Sozologia (gr. sódzo=ochraniam, sódzein=ochraniać + lógos=nauka) – nauka o czynnej ochronie środowiska naturalnego, nauka zajmująca się problemami ochrony środowiska, przyczynami i następstwami niekorzystnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu układów przyrodniczych (ekologicznych), zmian wynikających z rozwoju cywilizacji oraz sposobami zapobiegania im i łagodzenia ich skutków. Sozologia to nauka zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów, bada przyczyny i skutki przemian w naturalnych lub zmienionych przez człowieka układach przyrodniczych, zachodzących na skutek procesów antropogenicznych. Poszukuje skutecznych sposobów zapobiegania degradacji środowiska, w zakresie środowiska wodnego zajmuje się jego ochroną przed zanieczyszczeniem, eutrofizacją i degradacją wód. W ramach sozologii są opracowywane praktyczne metody działania zmierzające do zapobiegania lub łagodzenia skutków niekorzystnych zmian środowiska.

Sozologia opisuje zmiany w środowisku przyrodniczym (np. zanieczyszczenie wód, zanieczyszczenie powietrza i gleby), zachodzące zwłaszcza pod wpływem czynników postępu technicznego i sposoby zapewniające trwałość jego użytkowania, korzystająca z metod badań ochrony środowiska i nowocześnie ujmowanej geografii.

Sozologia jest nauką kompleksową (interdyscyplinarną), ściśle związaną z ekologią, geologią i geografią, wykorzystuje wiedzę z różnych nauk technicznych, ekonomicznych i humanistycznych. Sozologia swoje działania opiera na podstawach ekologii i pokrewnych nauk przyrodniczych takich jak: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i łowiectwo. Czasami sozologia uważana jest za dział ekologii stosowanej.

Sozologia zajmuje się zabezpieczeniem przed degradacją zasobów przyrody oraz racjonalnym ich gospodarowaniem, w celu zapewnienia trwałości jego użytkowania. W zakresie zainteresowań sozologii są także tzw. choroby cywilizacyjne.

Termin sozologia został wprowadzony w 1965 r. przez polskiego geologa W. Goetla.

Michajłow definiuje sozologię jako: Nauka o przyrodniczych i doraźnych skutkach, a także dalszych następstwach przemian zachodzących zarówno w naturalnym, jak i uprzednio już odkształconych układach przyrody na mniejszych lub większych obszarach biosfery w wyniku działalności społecznej i gospodarczej człowieka oraz o skutecznych sposobach zapobiegania jej ujemnym następstwom dla społeczeństwa lub przynajmniej o możliwościach maksymalnego ich załagodzenia.

Działy sozologii:

• sozologia szczegółowa
• sozologia dynamiczna
• sozologia planistyczna
• sozotechnika
• sozografia
• sozonomia

• ekologia
• zasoby wodne
• ochrona środowiska
• ochrona przyrody
• ekologia krajobrazu
• efekt cieplarniany
• zrównoważony rozwój
• trwały i zrównoważony rozwój

• Łabno G. Ekologia, słownik encyklopedyczny. Wydawnictwo Europa, 2006.
• Żmudziński L., Kornijów R., Bolałek J.,Górniak A., Olańczuk-Neyman K.,Pęczalska A., Korzeniewski K. Słownik hydrobiologiczny. Wyd. PWN, Warszawa 2002.
• Leksykon ochrony środowiska ze słownikami polsko-angielskim, angielsko-polskim, polsko-niemieckim, niemiecko-polskim. Fundacja Ecobaltic, Gdańsk 1995.
• Tłuszczyk H., Stankiewicz A. Słownik szkolny – ekologia. WSiP, Warszawa 1996.