SG-43

SG-43 na podstawie dwukołowej
Państwo	ZSRR
Rodzaj	ciężki karabin maszynowy
Obsługa	2
Historia
Prototypy	1941–1943
Produkcja	1943–1968
Dane techniczne
Kaliber	7,62 mm
Nabój	7,62 x 54 mm R
Taśma nabojowa	metalowa: 50 naboi parciana: 250 naboi
Wymiary
Długość	1150 mm[1]
Długość lufy	824 mm[1]
Masa
broni	40,4 kg (na podstawie)[1]
karabinu właściwego	13,8 kg
Inne
Prędkość pocz. pocisku	800 m/s[1]
Szybkostrzelność teoretyczna	600–700 strz./min.[1]
Szybkostrzelność praktyczna	300–350 strz./min.[1]
Zasięg maks.	3500 m
Zasięg skuteczny	1000 m[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

SG-43 – radziecki ciężki karabin maszynowy z okresu II wojny światowej.

W okresie międzywojennym podstawowym ckm-em Armii Czerwonej był Maxim wz. 1910, z lufą chłodzoną wodą. Była to jedna z wielu odmian karabinu maszynowego skonstruowanego przez Hirama Maxima. Cechą charakterystyczną wersji rosyjskiej była skonstruowana przez A.A. Sokołowa podstawa kołowa o masie 46 kg. Powodowało to, że kompletny ckm (bez amunicji) ważył prawie 66 kg. Tak duża waga karabinu powodowała znaczne problemy podczas transportu i walki, dlatego w 1928 roku zapadła decyzja o rozpoczęciu prac nad nowym ckm-em.

Według założeń, nowa broń miała być chłodzona powietrzem, a jej całkowita masa nie powinna przekraczać 30 kg. Do produkcji skierowano ckm skonstruowany przez Wasilija Diegtiariowa, ale jej rozpoczęcie opóźniało się. Karabin Diegtiariowa okazał się niedopracowany i mimo wielu poprawek często zawodził podczas prób. We wrześniu 1939 roku został jednak przyjęty na uzbrojenie jako DS-39. Eksploatacja pierwszych egzemplarzy broni w jednostkach wykazała dalsze liczne wady ckm-u. Podczas strzelania często dochodziło do rozerwania łuski, dosyłane naboje rozcalały się, mała była niezawodność w niskich temperaturach. Dlatego po ataku niemieckim na ZSRR w czerwcu 1941 produkcję DS-39 wstrzymano, a do produkcji powrócił Maxim wz. 1910.

Maxim wz. 1910 był konstrukcją opracowaną u schyłku XIX wieku, skomplikowaną, czaso- i materiałochłonną w produkcji. Dlatego nie zaprzestano prac nad nowym ckm-em. Diegtiariow starał się dopracować swojego DS, ale miał już konkurencję w postaci Piotra M. Goriunowa i jego wyprodukowanego już w małej serii na przełomie 1941/42 roku nowego ckm-u.

To właśnie pomiędzy ckm-ami Diegtiariowa i Goriunowa toczyła się walka w trakcie konkursu ogłoszonego w 1942 roku. Faworytem nadal był Diegtiariow – ulubieniec Stalina, który bardzo go cenił za skonstruowanie ręcznego karabinu maszynowego DP. Według niektórych historyków Stalin w kwietniu 1943 podjął nawet decyzję o ponownym przyjęciu do uzbrojenia ckm DS. Przyczyny zmiany decyzji nie są znane, podobno sam Diegtiariow przekonał Stalina, że do uzbrojenia powinna wejść konstrukcja, która okaże się lepsza w trakcie prób.

Próby, które odbyły się wiosną 1943, bezapelacyjnie wygrał ckm Goriunowa. Oba ckm-y miały podobną szybkostrzelność i własności balistyczne, ale konstrukcja Goriunowa i Woronkowa^[1] była prostsza, łatwiejsza w produkcji i trwalsza. Zaś, dla żołnierzy konstrukcja była łatwiejsza w obsłudze niż ckm Maxim^[2]. W maju 1943 roku ckm Goriunowa został przyjęty do uzbrojenia jako SG-43^[1].

Po rozpoczęciu produkcji seryjnej ciężkie karabiny maszynowe SG-43 zaczęto najpierw wprowadzać do jednostek gwardyjskich Armii Czerwonej, a następnie innych jednostek, w tym także Wojska Polskiego^[1].

Po wojnie, w wyniku doświadczeń wojennych, ckm zmodernizowano. Powstał w ten sposób ckm SGM^[1]. Stał się on podstawą do opracowania czołgowego karabinu maszynowego SGMT oraz karabinu maszynowego dla transporterów opancerzonych SGMB. Produkcję ckmu Goriunowa zakończono w 1961 roku po rozpoczęciu produkcji uniwersalnego karabinu maszynowego PK/PKS.

W Polsce w latach 1952-1956 produkowano ckm SG-43 (SG wz. 43), a w latach 1957-1968 czołgowy karabin maszynowy SGMT. W 1970 roku polscy specjaliści brali udział w uruchomieniu produkcji licencyjnej SGM w Egipcie. W Wojsku Polskim początkowo używany w niewielkiej liczbie, a na większą skalę SG wz. 43 wprowadzono dopiero od 1953 roku, zastępując nim następnie ckm Maxim^[3]. W styczniu 1950 roku było ich tylko 13^[3], w tym też roku kupiono dalsze 335 w ZSRR^[4].

• SG-43 – pierwsza wersja seryjna
• SGM - zmodernizowany ckm. Zmieniono sposób mocowania lufy w komorze zamkowej na umożliwiający regulację odległości zapory ryglowej. Zmieniono konstrukcję mechanizmu spustowego, rączkę napinania zamka przeniesiono na prawą stronę komory zamkowej, wszystkie otwory komory zamkowej wyposażono w sprężynujące pokrywy. Broń osadzono na lżejszej podstawie trójnożnej konstrukcji Malinowskiego i Sidorenki.
• SGMT - czołgowy karabin maszynowy wyposażony w elektrospust.
• SGMB - wersja pokładowa montowana na zewnątrz pojazdów pancernych (głównie transporterów opancerzonych np. BRDM-1)

Ciężki karabin maszynowy SG-43 był zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Ryglowanie przez przekoszenie zamka w prawo. Mechanizm spustowy umożliwiał tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (taśma ciągła). Broń strzela wyłącznie ogniem ciągłym z zamka otwartego. Rękojeść napinania pod tylcami. SG-43 posiada lufę szybkowymienną zakończoną stożkowym tłumikiem płomienia. Przyrządy celownicze składają się z muszki stałej i nastawnego celownika ramkowego o nastawach 100 - 2300 m. Istnieje możliwość stosowania aktywnego celownika noktowizyjnego PPN-2 (podstawa z lewej strony komory zamkowej). Podstawa kołowa konstrukcji Diegtariowa z tarczą ochronną. Istnieje możliwość zamocowania na podstawie reflektora podczerwieni celownika noktowizyjnego PPN-2 (w przypadku podstawy pozbawionej tarczy ochronnej reflektor mocowano bezpośrednio na celowniku). Podstawa daje również możliwość prowadzenia ognia przeciwlotniczego (podstawa jest wtedy oparta na kołach i ostrodze tarczy ochronnej, a karabin zamocowany na końcu ogona podstawy).

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994. ISBN 83-86028-01-7.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń: 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• G. Kołtunow, B. Sołowjow: Bitwa pod Kurskiem. Warszawa: 1971.
• Bogusław Perzyk: Pistolet maszynowy czy karabin? - z historii uzbrojenia strzeleckiego ludowego Wojska Polskiego w latach 1945-1956. „Poligon”. 3(38): 2013.