Dobrowoda (województwo świętokrzyskie)
| wieś | |
 Kościół w Dobrowodzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-100[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TBU |
| SIMC |
0231580[5] |
Położenie na mapie gminy Busko-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
 50°24′03″N 20°46′14″E/50,400833 20,770556[1]
| |
Dobrowoda – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Busko-Zdrój.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Nazwa pochodzi od występującej tu dobrej jakości wody, w przeciwieństwie do sąsiednich miejscowości, gdzie często wypływa ona już ze źródeł zasiarczona[6]. W średniowieczu wieś była własnością biskupów krakowskich. Hierarchowie mieli tu swój dwór, w którym zatrzymywali się podczas podróży do dóbr w Górach Świętokrzyskich.
W Dobrowodzie znajduje się Szkoła Podstawowa, do której uczęszczają dzieci z kilku okolicznych wiosek[7].
Miejscowość znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która to jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.
W 1956 r. wieś posłużyła za główny plan filmowy „Szkiców węglem”, ekranizacji noweli Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem[8]. Niektóre sceny kręcono też w nieodległym Radzanowie[9].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0231596 | Dobrowoda Poduchowna | część wsi |
| 0231604 | Dobrowoda Poduchowna Druga | część wsi |
| 0231610 | Dobrowoda Poduchowna Pierwsza | część wsi |
| 0231627 | Nowa Dobrowoda | część wsi |
| 0231633 | Orłowa Góra | część wsi |
| 0231640 | Wzory | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dobrowodę wspomina dokument z 1238 r. wyliczając własności biskupów lubuskich (Kod. W. n. 1088)[11]. Następnie wieś ta przeszła na własność biskupów krakowskich.
W 1345 r. Jan Grot, biskup krakowski, postawił w Dobrowodzie kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny i jej siostry św. Marty, który uposażył polem, dziesięciną z Dobrowody, Baranowa, Kikowa, Krotowa. A gdy dotąd wsie Dobrowoda, Baranów, Gadawa, należały do parafii Chotel, Kików do Stopnicy, Radzanów do Buska, odtąd wsie takowe mają należeć do parafii Dobrowoda.
Świadkami tej erekcji, wydanej w Krakowie tegoż 1345 r., byli Bodzanta - dziekan, Zbigniew - prepozyt, Piotr - kantor, Jakub kustosz, kanonicy krakowscy, jak również wiele innych członków Kapituły.
W Dobrowodzie mieli biskupi Krakowscy swoją rezydencję, w której tragicznie zakończyć miał życie w 1382 roku Zawisza z Kurozwęk biskup krakowski[12].
Tomasz Strzęmpiński, biskup krakowski, dnia 13 września 1460 r. na kilka dni przed śmiercią w zamku Iłżeckim, zwraca kościołowi w Dobrowodzie łan pola, odjęty przez swych poprzedników.
Świadkami przy tym byli: Jan Długosz, senior - jako kustosz wiślicki, kanonik krakowski Piotr Spinek z Bantkowa, dziekan gnieźnieński kanonik kielecki i poznański, Magister Stanisław z Kobylna dr. Dekretów, kantor od św. Florjana za murami miasta Krakowa, Paweł z Beszowy kanonik Wiślicki i Kurzelowski sekretarz kapituły i Stanisław z Sienna, kan. Sandomierski.
Długosz w L. B. (II. 374) kościół w Dobrowodzie nazywa filią kościoła w Chotlu. Baranów należy wówczas do biskupa krakowskiego Gadawa do Jana Feliksa Tarnowskiego, kasztelana wiślickiego, Kików do Marcina Zborowskiego; tegoż pana jest Groczków. Zaś Radzanów (III. 96) należy do Mikołaja Jugoszowskiego herbu Habdank, Łganów (II. 414) do Mszczuja Łganowskiego herbu Pobóg. Z parafii dziesięciny pobierali: pleban dobrowodzki, kustosz wiślicki i kościół Wszystkich Świętych w Krakowie.
Tenże sam Długosz podaje, że murowany kościół w Dobrowodzie wystawił Florian Mokrski biskup krakowski, obrany biskupem w 1367 r. Dn. 4 listopada 1502 r. ks. Józef pleban z Dobrowody i pan Andrzej ze Zborowa, dziedzic, zabezpieczając brata swego rodzonego Piotra Zborowskiego, określają granicę pól plebańskich i powinności z opustoszałej wsi dziedzicznej Groczkowa.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół pw. św. Marii Magdaleny[13] – ufundowany w XIV w. przez biskupa krakowskiego Florian z Mokrska, z dobrze zachowanym wnętrzem[12]. Od południa drewniana, gontem kryta dzwonnica[13] i figura św. Jana Nepomucena.
- Kamienna kapliczka z 1610 r. usytuowana na zachód od muru kościelnego
- Figura przydrożna z 1903 r.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 24814
- ↑ Wieś Dobrowoda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 228 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Odkrywamy Świętokrzyskie – Dobrowoda, Janusz Kędracki, Gazeta.pl Kielce, 2009-04-09.
- ↑ e-strona Szkoły Podstawowej w Dobrowodzie.
- ↑ Szkice węglem w bazie filmpolski.pl
- ↑ Radzanów. busko.pl. [dostęp 2015-10-08].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Historyczny opis kościołów miast zabytków w Stopnickiem. Ks. Jan Wiśniewski.
- ↑ a b Dobrowoda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 79.
- ↑ a b REJESTR ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIEGO, nr rej.: 351 z 22.12.1956 oraz 121 z 22.06.1967, A.31/1-2, 30 października 2016 [dostęp 2017-12-27].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Jurecki, Grzegorz Matyja, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: „Bezdroża”, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047.
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo Świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2017-03-28].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Marii Magdaleny w Dobrowodzie – panorama wnętrza
- Kościół św. Marii Magdaleny w Dobrowodzie – informacje, model 3D świątyni.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
