Ostrów Południowy

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Krynki
Liczba ludności (2011)	59[2][3]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-120[4]
Tablice rejestracyjne	BSK
SIMC	0032810[5]
Położenie na mapie gminy Krynki Ostrów Południowy
Położenie na mapie Polski Ostrów Południowy
Położenie na mapie województwa podlaskiego Ostrów Południowy
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Ostrów Południowy
53°14′49″N 23°41′12″E/53,246944 23,686667[1]

Ostrów Południowy (białorus. Востраў Паўднёвы^[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Krynki^[5][7].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Krynkach^[8].

Oficjalna nazwa: Ostrów Południowy, dop. Ostrowu Południowego, przym. ostrowski^[9]. Nazwa potoczna: Pałudniowaja Wostrawo, dop. Pałudniowaho Wostrawa, przym. astrauski (głoski akcentowane podkreślono)^[10]. Mapa z 1911 r.^[11] także odnotowuje nazwę w rodzaju nijakim: Ostrowo, zatem słownikowa forma białoruska Востраў Паўднёвы^[6], w rodzaju męskim, najprawdopodobniej jest "kalką" zapisów w polskich dokumentach (na co zresztą wskazuje również umieszczenie przymiotnika za rzeczownikiem).

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności Ostrów Południowy w 1921 roku liczył 74 domy i 341 mieszkańców (164 kobiety i 177 mężczyzn). Większość mieszkańców wsi, w liczbie 226 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (109 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (6 osób). Podział religijny mieszkańców Ostrowu Południowego pokrywał się z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (226 osób). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (109 osób) oraz narodowość żydowską (6 osób). W omawianym okresie, miejscowość znajdowała się w gminie Szudziałowo^[12].

W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Ostrów Południowy, po jej zniesieniu w gromadzie Górany.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

W 1980 r. w Ostrowie Południowym dokonano badań dialektologiczno-językowych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska^[10], będąca językiem historycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego.^[13][14]

W 2021 r. ukazała się książka pt. „Echa ostoi utraconej” - wielka historia małej wsi, jednej z najstarszych miejscowości Sokólszczyzny (zaprezentowanej w filmie dokumentalnym Beaty Hyży-Czołpińskiej z cyklu „Świadkowie historii", wyemitowanym na antenie TVP3 Białystok na przełomie marca i kwietnia 2021 r.^[15]) - ze wspomnieniami byłego mieszkańca Ostrowa Południowego Eugeniusza Czyżewskiego, suplementem historycznym i słownikiem charakterystycznych wyrazów języka prostego autorstwa Jerzego Chmielewskiego, redaktora i wydawcy, realizatora projektu „Latopis Ostrowa Wielkiego i ziemi kryńskiej"^[16][17].

• Prawosławna cerkiew cmentarna pod wezwaniem św. Włodzimierza (należąca do parafii Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Ostrowie Północnym), 1907, nr rej.:A-182 z 4.02.2008^[18].

Prawosławni mieszkańcy należą do parafii w Ostrowie Północnym^[19] a katoliccy mieszkańcy do parafii w Krynkach^[20].

• Ostrów 2(10) O. Nowy, Północny i Południowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 421 .}