Ludwik Antoni de France

Król Francji de iure
Okres	od 2 sierpnia 1830 do 2 sierpnia 1830 (panował 20 minut)
Poprzednik	Karol X
Następca	Henryk V
Dane biograficzne
Dynastia	Burbonowie
Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1775 Wersal
Data i miejsce śmierci	3 czerwca 1844 Gorycja
Ojciec	Karol X
Matka	Maria Teresa Sabaudzka
Małżeństwo	Maria Teresa Burbon
Odznaczenia
[a][1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Antoni d’Artois (ur. 6 sierpnia 1775 w Wersalu, Francja, zm. 3 czerwca 1844 w Gorycji, Cesarstwo Austriackie) – książę Angoulême, ostatni delfin Francji. W momencie abdykacji ojca Karola X zrzekł się własnych praw do korony na rzecz swego bratanka Henryka, hrabiego Chambord. Po tym wydarzeniu używał tytułu hrabiego de Marnes.

Pojęcie „króla z prawa” wywodzi się z tego, że według francuskich monarchistów korona Francji jest niedysponowalna – dlatego następca tronu staje się królem automatycznie, natychmiast po śmierci swojego poprzednika. Król / następca tronu Francji nie może abdykować lub odmówić przyjęcia korony. Wszelkie czynności i uroczystości urzędowe lub religijne (np. namaszczenie i koronacja w katedrze w Reims) są tylko potwierdzeniem wcześniej zaistniałego faktu. Wobec tego, w opinii części legitymistów, po śmierci swego ojca w 1836 roku, Ludwik Antoni był pełnoprawnym władcą jako „Ludwik XIX”. Pozostali opowiadali się za „Henrykiem V”^[2].

Urodził się jako najstarszy syn Karola, księcia Artois i późniejszego króla Francji i Nawarry, i Marii Teresy, księżniczki sabaudzkiej. Jego dziadkami ze strony matki byli Wiktor Amadeusz III, król Sardynii, i Maria Antonietta, księżniczka hiszpańska. Jego młodszym bratem był Karol Ferdynand, książę Berry.

W 1789, po wybuchu rewolucji francuskiej, Ludwik Antoni i Karol Ferdynand razem z ojcem wyemigrowali do Turynu, do Włoch, a następnie do Niemiec i Anglii. W 1792 wstąpili do armii kuzyna, Ludwika Józefa, księcia Kondeusza, a w 1795 Ludwik Antoni przyłączył się do powstania rojalistów w Wandei, które zakończyło się w 1796 klęską rojalistów. W 1797 dołączył do swojego brata i wuja w Brunszwiku, aby przyłączyć się do armii austriackiej. Po pokonaniu Austriaków przez francuskich republikanów, cała trójka zmuszona była uciekać i schroniła się w Mitawie (obecnie Jełgawa) w Kurlandii – pod opieką cara Pawła I.

10 czerwca 1799 w pałacu w Jełgawie ożenił się ze swoją siostrą stryjeczną – Marią Teresą – córką Ludwika XVI i Marii Antoniny, zgilotynowanych w czasie rewolucji francuskiej. Nie mieli dzieci.

W kwietniu 1800 Ludwik Antoni został dowódcą regimentu kawalerii w armii bawarskiej i wziął udział w bitwie pod Hohenlinden. Na początku 1801 car Paweł I zawarł pokój z Napoleonem Bonaparte, a dwór francuski przeniósł się spod opieki cara do Warszawy, kontrolowanej przez Prusy (w latach 1801–1804 mieszkał wraz z dworem w Pałacu Kazanowskich). Powrócili do Rosji, kiedy carem został Aleksander I, ale w 1807 kolejny traktat rosyjsko-francuski zmusił ich do wyjazdu. Tym razem udali się do Londynu, gdzie w Hartwell House, wuj Ludwika Antoniego – Ludwik XVIII, de iure król Francji, zorganizował swój dwór. Ludwik Antoni dwukrotnie (w 1807 i 1813) chciał wrócić do Rosji i przyłączyć się do walki przeciwko Bonapartemu, ale car dwukrotnie mu odmówił. Ostatecznie w Anglii pozostał do 1814, potem popłynął do Bordeaux – a jego wejście do miasta 12 marca 1814 zostało okrzyknięte przywróceniem monarchii we Francji. Z Bordeaux Ludwik Antoni udał się do Hiszpanii, by walczyć u boku Wellingtona i pomóc kuzynowi Ferdynandowi VII odzyskać tron.

W kwietniu 1823 60-tysięczny francuski korpus pod jego dowództwem wkroczył do Hiszpanii w ramach (Interwencja francuska w Hiszpanii w 1823), zdobywając Madryt i Kadyks oraz zwyciężając pod Trocadero(inne języki).

Ludwik XVIII zmarł w 1824, a królem został jego młodszy brat – Karol X. Ludwik Antoni został delfinem, czyli oficjalnym następcą tronu i jako ostatni w historii Francji nosił tytuł delfina.

Karol X abdykował 2 sierpnia 1830. Część rojalistów uznała Ludwika Antoniego za kolejnego króla Francji i Nawarry – Ludwika XIX, dla części rojalistów abdykacja Karola X była nielegalną i Karol X pozostał królem aż do śmierci w 1836. Ludwik Antoni w momencie abdykacji ojca zrzekł się swych prawa do tronu na korzyść swego bratanka, Henryka, księcia Bordeaux, który został Henrykiem V, ale i on nie został koronowany. Tron Francji przejął kuzyn – Ludwik Filip, książę Orleanu.

Ludwik Antoni zmarł w 1844, a Henryk, książę Bordeaux stał się głową starszej linii francuskiej rodziny królewskiej na wygnaniu. Pochowano go w klasztorze franciszkanów Castagnavizza (obecnie Nova Gorica, Słowenia).