Księstwo Karyntii

Herzogtum Kärnten

976–1335/1918
Herb Flaga
Hymn: Landeshymne. Des Kärntners Heimatlied
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Klagenfurt am Wörthersee, do 1518 Sankt Veit an der Glan
Władca	Karol I Habsburg
Narody i grupy etniczne	Niemcy, Słoweńcy, Włosi
Język urzędowy	niemiecki
Religia dominująca	katolicyzm
Karyntia (żółty) na tle księstw Austrii wewnętrznej
Położenie na mapie świata Księstwo Karyntii
46°37′N 14°18′E/46,616667 14,300000
Multimedia w Wikimedia Commons

Księstwo Karyntii (niem. Herzogtum Kärnten, słw. Vojvodina Koroška) – księstwo Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, a następnie prowincja i kraj koronny Cesarstwa Austrii.

Stolicą państwa było początkowo Sankt Veit an der Glan, a od XVI wieku Klagenfurt am Wörthersee. Jako kraj korony zajmowało powierzchnię 10 327 km².

W 1805 na mocy pokoju w Preszburgu księstwo stało się częścią Prowincji Iliryjskich. Karyntia została włączona ponownie do Austrii na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego w 1815. Została wówczas włączona do austriackiego Królestwa Ilirii. Od 1849, po likwidacji królestwa, Karyntia stała się samodzielnym krajem koronnym.

Po rozpadzie Austro-Węgier większa część znalazła się w granicach Republiki Austriackiej jako jej kraj związkowy, a mniejsza część przypadła Królestwu SHS (współcześnie Słowenia). Niewielki skrawek przyznano Królestwu Włoch (współcześnie Friuli-Wenecja Julijska), chociaż praktycznie był on niezamieszkany. Przeprowadzony w 1920 roku plebiscyt (Kärntner Volksabstimmung, Koroški plebiscit) nie zmienił tego podziału, gdyż wygrała w nim opcja austriacka.

W 1910 roku Karyntię zamieszkiwało 367 324 osób, co dawało gęstość zaludnienia 35 osób na km².

Według spisu z 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 396.200. Podział według używanego języka:

• Niemcy – 304.287 = 76,8%,
• Słowianie południowi / Słoweńcy – 82.212 = 20,7%,
• Włosi – 82 osoby.

Podział religijny prezentował się następująco:

• rzymscy katolicy – 384.314 = 97,0%,
• ewangelicy – 24.000 = 2,7%,
• żydzi – 396 = 0,1%.

W okresie austro-węgierskim do Sejmu krajowego wybierano 37 posłów:

• biskup Gurk,
• 10 z wielkiej własności ziemskiej,
• 9 z miast i miasteczek,
• 3 z klagenfurckiej Izby Handlowej,
• 15 z obszarów wiejskich.

Do Rady Państwa w Wiedniu wysyłano 10 przedstawicieli.

Autorem hymnu krajowego (Landeshymne, Des Kärntners Heimatlied) byli Josef von Rainer oraz Johann Thaurer von Gallenstein. Hymn powstał w I połowie XIX wieku.

Pierwsza zwrotka:

Dort, wo Tirol an Salzburg grenzt,
Des Glockners Eisgefilde glänzt,
Wo aus dem Kranz, der es umschließt,
Der Leiter reine Quelle fließt,
Laut tosend, längs der Berge Rand
Beginnt mein teures Heimatland.

• Donaumonarchie

• p
• d
• e

Podział administracyjny Austro-Węgier (1867–1918)

Królestwa i Kraje Reprezentowane w Radzie Państwa (Przedlitawia)	Arcyksięstwo Austrii za Anizą Arcyksięstwo Austrii przed Anizą Księstwo Salzburga Księstwo Styrii Księstwo Karyntii Księstwo Krainy Książęce Hrabstwo Tyrolu Vorarlberg Kraje Korony Czeskiej Królestwo Czech Margrabstwo Moraw Księstwo Górnego i Dolnego Śląska Królestwo Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwem Oświęcimia i Zatora Księstwo Bukowiny Królestwo Dalmacji Pobrzeże Austriackie Książęce Hrabstwo Gorycji i Gradyski Margrabstwo Istrii Wolne cesarskie miasto Triest
Kraje Korony Świętego Stefana (Zalitawia)	Królestwo Węgier z Wielkim Województwem Siedmiogrodu Królestwo Chorwacji i Slawonii Fiume
Kondominium	Bośnia i Hercegowina (anektowana w 1908)