Szkoła Sztuk Pięknych
w Warszawie

Wnętrze Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, obraz Marcina Zaleskiego (1858)
Data założenia	1844
Data likwidacji	1932 (przekształcona w Akademię Sztuk Pięknych)
Typ	artystyczny
Państwo	Polska
Adres	Warszawa
brak współrzędnych

Szkoła Sztuk Pięknych – uczelnia artystyczna, otwarta w Warszawie w 1844 i przyłączona do Gimnazjum Realnego. Posiadała trzy wydziały: architektury, rzeźby i malarstwa. Wcześniej, w latach 1816–1831, na Uniwersytecie Warszawskim działał Oddział Sztuk Pięknych.

Po reformie cesarza Mikołaja I w 1851 program nauczania ograniczono do przedmiotów czysto fachowych. Studenci uczelni wzięli walny udział w manifestacjach patriotycznych w latach 1860–1861 i w powstaniu styczniowym, co doprowadziło do likwidacji szkoły w 1864.

W 1865 powstała Klasa Rysunkowa, od 1871 zwana „Szkołą Wojciecha Gersona” (od nazwiska jej wieloletniego kierownika i profesora)^[1] pod kierownictwem Cypriana Lachnickiego, w której nauczali także m.in. January Suchodolski, Józef Simmler, Aleksander Lesser i Aleksander Kamiński.

Szkoła Sztuk Pięknych powstała ponownie jako uczelnia prywatna z inicjatywy malarza Kazimierza Stabrowskiego, Teodora Dunina, ordynata hrabiego Adama Krasińskiego i ordynata hrabiego Maurycego Zamoyskiego. Założono Komitet Organizacyjny, który opracował w języku rosyjskim statut powstającej uczelni, zatwierdzony przez władze carskie w 1902. Otwarcie szkoły miało miejsce 17 marca 1904 w budynku przy ul. Wierzbowej 8 w Warszawie. Na czele rady pedagogicznej stanął Kazimierz Stabrowski, w jej skład weszli Konrad Krzyżanowski, Ferdynand Ruszczyc, Karol Tichy i Xawery Dunikowski, następnie dołączyli Tomasz Pajzderski i Edward Trojanowski. Uczniowie byli przyjmowani do klas ogólnych, następnie kierowani do pracowni kierunkowych. Od 1905 uczelnia zabiegała o plac pod budowę własnej siedziby, rok później magistrat wyraził zgodę na dzierżawę gruntu przy ul. Nadbrzeżnej (obecnie Wybrzeże Kościuszkowskie). Od początku uczelnia miała problemy finansowe, składki społeczne spływały nieregularnie, a sytuację pogarszał konflikt pomiędzy Komitetem Opiekuńczym a Kazimierzem Stabrowskim, który ustąpił ze stanowiska 11 marca 1909. Nowym dyrektorem został Stanisław Lentz, a szkoła zaczęła otrzymywać subsydium od magistratu. W latach 1912–1914 Eugenia Kierbedź z własnych funduszy wybudowała gmach zaprojektowany przez Alfonsa Graviera i podarowała szkole. Podczas I wojny światowej władze skonfiskowały gmach, urządzając w nim lazaret. Po wejściu Niemców do Warszawy szpital zlikwidowano i dzięki staraniom prezesa Komitetu Opiekuńczego Stanisława Lubomirskiego z dniem 16 listopada 1915 wznowiono zajęcia. Uczniowie mieli do wyboru trzy pracownie malarskie, Miłosza Kotarbińskiego, Edwarda Trojanowskiego i Stanisława Lentza, pracownię rzeźbiarską Edwarda Wittiga, lekcje anatomii prowadzone przez Edwarda Przewoskiego i zajęcia z historii sztuki wykładanej przez Eligiusza Niewiadomskiego. Szkołę zamknięto 1 lipca 1920. Ostatni prezes Komitetu Opiekuńczego Franciszek Lilpop za zgodą Eugenii Kierbedziowej przekazał gmach Państwu Polskiemu.

W 1923 przywrócono działalność szkoły. W tym czasie rozpoczęto przygotowania do Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej, która miała się odbyć w 1925 w Paryżu. Program nauczania opracowany przez Wojciecha Jastrzębowskiego zakładał osiągnięcie przez wszystkich studentów znajomości podstawowych zagadnień teoretycznych i plastycznych. Kładziono nacisk na własnoręczne wykonywanie prac w różnych materiałach i technikach. Kurs ogólny obejmował pierwsze dwa lata nauki, podczas którego obowiązywało studium aktu i głowy, mała kompozycja oparta na szkielecie, model gliniany, kompozycja brył i płaszczyzn. Trzeci i czwarty rok był kursem wyższym tzw. specjalnym i obejmował studium aktu i głowy, kompozycję na temat dowolny i zadania z zakresu rzeźby architektonicznej. Poza malarstwem, rzeźbą i sztuką stosowaną wprowadzono grafikę, której pierwszym wykładowcą był Władysław Skoczylas^[2]. Z kolei pracownię rzeźby prowadził prof. Tadeusz Breyer^[3].

W 1932 szkoła została przekształcona w Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie.

(wg źródła^[4])

• Kazimierz Stabrowski (1904–1909)
• Stanisław Lentz (1909–1920)
• Karol Tichy (1922–1923)
• Józef Czajkowski (1923–1924)
• Miłosz Kotarbiński (1924–1927)
• Józef Czajkowski (1927–1929)
• Władysław Skoczylas (1929–1930)
• Tadeusz Pruszkowski (1930–1932)

 Zobacz też kategorię: Wykładowcy Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie.

 Zobacz też kategorię: Absolwenci Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie.

Wśród absolwentów byli m.in.

• Stanisław Barcikowski, malarz
• Edmund Bartłomiejczyk – drzeworytnik
• Władysław Bakałowicz - malarz
• Henryk Berlewi – malarz
• Maksymilian Fajans – fotograf i litograf
• Wojciech Gerson – malarz
• Józef Kajetan Janowski – architekt
• Ignacy Jasiński – malarz
• Alfons Karny – rzeźbiarz
• Zofia Kossak-Szczucka – literatka
• Ludwika Nitschowa – rzeźbiarka
• Teresa Roszkowska – malarka
• Adolf Schimmelpfennig – architekt
• Armand Vetulani – historyk sztuki
• Romuald Zerych – rzeźbiarz
• Sara Lipska – malarka

• Ksawery Piwocki: Historia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie 1904-1964.: Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.
• Włodzimierz Bartoszewicz, Buda na Powiślu, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.