Samogród

kolonia wsi
Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Szudziałowo
Sołectwo	Suchynicze
Część miejscowości	Suchynicze
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-113[2]
Tablice rejestracyjne	BSK
SIMC	0042292[3]
Położenie na mapie gminy Szudziałowo Samogród
Położenie na mapie Polski Samogród
Położenie na mapie województwa podlaskiego Samogród
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Samogród
53°21′27″N 23°40′58″E/53,357500 23,682778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Samogród – kolonia wsi Suchynicze w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Szudziałowo^[4][3].

Dawny „pohost Samohrud”, późniejsza greckokatolicka fundacja Kazimierza i Zuzanny z Kanimerów Wiszczyńskich^[5].

W latach 1975–1998 Samogród administracyjnie należał do województwa białostockiego.

W Samogrodzie znajduje się parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła.

Nazwa miejscowości pochodzi od białoruskiego hrud – wyżej położone, suchsze miejsce pośród podmokłego terenu. Pohost (pahost – z akcentem na o) współcześnie znaczy cmentarz, w tym przypadku z cerkwią i plebanią. Nazwa potoczna: Samahrud (z akcentem na u). Grzegorz Ryżewski przytacza ok. 20 zapisów nazwy Samohrud, Hrud, samohrudzki w polskojęzycznych dokumentach urzędowych z XVIII w., poczynając od funduszu cerkwi samohrudzkiej,1709 r.^[6] Znany jest także zapis z 1753 r.: w dobrach naszych nazywaiących się Samohrud^[7]. Oficjalne starania o powrót historycznej i żywej nazwy Samohrud zapoczątkowano w roku 1998. MSWiA odpowiedziało wówczas, że nie może uznać przedstawionego pisemnego poparcia mieszkańców, gdyż miejscowość jest niezamieszkana (faktycznie nieliczni mieszkańcy są, dla wygody sołtysów, meldowani pod nazwą sąsiedniej, większej miejscowości, co jest częstą praktyką)^[8]. Kolejna weryfikacja, w 2009 r., również konsekwentnie ominęła tę miejscowość jako rzekomo nieistniejącą^[9][10].

Wobec braku do tej pory jakiejkolwiek weryfikacji nazwy Samogród, przedstawiciel organizacji mniejszości białoruskiej w Polsce skierował do Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych wniosek o podjęcie weryfikacji w drugiej z ustawowych procedur (tzn. z inicjatywy Komisji), dołączając opinię Dziekana Prawosławnego Okręgu Sokólskiego z dn.20.02.2013 r.^[11] oraz zapewnienie wójta, iż – w razie zadeklarowania przez Komisję zamiaru przywrócenia żywej nazwy historycznej – w ustawowym terminie 30 dni nie wyrazi on sprzeciwu^[12]. We wniosku podnoszono, że w takiej procedurze bierność w tej sprawie katolickiej większości w gminie nie byłaby przeszkodą dla powrotu nazwy Samohrud. Ponadto zanim Komisja zażąda, by wszystko odbyło się jednak w innej ustawowej procedurze (tj. z inicjatywy rady gminy), powinna rozważyć, czy merytorycznie, socjologicznie, społecznie byłoby właściwe i konieczne, by o nazwie pohostu – cerkwi, de facto decydowała katolicka większość radnych (nawet poprzez zwykłe niezajęcie się tą kwestią), pomimo że zgodnie z ustawą^[13] gminy nie mają kompetencji w sprawach nazewnictwa miejscowości, nie mogą podejmować „decyzji”, jedynie opiniują. Wspomniany wniosek prawosławnej mniejszości o podjęcie przez Komisję weryfikacji w drugiej z ustawowych procedur (tzn. z inicjatywy Komisji) został przez nią odrzucony; nie wzięto pod uwagę tego, że wobec braku zainteresowania katolickiej większości w gminie nazwą cerkwi, inicjatywa władz gminy w postaci wniosku w tej sprawie do Komisji jest mało prawdopodobna, w praktyce – jak się okazało – niemożliwa^[14].

Jarosław Iwaszkiewicz zauważył: Całe pokłady historii i prehistorii drzemią w tych nazwach […]Chrzestni rodzice [Komisja NMiOF] wyraźnie prześladują literę „h”. (Owo prześladowanie litery „h” to oczywiście metafora na użytek PRL-owskiej cenzury, liter się nie prześladuje)^[15]. Natomiast przyczyna impasu wynikająca z wypowiedzi polskich językoznawców z Komisji to nieprzestrzeganie uprzednio przyjętych zasad (albo błędne przeświadczenie, że zostały one już zastosowane): Zasadą przyjętą przez KNMiOF jest niepolonizowanie form nazewniczych zgodnych z systemem językowym mniejszości, np. oficjalnie zatwierdzoną nazwą jest Hrud [w woj. lubelskim], a nie spolonizowana nazwa Grąd^[16]. W nazewnictwie pogranicza wschodniego z ludnością „w zasadzie dwujęzyczną” (polsko-białoruską) […]urzędowe formy nazw geograficznych ustalane są w polskiej postaci językowej i ortograficznej, ale zachowane są specyficzne cechy białoruskie […] utrwalone w wymowie ludowej”. […]Czasem nie chodzi o zjawisko gwarowe, ale błędy ortograficzne wynikające m.in. z zapisu potocznej wymowy, jak […] Hród (zamiast Hrud)[…]^[17]. W tej sytuacji – gdy Komisja zasadniczo jest pozytywnie nastawiona do nazw tradycyjnych, podobnie jak właściciel obiektu i jego mieszkańcy, władze gminy zaś są jedynie bierne, więc nikt nie jest przeciw co do meritum sprawy – przedstawiciele mniejszości białoruskiej przyczyn impasu upatrują w uchwale Komisji wykluczającej zastosowanie przez nią ww. drugiej z ustawowych procedur (czyli wymóg, by to władze gminy wystąpiły z wnioskiem, w pierwszej ustawowej procedurze). Zdaniem organizacji mniejszości wspomniana uchwała Komisji jest niezgodna z koncepcją rozwiązywania problemów rozwiniętą przez Richarda Sennetta w jego postulacie, by wszelki dialog miał charakter „nieformalny” – to znaczy, że powinniśmy powstrzymać się przed ustalaniem proceduralnych zasad konwersacji przed jej rozpoczęciem^[18].

• Samogród, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 571 .
• Jarosław Janowicz Jak Kruhłe Krągłym się stało, czyli jak urzędy zmieniają nam nazwy Czasopis 2012 nr 7–8 s. 33–47

• p
• d
• e

Gmina Szudziałowo

• Siedziba gminy:Szudziałowo

Wsie	Babiki Boratyńszczyzna Biały Ług Chmielowszczyzna Grzybowszczyzna Harkawicze Horczaki Jeziorek Knyszewicze Kozłowy Ług Lipowy Most Łaźnisko Minkowce Miszkieniki Wielkie Nowe Trzciano Nowinka Nowy Ostrów Ostrówek Ostrów Północny Pierożki Poczopek Rowek Słoja Słójka Słójka-Borowszczyzna Sosnowik Stare Trzciano Suchynicze Sukowicze Szczęsnowicze Szudziałowo Talkowszczyzna Usnarz Górny Wierzchlesie Wojnowce Zubrzyca Mała Zubrzyca Wielka.
Kolonia	Hały-Ług
Osady leśne	Iwniki Klin
Integralne części wsi	Aleksandrówka Brzozowy Hrud Chmielowszczyzna Dziewiczy Ług Grodzisko Klin Knyszewicze Małe Litwinowy Ług Markowy Wygon Miszkieniki Małe Nowosiółki Pierekał Pisarzowce Podłaźnisko Podświdziałówka Samogród Suchy Hrud Tołkacze Zubowszczyzna