Polaris doprowadził do powstania w ramach marynarki najpotężniejszego amerykańskiego systemu jądrowego^[6]. Uzbrojone początkowo w pociski Polaris A-1, a następnie A-2, A-3 i w końcu Poseidon C-3, kolejne typy amerykańskich okrętów podwodnych stanowiły trzon nie tylko jądrowych sił odwetowych amerykańskiej marynarki, lecz także całych Stanów Zjednoczonych. Zmieniająca się w aspekcie militarnym sytuacja strategiczna w ramach zimnej wojny, a zwłaszcza postęp technologiczny sowieckiego systemu jądrowego oraz antybalistycznego, doprowadziła do konstatacji konieczności opracowania zarówno nowej generacji okrętów podwodnych Trident, jak też przeznaczonych dla nich nowych pocisków SLBM. Docelowym systemem rakietowym w ramach systemu ULMS / Trident był system UGM-133 Trident II D-5. Każdy okręt typu Ohio pozostający w służbie strategicznej, może przenosić 24 pociski tego typu o zasięgu 11.000 kilometrow, po 8 głowic każdy. Wszystkie dwadzieścia cztery pociski jednego okrętu, mieszczące w sumie do 192 głowic, w wersji W88 o mocy 475 kt, posiadają łączną maksymalną moc eksplozji 91 megaton. Dla porównania, wszystkie amerykańskie bomby lotnicze zrzucone podczas II wojny światowej na Europę i Japonię miały łączną moc 2 megaton^[7].

Działalność operacyjna amerykańskich myśliwskich okrętów podwodnych obejmuje zbieranie danych wywiadowczych oraz szkolenie w zakresie zwalczania okrętów podwodnych (ZOP). W wypadku wojny, pierwszoplanową misją tych okrętów będą operacje przeciwko nieprzyjacielskim okrętom myśliwskim i strategicznym okrętom rakietowym, a także prowadzenie działań przeciwko nieprzyjacielskim okrętom nawodnym, wykonywanie ataków na cele lądowe oraz operacje minowe^[1]. Zakończenie zimnej wojny, rozumianej jako rywalizacja między dwoma przeciwstawnymi blokami ideologiczno-wojskowymi, zmieniło warunki działania okrętów podwodnych, nie zniweczyło jednakże ich roli. Przeciwnie – zmiany sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej oraz ogólnowojskowej na świecie rozszerzyły zakres stawianych im zadań, zmodyfikowało ich rolę oraz zwiększyły zainteresowanie tym rodzajem broni na świecie. Pierwszym znakiem nowych zastosowań okrętów podwodnych po zakończeniu zimnej wojny był udział 9 jednostek typu Los Angeles w I wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 roku, podczas której dwa z nich wystrzeliły pociski manewrujące Tomahawk SLCM na ważne cele w Iraku^[8]. 19 stycznia tego roku USS "Louisville" został pierwszym w historii okrętem podwodnym, który wystrzelił pociski manewrujące woda-ziemia podczas operacji bojowej. Odpalił wówczas pięć pocisków TLAM (Tomahawk Land Attack Missile), wspierając sojuszniczą operację powietrzną nad Irakiem "Desert Storm". Była to jednocześnie pierwsza operacja bojowa amerykańskich okrętów podwodnych od zakończenia II wojny światowej^[9]. "Louisville" wystrzelił następnie trzy kolejne pociski z Morza Czerwonego, po czym 6 lutego 1991 roku został zmieniony na tej pozycji przez USS "Chicago"^[9]. Drugą jednostką, która odpaliła pociski manewrujące w ramach tej operacji, był USS "Pittsburgh", który wystrzelił 4 pociski TLAM^[10]. Te pierwsze strzały, jakkolwiek przeprowadzone zostały z sukcesem, obarczone były problemami z zakresu dowodzenia i kontroli^[10]. 8 lat później (16-19 grudnia 1998), wystrzelone z USS "Miami" pociski TLAM rozpoczęły operację "Desert Fox"^[10]. W marcu 1999 roku okręty podwodne kilku państw NATO wzięły udział w operacji "Allied Force", wspierając działania Sojuszu Północnoatlantyckiego w Kosowie^[10], podczas której amerykańskie i brytyjskie okręty podwodne odpaliły z Adriatyku blisko 1/4 użytych wówczas pocisków TLAM^[11].

Podczas tych operacji okręty podwodne przez długi czas przebywały na głębokości peryskopowej, co było tyleż novum w ich operacjach, ileż rozwiązaniem nieszablonowym, podkreśla to jednakże wzrost rangi okrętów podwodnych w nowej dla nich roli we współczesnych konfliktach zbrojnych oraz militarnych operacjach reagowania kryzysowego^[10]. Po atakach z 11 września 2001 roku, w marcu i kwietniu 2003 roku, 12 jednostek typu Los Angeles wzięło udział w operacji "Iraqi Freedom" – każdy z tych okrętów odpalił pociski TLAM^[8]. W związku ze wzrostem zagrożenia terroryzmem morskim, Sojusz Północnoatlantycki rozpoczął operację "Active Endeavour" na Morzu Śródziemnym, która w drodze stałego patrolowania oraz monitorowania tego obszaru ma pomóc w zapewnieniu bezpieczeństwa statkom cywilnym w rejonie Cieśniny Gibraltarskiej i Morza Śródziemnego oraz ochrony przed atakami terrorystycznymi^[12].

Odmiennie wyglądają zadania amerykańskiej floty strategicznych okrętów rakietowych, stanowiącej podstawę systemu odstraszania jądrowego, która zgodnie ze słowami byłego sekretarza obrony Williama Perrego jest praktycznie niewykrywalna podczas patrolu, najtrudniejsza do zniszczenia oraz stanowi najbardziej odporny element triady nuklearnej^[4]. Znaczna część floty tych okrętów jest w każdym momencie w patrolu, a wszystkie okręty SSBN które w konkretnej chwili nie znajdują się na patrolu bądź w długoterminowym remoncie w stoczni, w razie kryzysu mogą być szybko wysłane w morze^[4]. Amerykańskie okręty podwodne systemu Trident posiadają 170 metrów długości, każdy z nich może przenosić 24 pociski zdolne dostarczyć głowice termojądrowe na odległość tysięcy mil morskich. Każda z tych głowic może wywołać eksplozję termonuklearną o sile wielokrotnie przekraczającej moc wybuchu bomby atomowej zrzuconej na Hiroszimę, w odległości nie większej niż 90–120 metrów od celu^[13]. Taka zdolność destrukcji jest kulminacją dziesięcioleci rozwoju technologicznego i sześciu generacji pocisków: Polaris A1, Polaris A2, Polaris A3, Poseidon, Trident I oraz Trident II. Podobnie, jak już dziesięciolecia temu okręty systemu Polaris, odbywające patrole na Atlantyku i Pacyfiku okręty podwodne systemu Trident, spełniają tylko jedną misję – gotowości do odpalenia wszystkich bądź niektórych przenoszonych przez nie pocisków, w każdym czasie w którym będzie to wymagane^[13]. Wypełnienie tej misji wymaga przede wszystkim niezawodnego działania najrozmaitszych technologii.

Schemat patroli amerykańskich okrętów SSBN został ustanowiony przez system Polaris. Patrole okrętów tego systemu z powodu krótkiego zasięgu pocisków ograniczone były początkowo do Morza Norweskiego. Standardową praktyką były tworzone przez trzy okręty jednocześnie "łańcuchy"^[13]. Każdemu łańcuchowi przydzielone były dwa zestawy celów, które były "przenoszone" z jednego okrętu na drugi, w połowie jego patrolu. Trzeci okręt pełnił w tym czasie rolę jednostki wsparcia (w tym zaopatrzenia) oraz przejmował pierwszy zestaw celów, w chwili gdy pierwsza jednostka łańcucha wracała z patrolu^[13]. W ten sposób, trzy okręty zapewniały ciągłe pokrycie dwóch zestawów celów^[13]. Wszystkie następne amerykańskie systemy FBM – wliczając w to systemy z pociskami o większym zasięgu operujące na Atlantyku i Pacyfiku – działają w oparciu o tę samą procedurę operacyjną^[13]. System łańcuchów wymaga wysokiego poziomu standaryzacji, gdyż wszystkie okręty łańcucha muszą być wyposażone w taką samą liczbę głowic tego samego typu^[13].

Prowadzony w latach 50. pogram pierwszych jednostek SSBN typu George Washington, utorował drogę koncepcji dwóch wymiennie przejmujących okręt załóg. 1 lipca 1958 roku, 14 eskadra okrętów podwodnych (SUBRON-14) pod dowództwem kapt. Norvella Warda otrzymała zadanie opracowanie operacyjnej doktryny użycia dwóch załóg dla okrętów SSBN. Opracowany przez nią system dwóch załóg dla każdego pojedynczego okrętu podwodnego zakładał posiadanie przez każda jednostkę załogi "złotej" oraz "niebieskiej"^[14]. Każda z tych załóg miała przebywać na patrolu przez 180 dni rocznie – podczas gdy jedna załoga odbywała sześćdziesięciodniowy patrol, druga pozostawała na lądzie, przygotowując się do wyjścia na patrol po powrocie pierwszej załogi. System ten zapewnia bardzo sprzyjające warunki do treningu na lądzie oraz spędzania dużej ilości czasu z rodzinami przed wyjściem w morze. Po powrocie do bazy jednej załogi, okręt przejmowany jest przez drugą załogę. Podczas gdy poprzednia załoga okrętu może odpoczywać po patrolu i szkolić się, załoga która przejęła okręt przygotowuje jednostkę do wyjścia w morze po czym prowadzi okręt na następny patrol^[14].

Przez pierwsze 15 lat zimnej wojny amerykańskie okręty podwodne były obsługiwane przez relatywnie wąską elitę, w całości dobrowolną grupę. W konsekwencji zakrojony na szeroka skalę program okrętów Polaris doprowadził do powstania problemu obsady jednostek^[15]. US Navy bowiem musiała w ciągu sześciu lat zapewnić 82 załogi o najwyższym stopniu wyszkolenia, po 136 osób każda, plus załogi dla dwudziestu nowych okrętów myśliwskich – po około 100 osób na każdą jednostkę^[15]. Stało się to wąskim gardłem programu, powodem przeprowadzenia bardzo trudnego naboru, w którym do służby na nowych jednostkach podwodnych w latach 60. XX wieku przyjmowano nieraz starszych oficerów i marynarzy. W rzeczywistości, z powodu braku wystarczającej liczby personelu o odpowiedniej jakości, okręty podwodne często musiały wychodzić w morze z załogami w znaczącej części składającymi się z nowo przyjętych członków^[16]. W tej sytuacji, fakt uniknięcia przez amerykańską flotę tego czasu poważnych wypadków, świadczy o jakości kadry oficerskiej okrętów oraz o poziomie szkolenia – przede wszystkim w bazie New London^[16].

United States Navy posiada 8 stałych baz będącymi portami macierzystymi okrętów podwodnych - największymi z nich są główna baza strategicznych rakietowych okrętów podwodnych na wschodnim wybrzeżu Naval Submarine Base Kings Bay w stanie Georgia oraz jej odpowiednik nad Pacyfikiem - Naval Base Kitsap na półwyspie Kitsap w pobliżu Bremerton w stanie Washington. Portem macierzystym wielu amerykańskich podwodnych jest także największa baza marynarki i prawdopodobnie największa na świecie Naval Station Norfolk w Norfolk w stanie Wirginia, a ponadto Naval Submarine Base New London w Groton w stanie Connecticut, Joint Base Pearl Harbor-Hickam na Hawajach, Naval Base San Diego w Kalifornii, Portsmouth Naval Base w stanie New Hampshire oraz Naval Base Guam na wyspie Guam na Marianach. Bazy te są portami macierzystymi dla amerykańskich okrętów podwodnych, aczkolwiek kilka z nich nie ma na stale przydzielonych portów macierzystych^[17].

Od 1956 roku, Stany Zjednoczone nie produkują okrętów podwodnych z napędem innym niż jądrowy, mimo posiadania odpowiedniego potencjału naukowo-technicznego, przemysłowego oraz technologicznego. Związane jest to z przyjętymi założeniami operacyjno-taktycznymi, a także obowiązującą doktryną użycia okrętów tej klasy i globalnym zasięgiem operacji. Mimo że zwłaszcza po zakończeniu zimnej wojny istnieje w USA odczuwalny nacisk na wznowienie produkcji tego rodzaju okrętów, zarówno ze strony lobby przemysłowego i politycznego, a także z wielu kręgów samej US Navy, marynarka wojenna odmawia wznowienia ich produkcji, obawiając się przede wszystkim, iż mogłoby to uszczuplić środki finansowe na budowę okrętów z napędem jądrowym^[18]. Marynarka odmawia także zgody na produkcję okrętów podwodnych z napędem konwencjonalnym także dla odbiorców zagranicznych, w tym Izraela, Australii, czy Tajwanu, obawiając się wypływu za granicę amerykańskich technologii podwodnych^[18]. Mimo nawet faktu, ze amerykańskie urządzenia są instalowane w konstrukcjach podwodnych innych państw, np. we francuskich okrętach podwodnych typu Scorpène^[19].

W okresie zimnej wojny, okręty podwodne z napędem nuklearnym budowały w Stanach Zjednoczonych państwowe stocznie Mare Island i Portsmouth Naval Shipyard, większość jednak okrętów wybudowały stocznie prywatne - największy amerykański dostawca okrętów tej klasy, Electric Boat w Groton w stanie Connecticut, Newport News w Newport News w stanie Wirginia, New York Shipbuilding w Camden w stanie New Jersey, Fore River Shipyard w Quincy (Massachusetts) i Ingalls Shipbuilding w Pascagouli w stanie Missisipi^[20]. Od 1974 roku jednak, budowę okrętów podwodnych z napędem jądrowym prowadzą w Stanach Zjednoczonych jedynie dwie stocznie: Electric Boat i Newport News. Tylko one bowiem, dysponują aktualnie urządzeniami i certyfikatami niezbędnymi dla budowy okrętów z napędem nuklearnym, przy czym o ile Electric Boat jest wyspecjalizowana wyłącznie w budowie okrętów podwodnych, o tyle Newport News jest także jedyną amerykańska stocznią budującą lotniskowce z tego rodzaju napędem^[21]. Inne stocznie mogą jednak prowadzić pozostałe - poza budową - prace przy okrętach podwodnych, jak przedstawiono w tabeli^[22]. Zestawienie, obok remontów generalnych, wymiany paliwa nuklearnego oraz dezaktywacji okrętów po wycofaniu ze służby, obejmuje także inspekcje i modernizacje systemów okrętów połączone z umieszczeniem jednostek w doku (Selected Restricted Availability - SRA), oraz depot modernization period (DMP) - będący pierwszym dużym przeglądem (trwającym zwykle 12 do 16 miesięcy) nowo wybudowanych jednostek których celem jest ich pierwsza modernizacja^[22].

Siedem stoczni budowało w przeszłości okręty podwodne z napędem nuklearnym, przy czym ich budowa angażowała znaczną część całej amerykańskiej gospodarki. Największe tempo budowy miało miejsce w latach 60. dwudziestego wieku, tragedia Threshera spowodowała jednak znaczne zaostrzenie rygorów, a stopniowe zmniejszanie się zapotrzebowania na nowe okręty spowodowało z czasem spadek liczby przedsiębiorstw będących dostawcami komponentów do budowy okrętów. Toteż liczba dostawców krytycznych komponentów nuklearnych spadła z 14 w latach 60. do 4 współcześnie^[22].

W tabeli przedstawiono lata budowy okrętów podwodnych z napędem nuklearnym przez poszczególne stocznie, oraz liczby zbudowanych okrętow każdej z nich, przy czym zestawienie to nie obejmuje aktualnie produkowanych w Electric Boat i Newport News okrętów typu Virginia. Relacje marynarki z tymi prywatnymi stoczniami opierają się na kontraktach cywilnoprawnych zawieranych w oparciu o przedstawiane przez stocznie oferty, których wybór uwzględnia cenę i inne kryteria. Umowa zawierana jest zwykle przez Naval Sea Systems Command (NAVSEA) i jest administrowana przez inspektora budowy, konwersji i remontów rezydującego w każdej z tych stoczni. Amerykańska marynarka wojenna jest jednak także właścicielem stoczni państwowych kierowanych przez wysokich rangą oficerów oraz zatrudnione przez rząd osoby cywilne. Cywile są też podstawową grupą pozostałych pracowników tych stoczni^[22]. Stocznie marynarki działają w oparciu o komercyjne procedury, jednakże nie zawierają umów w tradycyjnym rozumieniu z rządem. NAVSEA jest także podmiotem administrującym tymi stoczniami, które nie budują obecnie okrętów podwodnych, przeprowadzając jednak ich remonty i inne czynności, które wykraczają poza możliwości obsługi technicznej prowadzonej w bazach marynarki. Stocznie te zapewniają również zespoły ludzkie, które są w stanie wykonywać niektóre naprawy i modyfikacje okrętów bazach marynarki i innych oddalonych od stoczni miejscach^[22],

Marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych ma dwa oficjalne muzea poświęcone okrętom podwodnym i wojnie podwodnej:

• Nautilus (SSN 571), Historical Ship Nautilus, Submarine Force Museum w bazie marynarki w Groton
• Naval Undersea Museum w Keyport w stanie Waszyngton

Oprócz muzeów oficjalnych, w Stanach Zjednoczonych funkcjonuje cały szereg muzeów prywatnych, zarządzanych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub różnego rodzaju inne instytucje.

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). ABC-CLIO, marzec 2007. ISBN 1-8510-9563-2. Brak numerów stron w książce
• Frank von Hippel, Oleg Bukharin, Timur Kadyshev, Eugene Miasnikov, Pavel Podvig: Russian Strategic Nuclear Forces. The MIT Press, 2004. ISBN 0-26266-1810. Brak numerów stron w książce
• Norman Friedman: U.S. Submarines through 1945: An Illustrated Design History. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 978-1-55750-263-6. Brak numerów stron w książce
• Norman Friedman, James L. Christley: U.S. Submarines Since 1945: An Illustrated Design History. Naval Institute Press. ISBN 1-55750-260-9. Brak numerów stron w książce
• Norman Polmar: Cold War Submarines, The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines. K. J. More. Potomac Books, Inc, 2003. ISBN 1-57488-530-8. Brak numerów stron w książce
• Norman Polmar: The American submarines. Annapolis, Md.: Nautical Aviation Pub. Co. of America, 1981. ISBN 0-933852-14-2. Brak numerów stron w książce
• Norman Polmar: The Naval Institute Guide to the Ships and Aircraft of the U.S. Fleet (16th ed). Naval Institute Press. ISBN 1-55750-686-8. Brak numerów stron w książce
• Thomas Wildenberg, Norman Polmar: Ship killer: a history of the American torpedoes. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2010, s. 102-114. ISBN 978-1-59114-688-9.
• John Birkler, John F. Schank, Giles K. Smith, Fred Timson, James Chiesa, Marc Goldberg, Michael G. Mattock, Malcolm MacKinnon: The U.S. Submarine Production Base. An Analysis of Cost, Schedule, and Risk for Selected Force Structures. RAND Corporation, 1994. s. 17-21. [dostęp 2012-03-16]. (ang.).
• Graham Spinardi: From Polaris to Trident: the development of US Fleet ballistic missile technology. Cambridge [England]: Cambridge University Press, 1994. ISBN 0-521-41357-5. Brak numerów stron w książce
• Commander, Submarine Force. Commander, Submarine Force. [dostęp 2010-04-19]. (ang.).
• United States Submarine Force Organisation. Underwater Warfare. [dostęp 2010-04-19]. (ang.).
• Blaine G. Duffley: The Case for sea and air-launched cruise missiles in Canadian forces. Canadian Forces College, 24 kwietnia 2008. [dostęp 2011-06-10]. (ang.), (fr.)
• USS "George Washington" (SSBN-598) Nation's First Boomer. Undersea Warfare. [dostęp 2010-03-16]. (ang.).