Kurzeszyn

wieś
Kurzeszyn – centrum miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	rawski
Gmina	Rawa Mazowiecka
Liczba ludności (2020)	153[2]
Strefa numeracyjna	46
Kod pocztowy	96-200[3]
Tablice rejestracyjne	ERW
SIMC	0735782
Położenie na mapie gminy wiejskiej Rawa Mazowiecka Kurzeszyn
Położenie na mapie Polski Kurzeszyn
Położenie na mapie województwa łódzkiego Kurzeszyn
Położenie na mapie powiatu rawskiego Kurzeszyn
51°49′36″N 20°16′52″E/51,826667 20,281111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kurzeszyn – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie rawskim, w gminie Rawa Mazowiecka.

Kurzeszyn leży na Równinie Łowicko-Błońskiej, w północno-wschodniej części województwa łódzkiego, przy drodze wojewódzkiej nr 707 prowadzącej ze Skierniewic do Rawy Mazowieckiej, w odległości ok. 70 km na południowy zachód od Warszawy. Odległość od stolicy województwa – Łodzi wynosi ok. 65 km.

Rawa Mazowiecka – siedziba powiatu i gminy leży ok. 8 km na południe od Kurzeszyna.

Kurzeszyn jest typową ulicówką położoną wzdłuż drogi prowadzącej do Rawy Mazowieckiej. Osada leży nad Rawką.

Wieś zamieszkuje ok. 750 osób.

W miejscowości znajduje się szkoła podstawowa i gimnazjum, kościół i cmentarz a także młyn oraz kilka sklepów.

W centrum wsi znajduje się kamienny obelisk, upamiętniający ruch oporu i ofiary z czasów II wojny światowej.

Okolicę Kurzeszyna stanowią głównie pola uprawne i łąki.

Pierwsze pisemne wzmianki o Kurzeszynie pochodzą z XV w., aczkolwiek osadnictwo na tym terenie ma znacznie starsze tradycje. Na terenie wsi nad rzeką znajdują się fragmenty (około 40%) grodziska z połowy XII wieku. Są one pozostałością grodu drewnianego istniejącego na miejscu dzisiejszej wsi.

W okresie II wojny światowej w okolicy Kurzeszyna działały silne oddziały partyzanckie. Dla ich zaopatrzenia 25 marca 1943 r. lotnictwo brytyjskie dokonało w pobliżu Kurzeszyna zrzutu broni i amunicji.

W związku z działającym w okolicy ruchem oporu pod koniec 1943 r. Niemcy dokonali aresztowań ludności. Spośród zatrzymanych mieszkańców wsi 28 osób zostało wywiezionych do obozu koncentracyjnego Auschwitz.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kurzeszyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[4] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół parafialny pw. M.B. Królowej Polski, 1923-24, nr rej.: 512 z 8.11.1978
• plebania, nr rej.: j.w.
• cmentarz rzymskokatolicki (część), nr rej.: 880 z 10.04.1992

Parafia w Kurzeszynie powstała w 1512 r., pierwszym kościołem we wsi był drewniany kościół ufundowany i wyposażony przez jednego z władców Mazowsza. Kolejną, także drewnianą świątynię pw. św. Katarzyny wzniósł w 1607 roku biskup łucki – Paweł Wołucki. Kościół ów przetrwał do I wojny światowej, kiedy to w 1914 r. spłonął w wyniku działań wojennych, będących częścią bitwy nad Rawką. Po wojnie wzniesiono kolejną świątynię, istniejącą do dziś. Jest to murowany kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski, zbudowany w latach 1922–1924 z datków parafian. Wzniesiony został na rzucie prostokąta zamkniętego nieco węższą apsydą, według projektu Perkowskiego i Millera. Kościół jest świątynią jednonawową, z dwuspadowym dachem. Jego fasadę wieńczy dzwonnica, zaś portal wejściowy - trójkątny szczyt, wsparty na dwóch kolumnach typu toskańskiego. W 1931 r. świątynię konsekrował kardynał Aleksander Kakowski.

Kościół oraz stojąca w jego pobliżu stara plebania, a także część cmentarza wpisane są do rejestru zabytków.

Poza kościołem w Kurzeszynie znajduje się także kilka kapliczek, w wśród nich murowana kapliczka przydrożna z XIX w. Obiekty te również mają charakter zabytkowy.

• pobliskie wsie: Julianów Raducki, Raducz, Stara Rawa, Nowy Kawęczyn, Nowy Dwór, Przewodowice, Rossocha
• Goworek z Kurzeszyna

• Kurzeszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 946 .
• Kurzeszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 202 .