Szczodrowo

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kościański
Gmina	Kościan
Liczba ludności (2005)	166
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-000[2]
Tablice rejestracyjne	PKS
SIMC	0371848
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościan Szczodrowo
Położenie na mapie Polski Szczodrowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Szczodrowo
Położenie na mapie powiatu kościańskiego Szczodrowo
52°06′08″N 16°35′51″E/52,102222 16,597500[1]

Szczodrowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Kościan.

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w łacińskim dokumencie z 1393 jako „Szczodrovo”, 1394 „Sczodrowo”, 1397 „Scodrowo”, 1415 „Szczodrowo”, 1424 „Schczodrowo”, 1459 „Sczodrow”, 1492 „Schodrowo”^[3].

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do rodu Szczodrowskich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Chraplewskich, Dokowskich. W 1469 wieku leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1530 należała do parafii Kościan^[3].

Możliwe, że tereny, na których powstała miejscowość, były zasiedlone wcześniej. Istnieją domniemania istnienia w okolicy rzekomego grodziska^[3].

W latach 1393–1434 w archiwalnych, historycznych dokumentach sądowych notowany był Kusz (Jakub, Jakusz) Szczodrowski z Szczodrowa. W 1394 Andrzej ze Szczodrowa prowadził spór sądowy z Mikołajem sołtysem z Sędzin dowodząc, że nie ma konia ukradzionego Mikołajowi wartości 10 grzywien. Proces ten przegrał. W 1420 Maciej Szczodrowski był w sporze z mieszczaninem kościańskim Hamplem dowodząc, że Dobiesława Szczodrowska nie ma już żadnych dóbr w Szczodrowie ponieważ zanim został złożony przez nich pozew została ona spłacona ze swego wiana zapisanego jej na tej wsi^[3].

W 1421 Jan Szczodrowski procesował się z Sędziwojem Lipnickim, dowodząc, że nie napadł na jego gospodę. W 1423 zastaw na części wsi wartości 60 grzywien posiadał mieszczanin kościański Piotr Kerstan i jego dzieci. W latach 1428–1429 siostry Małgorzata i Elżbieta (Helszka) Szczodrowskie były w sporze o podział wsi. W 1428 Małgorzata Szczodrowska wwiązana została w folwark oraz część Szczodrowa, które mieszczanin kościański Golandrisz trzymał w zastawie od Jaśka Szczodrowskiego. W 1428 Małgorzata oraz jej mąż wicechorąży Maciej Brodnicki mieli dać Andrzejowi Karpickiemu 30 grzywien za połowę Szczodrowa oraz za folwark, a w razie niezapłacenia Andrzej mógł dalej trzymać połowę folwarku szczodrowskiego aż do uiszczenia całej należności^[3].

W latach 1427–1428 Andrzej Szczodrowski pozwał Opacza i jego brata doktora Andrzeja z Kokorzyna o to, że usypali na swoją korzyść 20 kopców granicznych pomiędzy Kokorzynem, a Szczodrowem w wyniku czego szkodę o wartości 20 grzywien poniosła dziedzina Szczodrowo. Pozew obejmował także ponownie usypanie 7 kopców granicznychw wyniku czego zagarnięto łąki, lasy i zarośla wartości 50 grzywien. Sąd uznał, że Opacz z bratem uczynili to zgodnie z wyrokiem i zachował ich przy wyznaczonych granicach^[3].

W 1429 następuje rozgraniczenie majętności szczodrowskich dzięki czemu opisano wieś Szczodrowo oraz jej najbliższą okolicę. Wyznaczeni arbitrzy, w tym m.in. Kusz ze Sczodrowa, rozgraniczyli dziedzinę Szczodrowo należącą do Małgorzaty i Elżbiety Szczodrowskich. Helszka otrzymała wielki dwór z polem, górą sadami, ogrodami oraz połowę kmieci, zagrodników, młyna, folwarku, rzeki Obry przylegającej do wsi, lasów oraz łąk. Małgorzacie natomiast przypadła druga połowa tych majętności z dworem, w którym niegdyś było sołectwo, wraz z ogrodami i sadami. Elżbieta miała uwolnić z zastawu łąkę „Drościejewo” i dać Małgorzacie tę połowę, która leżała koło młyna, a Małgorzata w zamian miał dać Helszce połowę łąki zwanej „Jaczyska”. W 1429 Małgorzata wraz z mężem Maciejem Brodnickim miała zapłacić Andrzejowi Karpickiemu oraz sądowi po 3 grzywny kary, bo nie zapłacili 8 skudów zasądzonej kwoty z wyroku sądu^[3].

1478 Mikołaj Szczodrowski zwany też Dokowskim dał Jarosławowi Dokowskiemu całe Szczodrowo, a w zamian otrzymał połowę Dokowa Suchego oraz 200 owiec. W 1480 Mikołaj zapisał żonie Barbarze po 200 grzywien posagu oraz wiana na Szczodrowie. W latach 1490–1492 całą wieś otrzymują bracia Jan i Andrzej Dokowscy. W 1492 Andrzej zapisał żonie Helenie po 130 florenów posagu oraz wiana na połowie Sczodrowa, w tym na połowie folwarku oraz połowie młyna wodnego stojącego na rzece Obrze. W 1502 majątek dziedziczy wdowa po Andrzeju Helena Szczodrowska i wydzierżawia swą oprawę zapisaną na połowie wsi swemu bratu Wincentemu Trzcieńskiemu. W 1515 kwituje ona Marcina Szczodrowskiego ze 130 grzywien swej oprawy zapisanej jej przez zmarłego męża na połowie Szczodrowa, a ten zapisuje jej dożywotnio 6 grzywien czynszu na połowie wsi^[3].

Źródła historyczne notują także zwykłych i wybitnych mieszkańców wsi. W 1424 Bartłomiej wieśniak z Szczodrowa zeznawał w sprawie pomiędzy Janem Tilką klerykiem z Kościana, a Jakuszem Kotowieckim. W 1428 Andrzej kmieć toczy proces z Maciejem Brodnickim. W 1428 witryk kościoła klasztoru dominikanów w Kościanie Marcin Ziegenhols upomniał się u Adama wieśniaka szczodrowskiego o 3 grzywny i 6 groszy jakie zapisano w testamencie przez [pewną] dziewczynę dla dominikanów kościańskich, a które Adam przechowywał. W 1429 odnotowani zostali kmiecie szczodrowscy Mikołaj Lodo, Andrzej Wielgus oraz Michał. Odnotowano także studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pochodzących ze Szczodrowa. W 1455 wspomniany został Stanisław syn Macieja, a w 1459 Jan syn Mikołaja. W 1476–1493 odnotowano pochodzącego ze wsi Jana Szczodrowskiego notariusza konsystorza poznańskiego. W latach 1501–1513 odnotowano pochodzącego ze wsi Jana Szczodrowskiego mieszczanina poznańskiego, tkacza i sukiennika^[3].

W 1505 Jadwiga Szczodrowska panna i dziedziczka w Szczodrowie sprzedała za 300 grzywien połowę wsi odziedziczonej po rodzicach Marcinowi Chraplewskiemu. W 1507 sprzedała mu całość majątku po rodzicach, jaki miała we wsi, za 200 grzywien^[3].

Wieś odnotowano w historycznych rejestrach poborowych. W 1530 miał miejsce pobór podatków od dwóch łanów oraz 3 grosze od karczmy. W 1563 pobór odbył się od 3 łanów, wiatraka dorocznego, młyna dziedzicznego o 3 kołach walnych, karczmy dorocznej oraz od komornicy. W 1581 pobrano podatki od 5 półłanków, 7 zagrodników, połowy łana opuszczonego, 1/8 łana należącego do miejscowej karczmy, 7 owiec, młyna dorocznego o dwóch kołach oraz od wiatraka dorocznego^[3].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Szczodrochowo należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[4]. Szczodrochowo należało do okręgu kościańskiego tego powiatu i stanowiło odrębny majątek o tej samej nazwie, który należał wówczas do Ksawerego Żychlińskiego^[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Szczodrochowo liczyło 136 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 13 dymów (domostw)^[4].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie leszczyńskim.

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zeszyt 2, hasło „Szczodrowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 822–827.

• Szczodrowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .