5 Brygada Kawalerii Narodowej

5 Brygada Kawalerii Narodowej
3 Brygada KN w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej
1 Ukraińska Brygada KN
	Historia
Państwo	I Rzeczpospolita
Sformowanie	1776
Rozformowanie	1793
	Dowódcy
Pierwszy	Stefan Lubowidzki
	Organizacja
Dyslokacja	patrz: stanowiska
Rodzaj wojsk	Wojska lądowe
Podległość	Dywizja Bracławsko-Kijowska

5 Brygada Kawalerii Narodowej – brygada jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Inne nazwy^[a]:

W okresie istnienia czterech brygad - do jesieni 1789: 3 Brygada Kawalerii Narodowej w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej (potocznie: 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej)^[1]
po reorganizacji i utworzeniu ośmiu brygad w 1789: 1 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej^[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Utworzona w 1776 z chorągwi husarskich i pancernych partii ukraińskiej i podolskiej jako 3 Brygada Dywizji Ukraińskiej^[3].

W październiku 1789 roku rozpoczęto reorganizację brygad kawalerii. Z dwóch chorągwi II Ukraińskiej BKN i dziesięciu chorągwi III Ukraińskiej Brygady KN utworzono 1 Ukraińską Brygadę Kawalerii Narodowej Stefana Lubowidzkiego, a jej chorągwiom nadano numery od 49 do 60.^[2] Początkowo wchodziła w skład teoretycznie istniejącej Dywizji Wołyńskiej i Kijowskiej; następnie, po zmianie podziału wojska, w skład Dywizji Kijowskiej i Bracławskiej. Proces rozbudowy i translokacji poszczególnych chorągwi trwał wiele następnych miesięcy^[4].

Wiosną 1792 roku, w przededniu wojny z Rosją uzyskała swój najwyższy rozwój organizacyjny i liczyła etatowo 1818 ludzi, a faktycznie 1782^[5].

6 maja 1793 wcielona do wojsk rosyjskich pod nazwą Brygady Dnieprskiej^[6]. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego, brygadzie nie udało się przebić się przez kordon i została przez Rosjan rozwiązana^[7].

Osobny artykuł: Struktura organizacyjna brygady Kawalerii Narodowej.

Stanowiska

Brygadę podzielono na półbrygadę III ukraińską i półbrygadę małopolską. Podział ten został utrzymany do 1792 r.^[8]

półbrygada – Białocerkiew, Mohylew, Targowica
8 chorągwi w Małopolsce (1779-1792).

Walki brygady

Brygada wzięła udział w wojnie z Rosją w 1792, m.in. w bitwie pod Zieleńcami. W 1793 roku pozostała za kordonem rozbiorowym i 6 maja 1793 roku została wcielona do armii rosyjskiej. W kwietniu 1794 roku, wobec groźby wyruszenia jednostki do powstania, rozbrojono ją^[4].

Żołnierze brygady walczyli pod Motowiłówką (11 czerwca 1792), Boruszkowcami (15 czerwca 1792), Zieleńcami (17 czerwca 1792) oraz, Dubienką (18 lipca 1792)^[6].

Żołnierze brygady

Do jesieni 1789 roku sztab brygad składały się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora i adiutanta. Nowo uchwalony etat poszerzał sztab brygady o trzech majorów i adiutanta. Zgodnie z prawem ustanowionym 9 października 1789 roku brygadier, vicebrygadier i major mieli być wybierani przez króla spośród przedstawionych mu przez Komisję Wojskową w połowie osób zgodnie ze starszeństwem i zdatnością ze służby czynnej i w połowie spośród rotmistrzów z kawalerii narodowej i rodaków wracających ze służby zagranicznej. Pozostałych oficerów sztabu fortragował brygadier^[7].

Komendanci^[6]^[9]:

Stefan Lubowidzki (1776 - 27 V 1792),
Jan Świejkowski (6 VII 1792 - )

Uwagi

↑
Istnieją 2 sposoby numeracji brygad koronnych 5-8 Kawalerii Narodowej.
1. Wg pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.
2. Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

Przypisy

↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 66.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52.
↑ Gembarzewski 1925 ↓, s. 8.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 205.
↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52-53.
↑ ^a ^b ^c Gembarzewski 1925 ↓, s. 9.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 54.
↑ Andrzej Grabski i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej s. 207.
↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 206.

Bibliografia

Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Andrzej Grabski i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1966.
Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.

Kategorie

[1] Istnieją 2 sposoby numeracji brygad koronnych 5-8 Kawalerii Narodowej.
Wg pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[2] Wg pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

[3] Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[4] Wg pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

[5] Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200266-2] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 66.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200252-3] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52.

[CITEREFGembarzewski19258-4] Gembarzewski 1925 ↓, s. 8.

[CITEREFMachyniaSrzednicki2002205-5] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 205.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200252-53-6] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52-53.

[CITEREFGembarzewski19259-7] Gembarzewski 1925 ↓, s. 9.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200254-8] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 54.

[9] Andrzej Grabski i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej s. 207.

[CITEREFMachyniaSrzednicki2002206-10] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 206.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

5 Brygada Kawalerii Narodowej

Formowanie i zmiany organizacyjne

Stanowiska

Walki brygady

Żołnierze brygady

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Suggest as cover photo

Thank you for helping!

Install Wikiwand

Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:

Your preferred languages

All languages

Follow Us

Don't forget to rate us

Our magic isn't perfect

Thank you for helping!

Oh no, there's been an error