Choroby cywilizacyjne, choroby stylu życia, choroby społeczne – globalnie szerzące się, niezakaźne, związane z tzw. rozwojem cywilizacyjnym, prowadzące do niepełnosprawności i odpowiadające za ponad 80% przedwczesnych zgonów^[1][2]. Choroby cywilizacyjne nie dotyczą tylko osób w okresie przekwitania (menopauza, andropauza), osób starszych, ale diagnozuje się je coraz częściej już u dzieci.

Szacuje się, że jedynie 8–20% rodzin w Polsce spędza aktywnie wolny czas^[3]. 70% dzieci w Polsce wykazuje zbyt małą aktywnością fizyczną^[3]. W konsekwencji z danych epidemiologicznych wynika, że co drugi Polak umiera przedwcześnie z powodu chorób układu krążenia^[4][5][6], a blisko 1/3 choruje na choroby dietozależne^[7].

Za indukcję chorób cywilizacyjnych w społeczeństwie w pierwszej kolejności odpowiedzialna jest niewystarczająca codzienna aktywność fizyczna^[3][8]: WHO określiła minimalną codzienną dawkę ruchu na 10 tys.^[9] kroków dla osoby pracującej fizycznie i 15 tys. dla pracującej umysłowo, minimalny ciągły czas aktywności fizycznej nie powinien być krótszy niż 60 - 90 min.^[3], nie mniej ważnym czynnikiem jest monotonna, źle zbilansowana dieta: bogata w energię, cukry, tłuszcze zwierzęce, sól, produkty wysoko przetworzone^[10]; uboga w warzywa (2/3 Polaków nie spożywa minimalnej zalecanej dobowej porcji warzyw^[7]) zawierające błonnik, witaminy i sole mineralne^[2][11][12], następnie szeroko pojęte zanieczyszczenie środowiska (powietrza, wody, gleby). Wpływ obciążenia genetycznego populacji w rozwoju chorób cywilizacyjnych szacowany jest na 12%^[13]. Według innych źródeł 16 do 20%^[14].

Pola zdrowia Lalonda rok 1973.

Nieracjonalny styl życia prowadzący do przedwczesnej śmierci w wyniku chorób krążenia nazywany jest, spiralą śmierci jego przeciwieństwem jest spirala życia.

Zwierzęta domowe z uwagi na analogiczne czynniki ryzyka chorują na choroby cywilizacyjne^[15][16].

• choroby umysłowe: zaburzenia lękowe, depresja, otępienie^[17], anoreksja, alkoholizm, narkomania.
• choroby układu krążenia: choroba niedokrwienna serca^[18][19], zawał mięśnia sercowego, choroba nadciśnieniowa^[20][21], udar mózgu, zwężenie tętnic, tętniaki, miażdżyca^[22].
• niektóre choroby nowotworowe: rak sutka, rak macicy, rak gruczołu krokowego, rak trzustki, rak żołądka, rak jelita grubego.
• otyłość i nadwaga.
• cukrzyca insulinoniezależna^[23], insulinooporność.
• niektóre choroby układu pokarmowego: stany zapalne pęcherzyka żółciowego, kamica żółciowa, niektóre choroby trzustki, przewlekłe zaparcia, uchyłkowatość jelit, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, nieswoiste zapalne choroby jelit, kamica nerkowa.
• próchnica zębów.
• osteoporoza.
• nadwrażliwość pokarmowa, nietolerancja pokarmowa, alergia pokarmowa^[24].

Choroby cywilizacyjne wiązane z obecnością dymu papierosowego, spalin^[25], oparów^[26], zanieczyszczeniem powietrza

• choroby układu oddechowego m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuc, rak przełyku, nowotwory głowy i szyi, astma oskrzelowa.
• alergie

• Siedzący tryb życia – niewystarczająca aktywność ruchowa
• epigenetyka - zajmuje się badaniem ekspresji genów, wywołaną wpływem czynników środowiskowych
• choroba przewlekła - charakteryzuje się wolnym postępem zmian chorobowych
• choroby zawodowe - spowodowane długim czasem ekspozycji na zawodowe czynniki ryzyka

• prof. dr hab. med. Leokadia Bąk-Romaniszyn i współautorzy: Choroby społeczne i cywilizacyjne – wybrane zagadnienia. Łódź: Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2013. ISBN 978-83-64344-00-8. Brak numerów stron w książce.