Басуто
Бүкіл халықтың саны
5.3 млн адам (2001 ж.)
Ең көп таралған аймақтар
ОАР	3,544,304 адам (2001 ж.)
Лесото	1,8 млн адам
Тілдері
сесото
Діні
христиандық, жергілікті дәстүрлі діндер

Басуто (сото, суто) - Лесото корольдығында, Оңтүстік Африка Республикасымен шектес аудандарда, ішінара Ботсвана Республикасында тұратын халық. 2001 жылғы мәлімет бойынша, жалпы Басуто халқының саны - 5.3 млн адам, оның ішінде 3,544,304 адам Оңтүстік Африка Республикасында тұрады.

Банту тілдері тобының оңтүстік-шығыс тармағына жататын сесото тілінде сөйлейді.^[1]

Басутоның көпшілігі католиктер мен протестанттар, азғанасы жергілікті дәстүрлі дінді сақтайды: 90 % - христиадар (оның ішінде 53 % католиктер), 10 % жергілікті дәстүрлі дінді сақтайды (анимализм, фетишизм, бабалар аруақтарына сыйынады, табиғат күштеріне сыйнады т.б.).^[2]

Басото халқы 19 ғасырдың ортасында пайда болды. 19 ғасырдың 1 ширегінде басото тайпаларына Чака жорықтары мен Зулу мемлекетінің құрылуына байланысты Наталда болған оқиғалар қатты әсер етті. Басото жерлеріне көптеген зұлыс тайпалары қоныстанды. Оңтүстіктен Транскей өңірлерінен қоныс аударушылар легі де осы жаққа бет алды. 1824 жылы Басото территориясын матабеле басып алды. 19 ғасырдың 30-шы жылдарының басына қарай Дракон таулары аймағында туыстас банту тілдерінде сөйлейтін алуан түрлі халықтар қоныстанды. Қоғамның ескі, рулық бөлінуі жаңа аумақтық бөлініске жол берді. Бұл кезде ағылшын-бур шапқыншылығы қаупі төнген кезде Баквена тайпасының көсемі Мошеш Басутоның жоғарғы көсемі болып танылды, бұл Басутоленд мемлекетінің құрылуының басталуын көрсетті. 1868 жылы Англия Басутолендке протекторат орнатты.^[3]

Негізгі кәсібі - мал шаруашылығы (қой) мен егіншілік (жүгері, бидай). Малды жайып, сауып алуымен еркектері айналасады. Одан басқа - ағаш ұсталық өнері, тері илеу кәсібі, металлургия дамыған. Ерлерінің 80 % -дайы кен орындарында және ОАР плантацияларында маусымды жұмыс істейді ^[4].

Ауылдарда инициация сақталған (4-7 жастан кейін), 11-12 жастан бастап ұлдар бөлек үйшіктерде тұрып, ұсақ мал бағумен айналысады. Олар патрилинальды, бірақ кейде нағашы ағаның ерекше рөлі сақталады. Малдағы неке сыйы (лобола) ажырасқанда қайтарылады. Қоныс әйелінің бірінші жүктілігі кезінде ата-анасына уақытша қайтарылатын вирилокальды болып табылады.

Елді мекендер қыраттардың басына салынған, 3000 үйшік пен 15000 адамға дейін. Қазіргі дәстүрлі тұрғын үйлер дөңгелек, сопақ, төртбұрышты, шатырлы төбесі бар.

Ерлерге арналған дәстүрлі киім - былғарыдан және мамықтан жасалған белдік, қыздарға шөптен тігілген белдемше, әйелдерге теріден тігілген белдемше. Маталар кеңінен қолданылды.

Дәстүрлі тағамы – көкөніс пен сүт, ет – ғұрыптық тағам.

Африка халықтары Бұл ((Әлем халықтары)) үлгісінің бір бөлігі Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде